27 tháng 8 (Reuters) — Giám đốc Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), bà Susan Monarez, đã rời cơ quan chỉ chưa đầy một tháng sau khi nhậm chức, Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh (HHS) thông báo hôm thứ Tư. Cùng lúc, bốn lãnh đạo cấp cao của CDC đồng loạt từ chức giữa bối cảnh căng thẳng gia tăng về chính sách vaccine và định hướng y tế công cộng.

Luật sư của bà Monarez cho biết bà đang thách thức quyết định buộc thôi việc, cáo buộc Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Robert F. Kennedy Jr. đã nhắm vào bà vì bà từ chối ủng hộ “những chỉ đạo phi khoa học” và sa thải các chuyên gia y tế.
“Tiến sĩ Monarez chưa hề từ chức và cũng không nhận được thông báo chính thức từ Tòa Bạch Ốc rằng bà bị sa thải. Là một người chính trực và tận hiến cho khoa học, bà sẽ không từ chức,” các luật sư Mark S. Zaid và Abbe David Lowell khẳng định.

Trong số các lãnh đạo cấp cao ra đi có Debra Houry, Giám đốc Y khoa CDC, và Demetre Daskalakis, Giám đốc Trung tâm Tiêm chủng và Bệnh hô hấp. Họ dẫn lý do gia tăng tin giả về vaccine, các cuộc tấn công vào khoa học, sự chính trị hóa y tế công cộng, cùng các nỗ lực cắt giảm ngân sách và quyền lực của CDC. Ngoài ra, Daniel Jernigan, Giám đốc Trung tâm Bệnh Truyền nhiễm Mới nổi và Động vật, cũng từ chức sau khi báo cáo ca nhiễm giòi ký sinh (screwworm) đầu tiên tại Mỹ liên quan đến đợt bùng phát ở Trung Mỹ. Jen Layden, Giám đốc Văn phòng Dữ liệu và Giám sát Y tế Công cộng của CDC, cũng đã rời nhiệm sở.

Trong thư từ chức, Houry viết: “Việc thổi phồng rủi ro và sự lan tràn tin giả đã cướp đi sinh mạng, minh chứng rõ ràng qua số ca sởi cao nhất ở Mỹ trong 30 năm và vụ tấn công bạo lực nhằm vào cơ quan chúng tôi.”

Ngân sách bị cắt giảm và sự chính trị hóa

Chính quyền Tổng thống Donald Trump đã đề xuất cắt giảm gần 3,6 tỷ USD ngân sách CDC trong dự toán 2026, chỉ để lại 4 tỷ USD. Trước đó, Kennedy đã cắt giảm 2.400 nhân sự của CDC, chỉ khoảng 700 người được tuyển lại.
“Tôi không thể tiếp tục vai trò này vì y tế công cộng đang bị vũ khí hóa,” Daskalakis viết trong thư từ chức.

HHS không đưa ra lý do cụ thể cho việc Monarez rời nhiệm sở, chỉ đăng thông báo ngắn gọn: “Susan Monarez không còn là giám đốc CDC. Chúng tôi cảm ơn bà vì những đóng góp tận tâm cho người dân Mỹ.”

Thách thức trong bối cảnh khủng hoảng

CDC dưới thời Kennedy đối mặt với nhiều sóng gió, bao gồm cả vụ xả súng tại trụ sở ở Atlanta hồi đầu tháng. Nghiệp đoàn nhân viên CDC cho biết sự việc chỉ làm trầm trọng thêm “những tháng trời bị ngược đãi, bỏ bê và bôi nhọ.”

Fiona Havers, một cựu quan chức CDC từ chức hồi tháng 6 vì chính sách vaccine, nhận định: “Những đơn từ chức này là cú đánh chí mạng cho CDC. Các lãnh đạo ra đi từng đóng vai trò là lá chắn giữa các nhà khoa học sự nghiệp của CDC và Robert F. Kennedy Jr. cùng những đòn tấn công vào y tế công cộng.”

