Ngày 23 tháng 5 (Reuters) – Một thẩm phán liên bang Hoa Kỳ hôm thứ Sáu đã ra lệnh tạm thời ngăn chặn chính quyền của cựu Tổng thống Donald Trump thu hồi quyền tuyển sinh sinh viên quốc tế của Đại học Harvard. Trường thuộc nhóm Ivy League này cho rằng chính sách đó là một phần trong nỗ lực rộng lớn hơn của ông Trump nhằm trả đũa Harvard vì đã từ chối “từ bỏ quyền tự chủ học thuật.”
Phán quyết này mang lại sự bảo vệ tạm thời cho hàng ngàn sinh viên quốc tế, những người có nguy cơ bị buộc phải chuyển trường theo một chính sách mà Harvard – đặt trụ sở tại Cambridge, bang Massachusetts – gọi là “vi phạm trắng trợn” Hiến pháp Hoa Kỳ và các luật liên bang khác, đồng thời cảnh báo sẽ gây ảnh hưởng “ngay lập tức và nghiêm trọng” đến trường và hơn 7.000 người đang giữ thị thực.
“Không có sinh viên quốc tế, Harvard sẽ không còn là Harvard,” trường đại học 389 tuổi này nêu rõ trong đơn kiện gửi tòa án liên bang Boston sáng cùng ngày. Trong năm học hiện tại, Harvard có gần 6.800 sinh viên quốc tế, chiếm 27% tổng số sinh viên.
Động thái này là bước leo thang mới nhất trong cuộc đối đầu căng thẳng giữa Harvard và Tòa Bạch Ốc, khi ông Trump tìm cách buộc các trường đại học, hãng luật, cơ quan truyền thông, tòa án và các tổ chức độc lập khác phải tuân theo chương trình nghị sự chính trị của ông. Trump và các chính trị gia Cộng hòa từ lâu đã cáo buộc các trường đại học danh tiếng có khuynh hướng thiên tả.
Harvard đã nhiều lần phản đối quyết liệt ông Trump, trước đó từng khởi kiện để khôi phục gần 3 tỷ USD tiền tài trợ liên bang bị cắt hoặc đóng băng. Gần đây, chính quyền Trump còn đề xuất chấm dứt tình trạng miễn thuế của Harvard, tăng thuế đối với quỹ tài trợ, và mở cuộc điều tra về khả năng trường vi phạm luật dân quyền.
Leo Gerden – sinh viên Thụy Điển sắp tốt nghiệp Harvard ngành kinh tế và chính trị – gọi phán quyết của thẩm phán là “bước đi đầu tiên tuyệt vời,” nhưng nói rằng sinh viên quốc tế vẫn phải chuẩn bị cho một cuộc chiến pháp lý kéo dài trong tình trạng bấp bênh.
“Không có một quyết định nào – dù từ Trump, từ Harvard hay từ tòa – có thể chấm dứt sự chuyên quyền mà Trump đang thực hiện,” Gerden nói.
Trong đơn kiện, Harvard cho biết việc thu hồi quyền tuyển sinh sẽ buộc trường hủy bỏ kết quả nhập học của hàng ngàn sinh viên, gây gián đoạn nhiều chương trình học, lớp học, trung tâm nghiên cứu và phòng thí nghiệm chỉ vài ngày trước lễ tốt nghiệp. Trường cho rằng đây là hình phạt vì “quan điểm bị xem là trái chiều,” vi phạm quyền tự do ngôn luận theo Tu chính án thứ nhất của Hiến pháp Mỹ.
Chính quyền Trump có thể kháng cáo phán quyết của Thẩm phán Allison Burroughs. Trong tuyên bố, người phát ngôn Tòa Bạch Ốc Abigail Jackson nói: “Các thẩm phán không được bầu không có quyền ngăn chính quyền Trump thực hiện quyền kiểm soát hợp pháp đối với chính sách nhập cư và an ninh quốc gia.”
