Tatiana Schlossberg – nhà báo môi trường, con gái của Caroline Kennedy và là cháu ngoại cố Tổng thống John F. Kennedy – đã qua đời hôm thứ Ba ở tuổi 35, sau hành trình chiến đấu dài và khốc liệt với bệnh bạch cầu.
Tin buồn được gia đình công bố qua một thông báo trên Instagram của Quỹ Thư viện John F. Kennedy. Thông báo không cho biết bà Schlossberg trút hơi thở cuối cùng ở đâu, nhưng cái chết của bà lập tức gợi lên làn sóng thương tiếc trên khắp thế giới, đặc biệt sau bài viết đầy ám ảnh về căn bệnh ung thư máu hiếm gặp của chính mình mà bà công bố trên tạp chí The New Yorker hồi tháng 11.
Bài luận mang tên “A Battle With My Blood”, đăng trực tuyến đúng vào ngày 22/11 – kỷ niệm 62 năm vụ ám sát Tổng thống John F. Kennedy – sau đó xuất hiện trên số in với nhan đề khác. Trong đó, Tatiana kể lại khoảnh khắc bác sĩ phát hiện bất thường trong kết quả xét nghiệm máu sau khi bà sinh con gái vào tháng 5/2024 và nói thẳng: “Hoặc chỉ là biến đổi liên quan đến thai kỳ và sinh nở, hoặc là bệnh bạch cầu.” Kết luận sau cùng là bạch cầu, với một đột biến hiếm, trong khi bà còn đang chăm con sơ sinh và nuôi một cậu con trai hai tuổi.
Bà miêu tả tâm trạng khó tin khi nhận chẩn đoán: trước đó bà vẫn bơi một dặm khi mang thai chín tháng, thường xuyên chạy 5–10 dặm trong Công viên Central Park, từng bơi ba dặm vượt sông Hudson để gây quỹ cho Hội Leukemia & Lymphoma. Một phụ nữ trẻ, khoẻ mạnh, đầy năng lượng bỗng buộc phải đối diện sự thật rằng chính mình là bệnh nhân ung thư.
Hành trình điều trị của Tatiana là chuỗi những can thiệp y khoa khắc nghiệt: nhiều đợt hóa trị, băng huyết sau sinh suýt cướp đi mạng sống, rồi ghép tế bào gốc như một “pha ném Hail Mary” hy vọng đảo ngược tình thế. Chị gái Rose Schlossberg phù hợp và hiến tế bào cho ca ghép đầu tiên; em trai Jack – hiện là ứng viên Quốc hội tại khu vực bầu cử số 12 ở New York – chỉ phù hợp một nửa nhưng vẫn năn nỉ bác sĩ cho mình cơ hội được giúp.
Sau ghép, tóc Tatiana rụng hết, Jack cạo trọc đầu để ủng hộ chị. Cậu con trai nhỏ đội khăn giống mẹ mỗi lần đến bệnh viện thăm. Nhưng người mẹ trẻ ấy không thể bế, cho bú, thay tã hay tắm cho con gái vì nguy cơ nhiễm trùng, và phải xa nhà gần như nửa năm đầu đời của đứa bé. Bà day dứt thú nhận, không biết con gái mình có thực sự nhận ra bà là mẹ hay không, và sau này liệu có giữ được chút ký ức nào về tình mẫu tử ngắn ngủi ấy.
Dù từng có những giai đoạn bệnh thuyên giảm, Tatiana vẫn liên tục phải đối mặt với những lần tái phát, tham gia các thử nghiệm lâm sàng, ghép tế bào gốc lần hai từ người hiến không cùng huyết thống, truyền máu, rồi lại hóa trị. Biến chứng chồng chất: virus Epstein–Barr, tình trạng thải ghép (graft-versus-host disease) khi tế bào hiến tấn công chính cơ thể bà. Đến mùa thu năm nay, khi được về nhà sau một đợt nằm viện nữa, bà yếu đến mức không thể bế con. Bác sĩ ung thư nói thẳng rằng ông chỉ hy vọng kéo dài thêm cho bà khoảng một năm.
Trong bài luận, Tatiana bộc bạch nỗi day dứt khi nghĩ về mẹ – người đã gánh chịu quá nhiều bi kịch của gia đình Kennedy. Caroline Kennedy từng trải qua những cú sốc lớn từ rất sớm: mới 5 tuổi khi cha bị ám sát năm 1963, 10 tuổi khi bác ruột Robert F. Kennedy – lúc đó đang tranh cử tổng thống – bị bắn năm 1968, rồi đến năm 1999 lại mất em trai John F. Kennedy Jr. trong vụ rơi máy bay ngoài khơi Martha’s Vineyard. Tatiana từng là cô bé cầm hoa trong đám cưới của người chú, ba năm trước tai nạn ấy. Và giờ đây, sự ra đi của cô – khi đang ở độ tuổi trung niên – lại nối dài thêm bi kịch trong gia phả Kennedy vốn đã quá nhiều mất mát.
Sinh ngày 5/5/1990 tại Manhattan, Tatiana Celia Kennedy Schlossberg là con thứ hai của Caroline Kennedy và Edwin Schlossberg, một nhà thiết kế chuyên về các hệ thống tương tác kỹ thuật số. Bà lớn lên trong bối cảnh vừa đặc quyền vừa bị soi chiếu công khai, nhưng cha mẹ cố gắng cho con cái một tuổi thơ bình thường nhất có thể, bên cạnh lời nhắc nhở về trách nhiệm phục vụ công chúng – di sản của gia đình Kennedy.
