(AP) — Bộ Tư pháp Hoa Kỳ (DOJ) đang chuẩn bị cử các quan sát viên bầu cử liên bang đến California và New Jersey vào tháng tới, sau khi nhận được yêu cầu từ các tổ chức Đảng Cộng hòa tại hai tiểu bang vốn do Đảng Dân chủ kiểm soát.
Theo thông báo hôm thứ Sáu, DOJ dự kiến giám sát các điểm bỏ phiếu tại quận Passaic (New Jersey) và năm quận ở miền nam và trung California gồm Los Angeles, Orange, Kern, Riverside và Fresno. Mục tiêu, theo DOJ, là nhằm “bảo đảm tính minh bạch, an toàn lá phiếu và tuân thủ luật liên bang.”
“Tính minh bạch trong bầu cử là nền tảng của niềm tin vào tiến trình dân chủ, và Bộ Tư pháp này cam kết duy trì những tiêu chuẩn cao nhất về liêm chính bầu cử,” Tổng chưởng lý Pamela Bondi nói trong tuyên bố gửi cho Associated Press.
Việc giám sát bầu cử vốn là hoạt động thường lệ của DOJ, nhưng lần này gây chú ý vì California và New Jersey đều đang chuẩn bị cho những cuộc bầu cử có tầm ảnh hưởng toàn quốc vào ngày 4 tháng 11.
New Jersey có ghế Thống đốc đang bỏ trống, trong khi California tổ chức bầu cử đặc biệt nhằm vẽ lại bản đồ bầu cử quốc hội để đối trọng với các nỗ lực “vẽ lại khu vực có lợi cho Cộng hòa” ở nơi khác trước bầu cử giữa kỳ 2026.
Nỗ lực mới của DOJ giữa bối cảnh tranh cãi về “tính liêm chính bầu cử”
Động thái này là bước đi mới nhất trong chiến dịch của Đảng Cộng hòa xoay quanh vấn đề “tính liêm chính bầu cử” – một chủ đề mà Tổng thống Donald Trump đã nhiều năm theo đuổi kể từ khi từ chối công nhận kết quả bầu cử năm 2020 và liên tục cáo buộc bỏ phiếu qua thư là gian lận.
Đảng Dân chủ lo ngại chính quyền Trump có thể lợi dụng chủ đề này để giành lợi thế trong bầu cử giữa kỳ năm tới.
Tranh cãi tại California
Trong lá thư gửi DOJ hôm thứ Hai, Chủ tịch Đảng Cộng hòa California Corrin Rankin viết rằng đảng đã nhận được “các báo cáo về bất thường bầu cử” tại nhiều quận, điều này có thể làm suy giảm niềm tin của cử tri vào kết quả.
California sẽ bỏ phiếu cho một đề án phân chia lại khu vực bầu cử, có thể giúp Đảng Dân chủ giành thêm tới 5 ghế Hạ viện.
Phát ngôn viên của Thống đốc Gavin Newsom, ông Brandon Richards, chỉ trích DOJ “không có thẩm quyền can thiệp” vì cuộc bầu cử này chỉ liên quan đến sáng kiến tiểu bang.
“Việc triển khai lực lượng liên bang này rõ ràng là một hình thức đe dọa cử tri, nhằm mục đích duy nhất là làm giảm tỷ lệ đi bầu,” ông nói.
Tuy nhiên, các viên chức bầu cử địa phương cho biết họ hoan nghênh mọi giám sát viên. Ông Bob Page, người đứng đầu Ủy ban bầu cử Quận Orange, nói rằng “đây là thông lệ bình thường.”
Tại Los Angeles, nơi có 5,8 triệu cử tri đăng ký, Thư ký hạt Dean Logan khẳng định mọi lá phiếu “được xử lý và kiểm đếm chính xác, minh bạch.”
Tranh cãi tại New Jersey
Tại New Jersey, Đảng Cộng hòa tiểu bang yêu cầu DOJ giám sát quá trình nhận và kiểm phiếu qua thư cũng như quan sát khu vực lưu trữ phiếu 24/7 tại quận Passaic – một khu vực có đông người gốc Latino, từng là thành trì của Đảng Dân chủ nhưng chuyển hướng ủng hộ Trump trong kỳ bầu cử tổng thống gần đây.
Đây là địa bàn then chốt cho ứng viên Thống đốc Đảng Cộng hòa Jack Ciattarelli trong cuộc đua với ứng viên Dân chủ Mikie Sherrill.
Trong thư, Đảng Cộng hòa cáo buộc “lịch sử dài và tồi tệ” về gian lận phiếu bầu qua thư tại đây, viện dẫn vụ việc năm 2020 khi một thẩm phán buộc tổ chức bầu cử lại cho một ghế Hội đồng thành phố ở Paterson do gian lận.
Tổng chưởng lý bang Matt Platkin lên án việc DOJ can thiệp là “hoàn toàn không thích đáng” và cho biết văn phòng ông đang “xem xét mọi biện pháp để ngăn chặn bất kỳ hành vi đe dọa hoặc can thiệp nào vào bầu cử.”
Giám sát viên bầu cử – quy trình không mới
Theo truyền thống, các điểm bỏ phiếu trên khắp nước Mỹ đã có quan sát viên từ cả hai đảng. DOJ cũng có lịch sử dài cử giám sát viên đến các khu vực từng vi phạm quyền bầu cử để đảm bảo tuân thủ luật dân quyền liên bang.
Cựu Tổng thống Trump nhiều năm qua vẫn cáo buộc bỏ phiếu qua thư là gian lận, dù không có bằng chứng nào cho thấy gian lận diện rộng. Ông thậm chí từng tuyên bố sẽ cấm bỏ phiếu qua thư trên toàn quốc — điều mà Hiến pháp Mỹ không cho phép Tổng thống thực hiện.
Những giới hạn pháp lý của DOJ
Theo luật, DOJ chỉ có quyền giám sát nếu có dấu hiệu phân biệt đối xử chủng tộc trong bầu cử tiểu bang.
Luật sư David Becker, cựu nhân viên DOJ và hiện là Giám đốc Trung tâm Đổi mới & Nghiên cứu Bầu cử, nhận định:
“Đây là tiêu chuẩn pháp lý rất cao để Washington có thể can thiệp vào các cuộc bầu cử chỉ mang tính tiểu bang.”
Tuy vậy, ông nói thêm, nếu các quan sát viên chỉ quan sát mà không tiếp xúc với cử tri hay nhân viên phòng phiếu, “sự hiện diện của họ sẽ không ảnh hưởng gì đến cử tri.”