Kể từ khi ông Trump nhậm chức ngày 20 tháng 1, chính quyền của ông đã cáo buộc nhiều trường đại học thờ ơ với quyền lợi của sinh viên Do Thái trong các cuộc biểu tình rầm rộ trên toàn quốc nhằm phản đối chiến dịch quân sự của Israel ở Gaza.
Các vụ kiện của Harvard đối lập với những nhượng bộ mà Đại học Columbia (New York) – một trường Ivy League khác – đã đưa ra trước áp lực tương tự. Columbia đồng ý cải tổ quy trình kỷ luật và rà soát lại chương trình giảng dạy liên quan đến Trung Đông sau khi ông Trump cắt khoản tài trợ 400 triệu USD với cáo buộc trường không làm đủ để chống lại chủ nghĩa bài Do Thái.
Vào thứ Năm, Bộ trưởng An ninh Nội địa Kristi Noem thông báo chấm dứt chứng nhận chương trình dành cho sinh viên và học giả trao đổi (SEVP) của Harvard, có hiệu lực từ năm học 2025–2026, với cáo buộc – dù không có bằng chứng – rằng trường đã “tiếp tay cho bạo lực, chủ nghĩa bài Do Thái và hợp tác với Đảng Cộng sản Trung Quốc.”
Harvard cho biết 20% sinh viên quốc tế của trường trong năm 2024 đến từ Trung Quốc. Các nhà lập pháp Mỹ thuộc cả hai đảng đã bày tỏ lo ngại về ảnh hưởng của chính phủ Trung Quốc tại các trường đại học Mỹ, bao gồm việc các hội sinh viên Trung Quốc do Bắc Kinh chỉ đạo giám sát hoạt động chính trị và ngăn cản tự do học thuật.
Nhà trường khẳng định cam kết chống chủ nghĩa bài Do Thái và điều tra mọi cáo buộc vi phạm dân quyền một cách nghiêm túc.
HARVARD BẢO VỆ QUYỀN TỪ CHỐI NHƯỢNG BỘ
Trong lệnh ngắn tạm thời đình chỉ chính sách trong hai tuần, Thẩm phán Burroughs nhận định Harvard đã chứng minh được rằng họ có thể chịu thiệt hại trước khi vụ việc được xem xét đầy đủ. Bà – một người được bổ nhiệm bởi cựu Tổng thống Dân chủ Barack Obama – đã ấn định các phiên điều trần vào ngày 27 và 29 tháng 5 để cân nhắc các bước tiếp theo. Burroughs cũng là thẩm phán xử lý vụ kiện về tiền tài trợ của Harvard.
Chủ tịch Đại học Harvard – ông Alan Garber – cho rằng chính quyền đang cố gắng kiểm soát trái pháp luật chương trình đào tạo, đội ngũ giảng viên và sinh viên của một trường đại học tư.
Garber viết trong thư gửi cộng đồng Harvard hôm thứ Sáu rằng, việc thu hồi [chứng nhận tuyển sinh] là một phần trong chuỗi hành động trả đũa của chính phủ nhằm vào Harvard vì trường kiên quyết giữ vững quyền tự chủ học thuật.
Việc này cũng có thể ảnh hưởng đến tài chính của trường. Tại nhiều trường đại học ở Mỹ, sinh viên quốc tế thường phải đóng học phí đầy đủ – giúp tài trợ chéo cho các sinh viên trong nước.
“Việc tuyển sinh sinh viên quốc tế và hưởng lợi từ học phí cao hơn của họ là một đặc quyền, không phải là quyền đương nhiên,” người phát ngôn Bộ An ninh Nội địa Tricia McLaughlin nói.
Trái phiếu của Harvard – một phần trong khoản nợ 8,2 tỷ USD – đã liên tục sụt giảm kể từ khi Trump cảnh báo cắt tài trợ liên bang cho các trường đại học hồi tháng 3.
Trong số các sinh viên quốc tế tại Harvard hiện nay có Cleo Carney – con gái Thủ tướng Canada Mark Carney – và Công chúa Elisabeth – người thừa kế ngai vàng Bỉ.
