(AP) — Bộ Ngoại giao Mỹ hôm thứ Tư thông báo sẽ khởi động lại quy trình cấp visa sinh viên cho người nước ngoài sau thời gian tạm ngưng, nhưng với một yêu cầu mới: tất cả ứng viên phải mở quyền truy cập các tài khoản mạng xã hội của họ để chính phủ xem xét.
Theo thông báo, các viên chức lãnh sự sẽ rà soát các bài đăng, tin nhắn có thể bị xem là thù địch với nước Mỹ, chính phủ, văn hóa, các thể chế hoặc những nguyên tắc sáng lập của Hoa Kỳ.
Bộ Ngoại giao cho biết đã hủy bỏ quyết định tạm ngưng cấp visa sinh viên ban hành hồi tháng Năm, nhưng cảnh báo rằng bất kỳ ai từ chối công khai tài khoản mạng xã hội của mình có thể bị từ chối visa. Việc không hợp tác sẽ bị xem là dấu hiệu muốn né tránh kiểm tra hoặc cố tình che giấu hoạt động trực tuyến.
Chính quyền Trump hồi tháng trước đã tạm dừng lịch phỏng vấn cấp visa cho sinh viên nước ngoài để chuẩn bị mở rộng khâu kiểm tra mạng xã hội, theo các quan chức.
Hàng ngàn sinh viên quốc tế đã chờ đợi các lãnh sự quán Mỹ mở lại lịch hẹn, trong bối cảnh thời gian để đặt vé máy bay và sắp xếp nhà ở cho năm học mới ngày càng gấp rút.
Chiều thứ Tư, một nghiên cứu sinh 27 tuổi người Trung Quốc tại Toronto cho biết đã đặt được lịch phỏng vấn visa vào tuần tới để kịp sang Mỹ thực tập nghiên cứu vào cuối tháng Bảy. “Tôi thực sự nhẹ nhõm,” người này nói và yêu cầu chỉ nêu họ là Chen vì lo ngại bị nhắm đến. “Tôi đã phải F5 trang web mấy lần mỗi ngày.”
Sinh viên đến từ Trung Quốc, Ấn Độ, Mexico và Philippines đã chia sẻ trên mạng xã hội rằng họ liên tục theo dõi các trang đặt lịch visa và các buổi họp báo của Bộ Ngoại giao Mỹ để tìm dấu hiệu nối lại phỏng vấn.
Khi mở lại quy trình cấp visa, Bộ Ngoại giao cũng hướng dẫn các lãnh sự quán ưu tiên sinh viên nộp đơn vào những trường đại học có tỷ lệ sinh viên quốc tế dưới 15%, theo một quan chức Mỹ giấu tên tiết lộ vì thông tin này chưa được công bố chính thức.
Theo phân tích dữ liệu giáo dục liên bang năm 2023 của AP, có gần 200 trường đại học Mỹ – đa phần là tư thục, bao gồm cả tám trường Ivy League – có hơn 15% sinh viên là người nước ngoài. Ngoài ra, 26 trường công lập như Đại học Illinois và Penn State cũng nằm trong danh sách này. Tính riêng sinh viên hệ đại học, hơn 100 trường có tỷ lệ sinh viên quốc tế vượt 15%, hầu hết là trường tư.
Sinh viên quốc tế tại Mỹ ngày càng đối mặt với sự giám sát chặt chẽ hơn. Vào mùa xuân, chính quyền Trump từng thu hồi quyền học tập của hàng ngàn sinh viên, bao gồm cả những người chỉ vi phạm luật giao thông, rồi sau đó lại đảo ngược quyết định. Chính phủ cũng mở rộng các căn cứ để chấm dứt tình trạng cư trú hợp pháp của sinh viên nước ngoài.
Trong nỗ lực gây sức ép với Đại học Harvard, chính quyền Trump đã tìm cách ngăn cản sinh viên quốc tế nhập học tại đây, dù trường này phụ thuộc lớn vào học phí và số lượng sinh viên quốc tế – chiếm khoảng 25% tổng số. Trump từng tuyên bố Harvard nên giới hạn số sinh viên quốc tế ở mức 15%.
Về việc kiểm tra mạng xã hội, Bộ Ngoại giao Mỹ nói hôm thứ Tư rằng chính sách mới “sẽ đảm bảo chúng tôi sàng lọc kỹ lưỡng từng cá nhân muốn đến đất nước này.”
Trong bản hướng dẫn nội bộ gửi đến viên chức lãnh sự, bộ yêu cầu họ rà soát “mọi dấu hiệu thù địch với công dân, văn hóa, chính phủ, thể chế hoặc các nguyên lý sáng lập của Hoa Kỳ.”
Jameel Jaffer – Giám đốc Viện Tu chính án Thứ nhất Knight tại Đại học Columbia – so sánh chính sách mới với thời kỳ Chiến tranh Lạnh, khi các nghệ sĩ và trí thức từng bị cấm nhập cảnh vì lý do tư tưởng. “Chính sách này biến mỗi viên chức lãnh sự thành một người kiểm duyệt, và chắc chắn sẽ làm tê liệt những tiếng nói chính trị chính đáng cả trong và ngoài nước Mỹ,” ông nói.
Chính quyền Trump cũng đã yêu cầu 36 quốc gia cam kết cải thiện quy trình sàng lọc du khách, nếu không sẽ bị cấm nhập cảnh Mỹ. Một điện văn ngoại giao cuối tuần qua của Bộ Ngoại giao cho biết các nước này có 60 ngày để đáp ứng các yêu cầu, nếu không sẽ bị đưa vào danh sách cấm nhập cảnh – hiện có 12 nước trong danh sách này.
