Ngày 22 tháng 9 (Reuters) – Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump hôm thứ Hai đã liên kết chứng tự kỷ với việc sử dụng vắc-xin cho trẻ em và việc phụ nữ mang thai dùng thuốc giảm đau phổ biến Tylenol, đưa những tuyên bố thiếu cơ sở khoa học trở thành trọng tâm của chính sách y tế Hoa Kỳ.
Trong một cuộc họp báo đặc biệt tại Tòa Bạch Ốc, vị tổng thống Cộng hòa đã đưa ra lời khuyên y tế cho phụ nữ mang thai và các bậc cha mẹ có con nhỏ, nhiều lần nhấn mạnh không nên dùng loại thuốc giảm đau này và gợi ý rằng các loại vắc-xin thông thường không nên tiêm cùng lúc hoặc quá sớm trong đời trẻ.
Lời khuyên của ông Trump – người thừa nhận mình không phải bác sĩ – trái ngược hoàn toàn với khuyến nghị của các hiệp hội y khoa, vốn dựa trên hàng loạt nghiên cứu khẳng định acetaminophen, hoạt chất chính của Tylenol, an toàn đối với phụ nữ mang thai.
“Tôi muốn nói thẳng: đừng dùng Tylenol. Đừng dùng,” Trump tuyên bố. Ông cũng nhấn mạnh rằng trẻ em không nên bị “bơm vào người một đống thứ khổng lồ ngay từ đầu đời”, ám chỉ đến các loại vắc-xin.
Chính quyền Trump hậu thuẫn leucovorin như liệu pháp cho tự kỷ
Nhóm của Trump đề xuất leucovorin – một dạng axit folic – như một phương pháp điều trị triệu chứng tự kỷ. Hàng chục tổ chức y tế, nghiên cứu và các nhóm vận động về tự kỷ, trong đó có Học viện Nhi khoa Hoa Kỳ và Trường Cao đẳng Sản phụ khoa Hoa Kỳ, đồng loạt phản đối, cho rằng đây là “lời hứa hão huyền” gây hoang mang cho công chúng.
Đứng cạnh ông Trump là Bộ trưởng Y tế Robert F. Kennedy Jr., một người nổi tiếng chỉ trích vắc-xin. Trump kêu gọi xem xét lại giả thuyết liên hệ vắc-xin và tự kỷ – vốn đã bị bác bỏ nhiều lần.
Hãng dược Kenvue, nhà sản xuất Tylenol, ra tuyên bố: “Chúng tôi tin rằng khoa học độc lập và chuẩn mực đã chứng minh acetaminophen không gây ra tự kỷ. Bất kỳ gợi ý nào ngược lại đều sai lạc và nguy hại.”
Thị trường tài chính biến động
Cổ phiếu Kenvue (KVUE.N), tách ra từ Johnson & Johnson năm 2023, đã rớt hơn 7% trong phiên giao dịch ngày thứ Hai, trước khi hồi phục 5% vào cuối ngày. Từ đầu tháng 9 đến nay, giá cổ phiếu vẫn giảm khoảng 14%.
Tranh cãi về khuyến nghị vắc-xin
Trump nhấn mạnh ông vẫn ủng hộ vắc-xin, dẫn chứng chương trình phát triển nhanh vắc-xin COVID-19 trong nhiệm kỳ đầu. Tuy nhiên, ông kêu gọi loại bỏ thủy ngân trong vắc-xin, trì hoãn tiêm vắc-xin viêm gan B đến sau 12 tuổi (thay vì 24 giờ sau sinh như hiện tại) và tách vắc-xin sởi–quai bị–rubella thành ba mũi riêng biệt.
Các chuyên gia nhắc lại rằng vắc-xin đã giúp xóa bỏ những dịch bệnh như bại liệt và sởi, cứu sống ít nhất 154 triệu người trong 50 năm qua. Một khảo sát của Reuters/Ipsos cho thấy chỉ một phần tư người Mỹ tin rằng khuyến nghị mới của chính quyền Trump dựa trên cơ sở khoa học.
Chính quyền chuẩn bị bước đi mới
FDA cho biết sẽ yêu cầu thay đổi nhãn cảnh báo trên Tylenol và các loại thuốc tương tự, lưu ý đến khả năng liên quan với rối loạn thần kinh như tự kỷ và ADHD, dù chưa chứng minh được quan hệ nhân quả. Chính quyền cũng thúc giục các hãng dược sẵn sàng tăng sản xuất leucovorin, hứa hẹn Medicaid sẽ chi trả cho bệnh nhân tự kỷ nếu được chấp thuận.
Giới khoa học khẳng định: không có bằng chứng nhân quả
Một nghiên cứu năm 2024 trên gần 2,5 triệu trẻ em ở Thụy Điển khẳng định không có mối liên hệ nhân quả giữa việc tiếp xúc acetaminophen trong thai kỳ và các rối loạn phát triển thần kinh.
Một tổng quan năm 2025 trên 46 nghiên cứu từng ghi nhận có dấu hiệu liên quan, nhưng nhóm tác giả từ Đại học Harvard, Trường Y Icahn ở Mount Sinai và các viện khác nhấn mạnh: kết quả chỉ mang tính gợi ý, không chứng minh được thuốc gây ra các bệnh lý này.
“Không có bằng chứng thuyết phục nào để thay đổi khuyến cáo hiện hành. Những phát biểu thiếu cơ sở như vậy chỉ gây hại cho sức khỏe cộng đồng,” tiến sĩ Diana Schendel, Viện Tự kỷ A.J. Drexel, cảnh báo.
Leucovorin hiện mới chỉ được thử nghiệm ở quy mô nhỏ với một số bệnh nhân, kết quả ban đầu khả quan nhưng chưa đủ để coi là liệu pháp chuẩn. Tiến sĩ Audrey Brumback, chuyên gia tự kỷ Đại học Texas, khẳng định: “Không có đủ bằng chứng khoa học vững chắc để khuyến nghị điều trị rộng rãi.”
