Tổng thống Donald Trump sẽ có cuộc gặp trực tiếp với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình vào thứ Năm, mở ra cơ hội cho hai nền kinh tế lớn nhất thế giới ổn định lại quan hệ sau nhiều tháng leo thang căng thẳng thương mại.
Kể từ khi trở lại Tòa Bạch Ốc trong nhiệm kỳ thứ hai, Trump đã áp đặt hàng loạt mức thuế cao, trong khi Bắc Kinh đáp trả bằng việc hạn chế xuất khẩu đất hiếm – nguyên liệu quan trọng cho công nghệ quốc phòng và sản xuất chip. Tình hình khiến cuộc gặp lần này trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết, khi cả hai bên đều hiểu rằng không bên nào muốn làm tổn hại nền kinh tế toàn cầu, đồng nghĩa với tự làm suy yếu chính mình.
Dấu hiệu “hạ nhiệt” trước thềm cuộc gặp
Trong những ngày trước cuộc họp, giới chức Mỹ phát tín hiệu rằng Trump không có ý định áp thêm thuế nhập khẩu 100% với hàng hóa Trung Quốc như lời đe dọa trước đó.
Phía Bắc Kinh cũng tỏ dấu hiệu nhượng bộ, sẵn sàng nới lỏng kiểm soát xuất khẩu đất hiếm và mua lại đậu nành từ Mỹ.
Trên đường đến Hàn Quốc bằng Không lực Một, Trump nói với các phóng viên rằng ông đang cân nhắc giảm thuế đối với Trung Quốc – các mức thuế được áp hồi đầu năm vì liên quan đến vai trò của Bắc Kinh trong chuỗi cung ứng fentanyl, loại ma túy gây khủng hoảng tại Mỹ.
“Tôi nghĩ mình sẽ giảm mức thuế đó, vì họ đang giúp chúng ta trong vấn đề fentanyl,” Trump nói, đồng thời khẳng định,
“Quan hệ với Trung Quốc hiện rất tốt.”
Kỳ vọng đạt thỏa thuận khung
Cuộc gặp dự kiến bắt đầu lúc 11 giờ sáng tại thành phố cảng Busan, cách địa điểm tổ chức thượng đỉnh APEC ở Gyeongju khoảng 76 km.
Tại bữa tối với các lãnh đạo APEC tối thứ Tư, Trump vô tình bị ghi âm khi nói rằng cuộc gặp với Tập sẽ kéo dài ba đến bốn giờ, sau đó ông sẽ trở về Washington.
Trước đó, quan chức hai nước đã gặp tại Kuala Lumpur để chuẩn bị. Trưởng đoàn đàm phán Trung Quốc Lý Thành Cang nói rằng hai bên “đạt được đồng thuận sơ bộ”, trong khi Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent gọi đây là “một khuôn khổ rất thành công.”
Những tín hiệu này đã khiến giới đầu tư và doanh nghiệp hai nước thở phào nhẹ nhõm. Thị trường chứng khoán Mỹ tăng điểm nhờ kỳ vọng về một thỏa thuận thương mại mới.
Cạnh tranh dài hạn vẫn chưa chấm dứt
Tuy nhiên, đằng sau bầu không khí ngoại giao hòa nhã, Trump và Tập vẫn đang ở thế đối đầu chiến lược trong cuộc đua thống trị lĩnh vực sản xuất, công nghệ mới và ảnh hưởng toàn cầu — từ trí tuệ nhân tạo đến chiến sự Nga–Ukraine.
Trump cũng nói rõ rằng ông không có ý định nêu vấn đề Đài Loan trong cuộc gặp.
Theo Craig Singleton, Giám đốc Chương trình Trung Quốc thuộc Quỹ Phòng vệ Dân chủ (FDD):
“Thỏa thuận lần này chỉ là một biện pháp ổn định tạm thời được tô vẽ như tiến bộ chiến lược. Cả hai bên đang kiểm soát mức độ biến động, phối hợp vừa đủ để tránh khủng hoảng, trong khi cuộc cạnh tranh sâu xa vẫn tiếp diễn.”
Cuộc chơi đòn bẩy giữa hai siêu cường
Với Trump, đòn bẩy chính là thuế quan.
Hiện Trung Quốc đang chịu mức thuế mới tổng cộng 30%, trong đó 20% gắn với sản xuất fentanyl. Dù vậy, các mức thuế này thay đổi liên tục: hồi tháng 4, Trump từng đe dọa tăng thuế lên 145%, nhưng rút lại sau khi thị trường phản ứng mạnh.
Ngày 10/10, ông lại đe dọa áp thuế 100% do Bắc Kinh hạn chế xuất khẩu đất hiếm.
Về phía mình, Tập Cận Bình cũng nắm giữ “cổ họng” của chuỗi cung ứng toàn cầu, khi Trung Quốc là nhà sản xuất và tinh chế hàng đầu thế giới các khoáng sản đất hiếm — vật liệu thiết yếu cho máy bay chiến đấu, robot, xe điện và công nghệ cao.
Trung Quốc thắt chặt hạn ngạch xuất khẩu ngày 9/10, khởi động vòng đối đầu mới – để rồi lại dịu xuống sau các cuộc đàm phán thương mại.
Sau cuộc gặp: Hai hướng đi khác biệt
Sau hội nghị, Trump sẽ trở về Washington, trong khi Tập Cận Bình ở lại Hàn Quốc để gặp các lãnh đạo khu vực trong khuôn khổ APEC, khai mạc chính thức vào thứ Sáu.
Theo Jay Truesdale, cựu quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ, nay là CEO của TD International – công ty tư vấn rủi ro và tình báo:
“Ông Tập đang tận dụng cơ hội này để định vị Trung Quốc như một đối tác đáng tin cậy, củng cố quan hệ song phương và đa phương với các quốc gia đang bất mãn với chính sách thuế quan của Mỹ.”
Nguồn AP