Tatiana theo học hai trường tư danh tiếng ở New York là Brearley rồi Trinity, sau đó học lịch sử tại Đại học Yale, tốt nghiệp năm 2012, rồi tiếp tục lấy bằng thạc sĩ lịch sử tại Đại học Oxford năm 2014. Khi còn ở Yale, bà là tổng biên tập tờ The Yale Herald. Trong quãng thời gian đi học, bà đã làm phóng viên cho tờ The Record ở miền bắc New Jersey và được Hội Nhà báo Chuyên nghiệp New Jersey vinh danh là “Nhà báo trẻ của năm” năm 2012.
Gia nhập The New York Times từ năm 2014, bà làm ở ban thành phố rồi chuyển sang mảng khoa học và khí hậu. Bài vở của Tatiana trải rộng từ các vụ án mạng rùng rợn đến trận cuồng phong Sandy, từ bầy gấu con chết bí ẩn trong Công viên Central Park đến những câu chuyện đời thường như “chiến tranh bánh rán” giữa các tiệm bị tố trộm công thức. Trong một bài viết xưng “tôi” năm 2015, bà tự nhận mình hơi “mọt sách” khi bị tòa soạn cử đi điều tra đời sống tiệc tùng và ma túy ở Đại học Wesleyan – nơi bà chẳng quen biết ai và, như em trai nói đùa, “chị giống thanh tra chìm hơn là dân chơi.”
Nhiều năm sau, Tạp chí The New Yorker tiết lộ rằng xác con gấu con từng gây xôn xao Central Park là do người anh họ – Robert F. Kennedy Jr., nay là Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh – mang đến như một trò đùa kỳ quái. Trong bài luận gần đây, Tatiana không ngần ngại chỉ trích ông, gọi đó là “điều khiến tôi và gia đình ruột thịt cảm thấy hổ thẹn.” đặc biệt vì các quyết định cắt giảm ngân sách nghiên cứu y khoa – trong đó có những nơi như Đại học Columbia, nơi chồng bà, bác sĩ tiết niệu George Moran, đang giảng dạy. Bà lo sợ những khoản cắt giảm đó đe dọa công việc của chồng và đồng nghiệp, và phẫn nộ khi thấy ông Kennedy cắt nửa tỷ USD dành cho nghiên cứu vaccine mRNA, một công nghệ đang được dùng trong điều trị nhiều loại ung thư.
Bà cũng nhắc đến việc mình được cứu sống sau băng huyết nhờ misoprostol – loại thuốc vốn được dùng phổ biến trong phá thai nội khoa và đang bị chính vị anh họ trên đưa ra xem xét lại sau nhiều thập niên sử dụng an toàn. “Đột nhiên,” bà viết, “hệ thống y tế mà tôi đang phụ thuộc bỗng trở nên mong manh, chênh vênh.”
Năm 2019, Tatiana xuất bản cuốn sách “Inconspicuous Consumption: The Environmental Impact You Don’t Know You Have”, một dạng cẩm nang giúp độc giả hiểu những cách thức tưởng như vô hình trong lối sống và tiêu dùng hằng ngày đang góp phần làm trầm trọng thêm khủng hoảng khí hậu. Tác phẩm đoạt giải thưởng sách môi trường mang tên Rachel Carson của Hội Nhà báo Môi trường năm 2020. Thay vì gieo thêm cảm giác bất lực và u ám, bà muốn giúp người đọc nhận ra rằng thay đổi thói quen là điều khả thi và cần thiết, để họ không phải tiếp tục sống trong nỗi sợ tương lai và ám ảnh về quá khứ.
Trong lời tựa cho ấn bản năm 2022, Tatiana nhấn mạnh biến đổi khí hậu trước hết là một vấn đề công bằng: nó khoét sâu bất bình đẳng giữa và trong các quốc gia. Theo bà, không thể “cứu gấu trắng ở Bắc Cực” nếu không bảo vệ được con người đang chịu tác động trực tiếp của khí hậu.
Tatiana để lại chồng, hai con nhỏ, cha mẹ, chị gái và em trai. Trước khi bệnh trở nặng, bà đang chuẩn bị khởi động dự án cuốn sách thứ hai, tập trung vào biến đổi khí hậu và đại dương. Trong quá trình điều trị, bà phát hiện một trong những loại thuốc hóa trị mà mình sử dụng – cytarabine – bắt nguồn từ một loài bọt biển biển, lần đầu được các nhà khoa học ở Đại học California, Berkeley tổng hợp năm 1959, và gần như chắc chắn được tài trợ bằng ngân sách nhà nước – chính kiểu nguồn lực mà người anh họ đang cắt giảm.
Giữa những nghịch lý ấy, Tatiana Schlossberg vẫn cố gắng dùng phần thời gian ít ỏi còn lại để kể câu chuyện của mình, như một lời chứng cá nhân đầy đau đớn nhưng cũng rất can đảm về căn bệnh ung thư, về gia đình, trách nhiệm công dân và mối dây ràng buộc giữa khoa học, chính sách công và sự sống của một con người cụ thể – chính là bà.
Nguồn nytimes
