(AP) — Bộ Tư pháp đã mắc phải một “chuỗi sai sót điều tra sâu sắc đáng lo ngại” trong quá trình xin truy tố cựu Giám đốc FBI James Comey, một thẩm phán liên bang nhận định hôm thứ Hai khi ra lệnh các công tố viên phải cung cấp cho phía bào chữa toàn bộ tài liệu liên quan đến đại bồi thẩm đoàn trong vụ án.
Theo Thẩm phán William Fitzpatrick, các vấn đề này bao gồm “sai lệch cơ bản về luật” mà một công tố viên đã trình bày trước đại bồi thẩm đoàn hồi tháng 9 — cơ quan đã bỏ phiếu truy tố Comey — việc sử dụng những trao đổi có thể được bảo vệ bởi đặc quyền pháp lý trong quá trình điều tra, và những bất thường không giải thích được trong bản ghi chép phiên họp đại bồi thẩm đoàn.
“Tòa nhận thức rõ rằng yêu cầu của phía bào chữa hiếm khi được chấp thuận,” Fitzpatrick viết. “Tuy nhiên, hồ sơ cho thấy một chuỗi sai sót điều tra sâu sắc, những sai sót có thể đã khiến một đặc vụ FBI và một công tố viên làm suy yếu tính liêm chính của quy trình đại bồi thẩm đoàn.”
Phán quyết dài 24 trang là đánh giá gay gắt nhất từ tòa án đối với những hành động của Bộ Tư pháp trong giai đoạn dẫn đến cáo trạng nhằm vào Comey. Tài liệu này cho thấy những sai lầm thủ tục và sự thiếu kinh nghiệm của công tố viên đã khiến vụ truy tố — được thúc ép bởi Tổng thống Donald Trump vì những lý do ngoài nội dung chính của cáo buộc — rơi vào thế nguy hiểm.
Nghi vấn về sự liêm chính của quy trình
Vụ án Comey và một vụ truy tố riêng đối với Tổng Chưởng lý New York Letitia James đã làm dấy lên lo ngại rằng Bộ Tư pháp đang bị vũ khí hóa để nhắm vào các đối thủ chính trị của Trump. Cả hai bị cáo đều đệ trình nhiều kiến nghị yêu cầu bác bỏ vụ án, cho rằng truy tố mang tính trả thù và rằng công tố viên Lindsey Halligan — người đứng đơn truy tố — được bổ nhiệm trái pháp luật.
Trong lệnh đưa ra hôm thứ Hai, sau khi đích thân đọc bản ghi đại bồi thẩm đoàn, Fitzpatrick cho biết ông “cực kỳ lo ngại” về tính liêm chính của vụ án.
“Những bất thường về thủ tục và nội dung diễn ra trước đại bồi thẩm đoàn, và cách thức thu thập – sử dụng chứng cứ, có thể cấu thành hành vi sai trái của chính phủ gây bất lợi cho ông Comey,” Fitzpatrick viết.
Bộ Tư pháp ngay lập tức yêu cầu tạm ngưng hiệu lực phán quyết để có thời gian nộp phản đối, cho rằng thẩm phán “có thể đã hiểu sai” một số chi tiết. Đêm thứ Hai, Thẩm phán Michael Nachmanoff — người thụ lý vụ án — đã đóng băng quyết định của Fitzpatrick trong lúc chờ kết luận cuối cùng.
Fitzpatrick liệt kê gần chục bất thường khiến ông báo động, bao gồm hai phát biểu bị xem là “sai lệch cơ bản về luật” mà công tố viên — được cho là Halligan — trình bày trước đại bồi thẩm đoàn. Nội dung những phát biểu này đã bị bôi đen trong bản ghi, nhưng Fitzpatrick cho biết công tố viên dường như đã bỏ qua nguyên tắc rằng đại bồi thẩm đoàn không được suy diễn tiêu cực khi một người thực thi quyền im lặng không ra điều trần. Comey không xuất hiện trước hội đồng.
Công tố viên cũng được cho là đã gợi ý không đúng rằng đại bồi thẩm đoàn có thể tin tưởng sẽ có thêm bằng chứng được đưa ra tại phiên tòa, thay vì chỉ dựa trên những gì được trình bày trước họ — một điều bị xem là xuyên tạc quy trình.
Chuỗi sự kiện bất thường
Fitzpatrick cũng lưu ý đến cách thức hỗn loạn mà cáo trạng được đưa ra và cho biết bản ghi và bản thu âm không phản ánh đầy đủ những gì đã diễn ra.
Ban đầu Halligan đề nghị cáo trạng ba tội danh. Đại bồi thẩm đoàn bác một cáo buộc và đồng ý hai cáo buộc khác. Sau đó, một bản cáo trạng hai tội danh mới được soạn và ký. Nhưng bản ghi không cho thấy bất kỳ trao đổi nào sau khi đại bồi thẩm đoàn bắt đầu nghị án với bản cáo trạng đầu tiên — khiến thẩm phán đặt câu hỏi liệu hồ sơ có đầy đủ hay không.
“Dù thế nào, chuỗi sự kiện bất thường này — vốn chưa được công tố viên giải thích thỏa đáng — đặt dấu hỏi về giả định ‘tính chuẩn mực’ của quy trình đại bồi thẩm đoàn, và tạo lý do chính đáng để phía bào chữa thách thức cách chính phủ thu được cáo trạng,” ông viết.
Cáo buộc nhằm vào Comey
Cáo trạng hai tội danh cáo buộc Comey nói dối trước Quốc hội năm 2020 khi trả lời rằng ông không cho phép FBI cung cấp thông tin cho báo chí. Luật sư của Comey cho rằng câu hỏi khi đó mơ hồ, dễ gây hiểu nhầm, và câu trả lời của ông là đúng theo nghĩa đen.
Trong khi Thượng nghị sĩ Ted Cruz dường như hỏi về việc Comey có cho phép Phó Giám đốc Andrew McCabe phát ngôn với báo chí hay không, các công tố viên sau khi truy tố lại tập trung vào cáo buộc rằng Comey cho phép Dan Richman — bạn thân và giáo sư luật Đại học Columbia — đóng vai trò nguồn tin ẩn danh trong những cuộc trao đổi với phóng viên.
FBI từng xin lệnh khám xét năm 2019 và 2020 để truy cập tin nhắn giữa Richman và Comey trong một cuộc điều tra rò rỉ thông tin vốn không dẫn đến cáo buộc nào.
Tuy nhiên, Fitzpatrick bày tỏ lo ngại rằng những trao đổi có thể nằm trong phạm vi đặc quyền luật sư – thân chủ giữa hai người đã được đưa vào quy trình đại bồi thẩm đoàn mà Comey không có cơ hội phản đối. Một đặc vụ FBI từng xem những trao đổi này đã ra điều trần trước hội đồng.
“Việc chính phủ cho phép một đặc vụ tiếp xúc với thông tin có thể được bảo vệ bởi đặc quyền pháp lý ra điều trần trước đại bồi thẩm đoàn là điều cực kỳ bất thường và đi ngược lại thông lệ lâu nay của Bộ Tư pháp,” Fitzpatrick kết luận.
