(AP) — Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ hôm thứ Sáu đã đứng về phía các thẩm phán di trú, qua đó tạm thời bác bỏ yêu cầu can thiệp của chính quyền Tổng thống Donald Trump trong một vụ việc có thể mang hệ quả rộng đối với công chức liên bang, trong bối cảnh các thẩm phán đang cân nhắc khả năng mở rộng quyền sa thải của tổng thống.
Phán quyết lần này mang tính kỹ thuật trong một vụ kiện kéo dài nhiều năm, song chạm tới tác động của loạt vụ sa thải gây chú ý dưới thời ông Trump. Tòa án cho phép giữ nguyên phán quyết của cấp dưới — phán quyết đã đặt dấu hỏi về cách chính quyền Trump xử lý lực lượng công chức liên bang — đồng thời phát tín hiệu rằng các tòa án cấp thấp cần hành xử thận trọng.
Các thẩm phán di trú là công chức liên bang. Trọng tâm kháng cáo xoay quanh việc liệu họ có thể khởi kiện tại tòa liên bang để phản đối một chính sách hạn chế phát biểu công khai hay buộc phải sử dụng một cơ chế khiếu nại riêng dành cho công chức.
Chính quyền Cộng hòa của ông Trump đề nghị Tối cao Pháp viện can thiệp sau khi một tòa phúc thẩm cho rằng việc ông Trump sa thải các quan chức cấp cao phụ trách hệ thống khiếu nại đã làm dấy lên nghi vấn liệu hệ thống này còn vận hành đúng mục đích hay không.
Bộ Tư pháp Hoa Kỳ lập luận rằng các vụ sa thải nằm trong thẩm quyền của tổng thống và tòa cấp dưới không có cơ sở để đặt vấn đề. Tổng Biện lý (Solicitor General) đã đề nghị Tối cao Pháp viện nhanh chóng “đóng băng” phán quyết khi ông thúc đẩy việc đưa vụ kiện của các thẩm phán di trú ra khỏi tòa liên bang.
Tuy nhiên, Tối cao Pháp viện đã từ chối — dù cũng để ngỏ khả năng chính quyền Trump có thể quay lại nếu các tòa cấp dưới tiến hành quá vội vàng. Không có ý kiến bất đồng được ghi nhận. Trước mắt, tòa án đã cho phép hầu hết các vụ sa thải của ông Trump tiếp diễn và đang cân nhắc liệu có chính thức mở rộng quyền pháp lý của tổng thống trong việc sa thải lãnh đạo các cơ quan độc lập hay không, bằng cách lật lại các bảo vệ việc làm được thiết lập từ một phán quyết cách đây 90 năm.
Nghiệp đoàn từng đại diện cho các thẩm phán di trú — những người làm việc cho Bộ Tư pháp — lần đầu khởi kiện vào năm 2020 để thách thức một chính sách hạn chế nội dung phát biểu công khai của thẩm phán. Phía nghiệp đoàn cho rằng đây là vấn đề tự do ngôn luận và thuộc thẩm quyền xét xử của tòa liên bang.
Luật sư Ramya Krishnan thuộc Knight First Amendment Institute, người đại diện tranh tụng cho nghiệp đoàn, hoan nghênh quyết định hôm thứ Sáu. “Các hạn chế đối với quyền tự do ngôn luận của thẩm phán di trú là vi hiến, và việc biện pháp kiểm duyệt trước này vẫn còn hiệu lực là không thể chấp nhận được,” bà nói.
Trong những tháng gần đây, chiến dịch siết chặt nhập cư của chính quyền Trump còn bao gồm việc sa thải hàng chục thẩm phán di trú — những người mà các đồng minh của ông coi là quá khoan dung.
Tòa Bạch Ốc chưa phản hồi ngay lập tức yêu cầu bình luận qua email hôm thứ Sáu.
Dù chưa phải là phán quyết cuối cùng, vụ việc có thể về sau tác động đến các công chức liên bang khác muốn khởi kiện tại tòa án thay vì sử dụng hệ thống khiếu nại nội bộ — hệ thống hiện phần lớn do các nhân sự do ông Trump bổ nhiệm giám sát.
Quyết định này được đưa ra sau một loạt thắng lợi của Bộ Tư pháp trên “hồ sơ khẩn cấp” của Tối cao Pháp viện. Thời gian qua, tòa án đã đứng về phía chính quyền Trump khoảng hai chục lần trong các vấn đề từ nhập cư đến cấp ngân sách liên bang.
