Ba quan chức liên quan đến việc Tổng thống Trump triển khai lực lượng Vệ binh Quốc gia gây tranh cãi để ứng phó với các cuộc biểu tình ở Los Angeles đã ra làm chứng vào thứ Hai khi phiên tòa xét xử vụ kiện của Thống đốc California Gavin Newsom chống lại chính quyền Trump bắt đầu.
Câu hỏi đang được đặt ra là liệu lực lượng quân sự do ông Trump cử đến – bao gồm cả các thành viên của Thủy quân lục chiến và Vệ binh Quốc gia – có vi phạm Đạo luật Posse Comitatus thế kỷ 19 hay không, đạo luật này cấm quân đội thực thi luật trong nước.
Newsom gọi việc triển khai khoảng 4.000 lính Vệ binh Quốc gia California, vốn thường nằm dưới quyền chỉ huy của thống đốc, là một “cuộc chiếm đoạt quyền lực” bất hợp pháp. Tuy nhiên, ông Trump lập luận rằng động thái này là hợp pháp và cần thiết để bảo vệ các nhân viên di trú và tài sản liên bang trong các cuộc biểu tình căng thẳng phản đối các hoạt động của ICE, hay Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan.
Sắc lệnh hành pháp triệu tập Lực lượng Vệ binh Quốc gia của ông Trump hồi đầu tháng 6 cho biết các cuộc biểu tình “cấu thành một hình thức nổi loạn”. Chính quyền đã biện minh cho việc triển khai này bằng một đạo luật có tên là Mục 10, cho phép tổng thống triệu tập lực lượng Vệ binh Quốc gia trong trường hợp “nổi loạn” hoặc “xâm lược”, hoặc nếu ông không thể “cùng với lực lượng chính quy thực thi luật pháp Hoa Kỳ”.
Trong một khoảnh khắc đáng chú ý trong lời khai hôm thứ Hai, Thiếu tướng Scott Sherman – người từng được triển khai làm tướng chỉ huy lực lượng đặc nhiệm Vệ binh Quốc gia tại Los Angeles – cho biết ông chưa bao giờ nghe thấy thuật ngữ “nổi loạn” được dùng để mô tả tình hình ở thành phố lớn thứ hai của quốc gia này.
Thẩm phán Tòa án Liên bang Hoa Kỳ tại San Francisco, Charles Breyer, đang giám sát phiên tòa kéo dài ba ngày. Trước đó, Breyer đã phán quyết vào tháng 6 rằng việc triển khai quân đội của ông Trump có thể là bất hợp pháp. Một tòa phúc thẩm đã lật ngược phán quyết đó, cho rằng tổng thống nên được tôn trọng quyết định liệu Điều 10 có áp dụng hay không, và ông Trump có một số cơ sở để nói rằng bạo lực trong các cuộc biểu tình đã ngăn cản các sĩ quan liên bang thực thi pháp luật. Các thẩm phán phúc thẩm đã không xem xét liệu các cuộc biểu tình có cấu thành một cuộc nổi loạn hay không, điều mà họ cho là không cần thiết để việc triển khai quân đội là hợp pháp.
Tranh cãi lại một lần nữa trở nên căng thẳng vào thứ Hai, sau khi ông Trump tuyên bố lực lượng Vệ binh Quốc gia sẽ được triển khai tại Washington, D.C., để hỗ trợ cảnh sát. Không giống như ở California, Vệ binh Quốc gia D.C. báo cáo trực tiếp lên tổng thống.
Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth cho biết lực lượng Vệ binh Quốc gia sẽ không tham gia vào việc thực thi pháp luật tại thủ đô, nhưng họ có thể tạm giữ người nếu cần thiết và giao họ cho cảnh sát.
Các quan chức làm chứng về vai trò của quân đội trong bối cảnh biểu tình ở LA
Các quan chức quân sự cho biết nhiệm vụ của họ là bảo vệ các cơ sở liên bang và nhân viên liên bang, đồng thời “hỗ trợ lực lượng thực thi pháp luật liên bang”.
