(AP) — Cơ quan lập pháp Utah do đảng Cộng hòa kiểm soát hôm thứ Hai đã thông qua bản đồ bầu cử Hạ viện liên bang mới, có thể giúp đảng Dân chủ tăng nhẹ cơ hội giành một ghế trong nỗ lực lật đổ thế đa số mong manh của GOP tại Hạ viện Hoa Kỳ. Tuy nhiên, trong một tiểu bang vốn do Cộng hòa thống trị, khả năng đảng Dân chủ chiến thắng vẫn rất mong manh.
Hiện tại, đảng Cộng hòa nắm cả 4 ghế Hạ viện của Utah.
Theo phán lệnh tòa yêu cầu vẽ lại, hai khu vực bầu cử mới sẽ cạnh tranh hơn một chút cho phe Dân chủ — dù cả bốn khu vẫn nghiêng về Cộng hòa. Bản đồ mới gộp toàn bộ thành phố Salt Lake – khu vực có đông cử tri Dân chủ – vào một quận duy nhất kéo dài ra các vùng nông thôn, thay vì chia nhỏ thành nhiều quận như trước.
Các chuyên gia nhận định đây là phương án ít cạnh tranh nhất trong số các đề xuất được thảo luận – và cũng là cách tốt nhất để đảng Cộng hòa bảo toàn quyền kiểm soát.
Bản đồ vẫn phải được tòa án phê duyệt, dự kiến trước tháng 11.
Phán quyết về “vẽ lại ranh giới” và lời kêu gọi từ Trump
Tháng 8 vừa qua, Thẩm phán Dianna Gibson đã bác bỏ bản đồ bầu cử năm 2021 vì cơ quan lập pháp bang vượt quyền quy định của cử tri, vốn yêu cầu việc phân chia khu vực không được thiên vị chính trị – hành vi thường được gọi là “gerrymandering” (vẽ ranh giới gian lận).
Việc vẽ lại bản đồ diễn ra trong bối cảnh Tổng thống Donald Trump kêu gọi các tiểu bang Cộng hòa khác cũng vẽ lại bản đồ giữa kỳ nhằm tăng số ghế có thể thắng cho đảng trước kỳ bầu cử giữa nhiệm kỳ.
Bản đồ mới khiến cuộc đua trở nên bất định
Bản đồ mới khiến Utah – vốn là “sân nhà” tuyệt đối của Cộng hòa – trở nên ít chắc chắn hơn.
Trên toàn quốc, đảng Dân chủ cần giành thêm 3 ghế Hạ viện vào năm tới để lấy lại quyền kiểm soát cơ quan này, trong khi Cộng hòa đang nỗ lực phá vỡ quy luật lịch sử rằng đảng của tổng thống thường mất ghế trong kỳ giữa nhiệm kỳ.
Thượng nghị sĩ bang Scott Sandall, đồng chủ tịch ủy ban phân chia khu vực, cho biết thời gian gấp gáp khiến họ không thể chỉnh sửa thêm, nhưng tin rằng tòa án sẽ không có lý do để bác bỏ.
Sau khi lấy ý kiến công chúng, các nghị sĩ Cộng hòa chọn phương án ít cạnh tranh nhất. Trước đó, nhiều ý kiến ủng hộ bản đồ do đảng Dân chủ đề xuất, cho đến khi Đảng Cộng hòa Utah gửi email kêu gọi đảng viên ủng hộ phương án hiện nay.
Thượng nghị sĩ Dân chủ Nate Blouin bị các lãnh đạo Cộng hòa chỉ trích khi cho rằng “không phải ngẫu nhiên” mà bản đồ có lợi nhất cho GOP được chọn. Sandall phản bác rằng ủy ban “không sử dụng dữ liệu chính trị.”
Một số nghị sĩ Cộng hòa ôn hòa cũng bỏ phiếu phản đối bản đồ này.
Sửa đổi luật cũ và tranh cãi mới
Trong phiên họp đặc biệt cùng ngày, các nhà lập pháp Cộng hòa cũng sửa đổi Đề xuất số 4 (Proposition 4) – sáng kiến do cử tri thông qua năm 2018, vốn là nguồn gốc của vụ kiện hiện nay.
Sửa đổi mới yêu cầu mỗi khu vực bầu cử phải có tỷ lệ ủng hộ đảng phái tương tự kết quả bầu cử toàn bang gần nhất.
Thống đốc Cộng hòa Spencer Cox đã ký thành luật ngay trong ngày, khiến các nhóm bảo vệ quyền bầu cử phản ứng dữ dội, cáo buộc các nhà lập pháp “thay đổi luật chơi giữa chừng.”
Chuyên gia: Bản đồ vẫn không công bằng
Chuyên gia phân tích bầu cử Jonathan Cervas (Đại học Carnegie Mellon) cho biết khi chạy dữ liệu bầu cử quá khứ qua bản đồ mới, đảng Dân chủ vẫn thua trong mọi kịch bản.
“Dù không cạnh tranh như phía nguyên đơn mong muốn, bản đồ này vẫn tốt hơn đáng kể so với bản đồ cũ – một cải thiện rõ rệt,” Cervas nói.
Bản đồ bị bác bỏ trước đó chia tách quận Salt Lake – trung tâm dân cư và thành trì của Dân chủ – thành nhiều phần nhỏ, khiến tất cả các khu bầu cử sau đó đều do Cộng hòa thắng áp đảo.
Tòa sẽ xem xét – và có thể bùng nổ kiện tụng mới
Thẩm phán Gibson sẽ xem xét bản đồ mới của cơ quan lập pháp, đồng thời cân nhắc đề xuất thay thế từ các nhóm quyền bầu cử.
Nếu bà bác bỏ, một cuộc chiến pháp lý mới có thể nổ ra xoay quanh việc tòa án có quyền tự vẽ bản đồ hay không.
Nhà phân tích Jason Fierman cho rằng bản đồ mới “không phải là không thể vượt qua” đối với đảng Dân chủ:
“Nếu có ứng viên thật sự mạnh trong một năm bầu cử thuận lợi cho phe Dân chủ, họ hoàn toàn có thể phá vỡ chu kỳ thất bại này,” Fierman nhận định, đồng thời cho rằng cựu Dân biểu Ben McAdams có thể là ứng viên đủ sức làm điều đó.
“Đây có thể là khoảnh khắc mở màn cho Dân chủ – dù đầy thách thức.”