Những thay đổi gây tranh cãi

Kennedy đã tiến hành cải tổ sâu rộng: tháng 5, ông rút khuyến nghị tiêm vaccine COVID-19 cho phụ nữ mang thai và trẻ em khỏe mạnh; tháng 6, ông sa thải toàn bộ hội đồng tư vấn vaccine của CDC và thay thế bằng các cố vấn thân cận, trong đó có những nhà hoạt động phản đối vaccine. Ngày 27/8, ông tiếp tục công bố thay đổi về đối tượng đủ điều kiện tiêm vaccine COVID.

Trong thư từ chức công khai, Daskalakis chỉ trích chính sách vaccine mới của CDC là đẩy phụ nữ mang thai và thanh niên Mỹ vào nguy hiểm, đồng thời cảnh báo nó sẽ đưa nước Mỹ “trở lại thời kỳ tiền vaccine, nơi chỉ những người khỏe mạnh nhất mới sống sót.”

Bà Monarez, một nhà khoa học chính phủ, được Thượng viện chuẩn thuận hôm 29/7 sau khi Trump đề cử và được Kennedy chính thức tuyên thệ ngày 31/7. Đây là đề cử thứ hai của Trump cho chức vụ này, sau khi ông rút lại đề cử cựu dân biểu Cộng hòa Dave Weldon — một người hoài nghi vaccine, đồng minh của Kennedy — ngay trước phiên điều trần phê chuẩn.

Trong phiên điều trần, Monarez khẳng định bà chưa từng thấy bằng chứng nào chứng minh mối liên hệ giữa vaccine và tự kỷ, đối lập hoàn toàn với quan điểm lâu nay của Kennedy. Ông Kennedy hiện đã khởi động một chương trình điều tra toàn diện về nguyên nhân của tự kỷ và tuyên bố sẽ sớm công bố thông tin mới trong tháng 9.

“Chúng tôi sẽ đưa ra những thông báo về bệnh tự kỷ trong tháng 9, với những thay đổi có tác động sâu rộng,” Kennedy phát biểu tại một sự kiện cùng Thống đốc Texas Greg Abbott.

(AP) — Thống đốc Illinois JB Pritzker khẳng định với Tổng thống Donald Trump rằng thành phố lớn thứ ba nước Mỹ không cần và cũng không muốn sự can thiệp quân sự để chống tội phạm. Ông dẫn báo chí tham quan những khu vực nơi tội phạm bạo lực đã giảm, nhấn mạnh rằng việc triển khai Vệ binh Quốc gia chỉ làm tình hình thêm căng thẳng.

“Chúng tôi muốn chứng minh rằng không hề có tình trạng khẩn cấp ở Chicago,” Pritzker nói với Associated Press hôm thứ Tư trong lúc đi bộ ở khu South Side, nơi những năm gần đây đã hồi sinh với phòng tranh, cửa hàng thủy sinh và quán rượu vang. “Chúng tôi đã và đang chống tội phạm, ngăn ngừa tội phạm, và điều đó đang phát huy hiệu quả.”

Trong nhiều ngày qua, Trump và Pritzker — người được coi là ứng viên tiềm năng cho cuộc bầu cử tổng thống 2028 — đã liên tục công kích nhau về kế hoạch có thể triển khai Vệ binh Quốc gia đến Chicago và Baltimore, như chính quyền đã làm ở Los Angeles và Washington, D.C. Pritzker và các lãnh đạo thành phố tuyên bố sẽ kiện nếu điều đó xảy ra, đồng thời ông tổ chức nhiều cuộc họp báo rầm rộ, đăng tải thông điệp mỉa mai trên mạng xã hội và thực hiện những chuyến đi thị sát kiểu vận động tranh cử, giữ Chicago trong tâm điểm chú ý quốc gia.