Sherman làm chứng rằng quân đội có thể được điều động bất cứ khi nào lực lượng thực thi pháp luật địa phương tiến hành một chiến dịch, ngay cả khi không có mối đe dọa về thể chất và không có người biểu tình nào vi phạm pháp luật.
Những bình luận này khiến Breyer ngạc nhiên và ông đã hỏi lại ông về tuyên bố này: “Vậy nếu không có mối đe dọa nào, ông có thể cử quân đội ra ngoài?” Sherman khẳng định rằng bất cứ khi nào lực lượng thực thi pháp luật địa phương tiến hành một chiến dịch, quân đội có thể được cử ra ngoài, giải thích rằng mối đe dọa có thể phát sinh ngay cả khi không có mối đe dọa thực sự nào được đánh giá.
“Chẳng phải lúc nào cũng thế sao?” Breyer đáp.
Tuy nhiên, Sherman cho biết ông đã từ chối ủng hộ một chiến dịch. Ông khai rằng một quan chức DHS đã đặt câu hỏi về “lòng trung thành” của ông với đất nước khi phản đối yêu cầu hỗ trợ quân sự cho một chiến dịch thực thi luật nhập cư tại Công viên MacArthur. Ông nói rằng ông đã đánh giá rằng rủi ro đối với các đặc vụ liên bang trong trường hợp đó là thấp.
Chiến dịch diễn ra vào ngày 7 tháng 7, có sự tham gia của các sĩ quan cưỡi ngựa và xe Humvee quân sự và đã thu hút sự chú ý của toàn quốc.
William Harrington, Phó Tham mưu trưởng Lực lượng Đặc nhiệm triển khai quân đội tại Los Angeles, khai rằng ông hiểu rằng lực lượng Vệ binh Quốc gia liên bang không thể tham gia vào các hoạt động thực thi pháp luật dân sự, và mọi người đều biết Đạo luật Posse Comitatus được áp dụng. Ông cho biết các thành viên lực lượng đặc nhiệm đã đáp ứng các yêu cầu hỗ trợ từ các cơ quan thực thi pháp luật liên bang, bao gồm bảo vệ các tòa nhà liên bang và bảo vệ lực lượng cho các đặc vụ liên bang đang thực hiện các chức năng như hoạt động khám xét.
Ernesto Santacruz Jr., giám đốc văn phòng thực địa của Bộ An ninh Nội địa, đã làm chứng hôm thứ Hai rằng các vụ tấn công nhắm vào nhân viên thuộc bộ phận Thực thi và Di dời của ICE đã giảm đáng kể sau khi Vệ binh Quốc gia có mặt. Ông cho biết trước khi triển khai, các vụ tấn công nhắm vào nhân viên đã xảy ra hàng ngày.
Santacruz làm chứng rằng quân đội Vệ binh Quốc gia có mặt ở đó “để hỗ trợ và bảo vệ chính quyền liên bang”. Ông không biết về bất kỳ sự từ chối yêu cầu hỗ trợ nào.
Khi được hỏi về luật mà phiên tòa này tập trung vào, Đạo luật Posse Comitatus, Santacruz không biết luật này cho phép hay cấm những gì.
Vào thời điểm đỉnh điểm hồi tháng 6, gần 5.000 quân nhân đã được triển khai đến khu vực Los Angeles: khoảng 4.000 lính Vệ binh Quốc gia và 700 lính Thủy quân Lục chiến. Phần lớn lực lượng Vệ binh Quốc gia đã được đưa trở lại California, mặc dù khoảng 300 quân vẫn nằm dưới sự kiểm soát của liên bang.
Sherman làm chứng rằng tính đến đêm Chủ Nhật, lực lượng Vệ binh còn lại vẫn đang canh gác một tòa án ở trung tâm thành phố Los Angeles và một cơ sở ở Paramount, California.
Phiên tòa sẽ tiếp tục vào thứ Ba, khi chính phủ liên bang triệu tập Sherman trở lại tòa. Vào thứ Tư, tòa án sẽ xem xét một số vấn đề pháp lý do chính phủ nêu ra, bao gồm cả việc California không có tư cách khởi kiện.
Ny (Theo CBS News)