Tranh cãi xoay quanh tội phạm ở Chicago

Chicago từ lâu là mục tiêu công kích ưa thích của Trump, người từng ví nơi này như một “chiến trường” và tuần này gọi là “địa ngục trần gian.” Tình trạng “thành phố trú ẩn” kéo dài hàng thập kỷ cũng khiến chính quyền Trump bực bội và phát sinh kiện tụng. Tháng 1 vừa qua, Trump khởi động chiến dịch truy quét di dân toàn quốc tại Chicago, với những vụ bắt giữ được phát trực tiếp trên truyền hình.

Trump viết trên Truth Social: “Tên Thống đốc hoảng loạn Pritzker nói tội phạm đã trong tầm kiểm soát, trong khi thực tế thì ngược lại. Ông ta là một Thống đốc bất tài, cần phải gọi tôi để NHẬN GIÚP ĐỠ.”

Khả năng quân đội tuần tra Chicago lập tức bị Thị trưởng Brandon Johnson, giới tôn giáo và các nhóm hoạt động phản đối, cho rằng tội phạm đã giảm. Trong khi kế hoạch chưa có chi tiết, người dân Chicago vẫn lo lắng liệu binh sĩ sẽ đóng ở đâu và có mang vũ khí hay không.

Pritzker phản pháo: “Ông ta đang cố tình châm ngòi để gây ra rắc rối rồi sau đó lại chỉ vào đó mà nói.”

Theo dữ liệu của thành phố, tội phạm bạo lực tại Chicago đã giảm đáng kể trong những năm gần đây, dù vẫn còn tập trung ở một số khu vực. Năm 2024, thành phố ghi nhận 573 vụ giết người — cao nhất nước Mỹ — nhưng sáu tháng đầu năm 2025, tổng số tội phạm bạo lực đã giảm hơn 22% so với cùng kỳ năm ngoái, mức giảm mạnh nhất trong hơn một thập kỷ.

Pritzker nói thêm: “Ông ta chỉ giỏi nói suông. Ông ta bảo muốn giảm tội phạm nhưng lại làm những việc cắt giảm tài trợ cho cảnh sát và các nỗ lực chống tội phạm của chúng tôi.”

Chính trị và dư luận

Một khảo sát mới của AP-NORC cho thấy 81% người Mỹ coi tội phạm là “vấn đề lớn” ở các thành phố lớn. Cách tiếp cận cứng rắn đã giúp Trump cải thiện tỷ lệ ủng hộ, tăng từ 40% hồi tháng 7 lên 45% hiện nay. Khoảng 53% người Mỹ trưởng thành tán thành cách ông xử lý vấn đề tội phạm, nhưng ít ủng hộ việc liên bang tiếp quản các sở cảnh sát địa phương.

Pritzker cho rằng: “Có nhiều vấn đề lớn khác cần Tổng thống tập trung hơn là việc đưa quân vào Chicago.”

Màn trình diễn chính trị của Pritzker

Từ khi kế hoạch được rò rỉ, Pritzker đã khéo léo biến nó thành cơ hội thể hiện hình ảnh: mời phóng viên lên tàu dọc sông Chicago, họp báo với khoảng 100 lãnh đạo thành phố, và tung video cảnh đi bộ dọc bờ hồ Michigan với những lời châm biếm Trump.

Ngày thứ Tư, ông chọn khu Bronzeville — cộng đồng da màu lịch sử ở South Side — để gặp gỡ dân chúng tại một nhà hàng soul food. Dù thường đóng cửa ngày giữa tuần, chủ quán đã mở cửa đón Pritzker và tập hợp gia đình, nhân viên, tất cả đều là người ủng hộ ông.

Xuất thân từ gia tộc khách sạn Hyatt giàu có, Pritzker lần đầu đắc cử Thống đốc năm 2018 và hiện đang tìm kiếm nhiệm kỳ ba. Khi được hỏi về 2028, ông chỉ đáp: “Tôi đang tập trung vào công việc của bang.”

Pritzker kết luận: “Tôi không phải là người biến Chicago thành tâm điểm. Chính ông ta (Trump) mới là người đang làm điều đó để gây chú ý.”