(AP) — Ngày thứ Ba, Mexico đã bàn giao 26 nhân vật cấp cao của các băng đảng ma túy cho Hoa Kỳ, trong một thỏa thuận lớn mới nhất với chính quyền Trump, giữa lúc giới chức Mỹ gia tăng áp lực lên các mạng lưới tội phạm buôn lậu ma túy qua biên giới.
Những người bị dẫn độ sang Mỹ bao gồm Abigael González Valencia, thủ lĩnh nhóm “Los Cuinis” — một tổ chức thân cận với băng đảng khét tiếng Jalisco New Generation (CJNG). Một bị can khác, Roberto Salazar, bị truy nã liên quan đến vụ sát hại một phó cảnh sát trưởng quận Los Angeles năm 2008. Nhiều nhân vật nổi bật khác có quan hệ với băng đảng Sinaloa và các tổ chức buôn lậu ma túy bạo lực khác.
Đây là một cột mốc với chính quyền Trump, vốn coi việc triệt phá các băng đảng ma túy nguy hiểm là ưu tiên hàng đầu của Bộ Tư pháp. Đây là lần thứ hai trong vài tháng Mexico trục xuất những nghi phạm buôn ma túy, giết người và phạm các tội ác khác, trong bối cảnh Mỹ gây áp lực ngày càng lớn nhằm chặn dòng ma túy tràn vào các thành phố Mỹ.
“Cả 26 người này đều góp phần mang bạo lực và ma túy đến nước Mỹ — dưới sự điều hành của Bộ Tư pháp hiện nay, họ sẽ phải chịu hậu quả nặng nề cho các tội ác chống lại quốc gia này,” Bộ trưởng Tư pháp Pam Bondi tuyên bố. “Chúng tôi biết ơn đội ngũ An ninh Quốc gia Mexico đã hợp tác trong vụ việc này.”
Các nghi phạm được đưa lên máy bay sang Mỹ sau khi Bộ Tư pháp đồng ý không áp dụng án tử hình đối với bất kỳ bị can nào, bao gồm cả những người được bàn giao hồi tháng Hai trước đó. Đợt chuyển giao khi ấy gồm 29 trùm băng đảng, trong đó có trùm ma túy Rafael Caro Quintero, kẻ chủ mưu vụ sát hại một đặc vụ DEA của Mỹ năm 1985.
“Đây là một minh chứng nữa cho thấy điều gì có thể đạt được khi hai chính phủ đoàn kết chống lại bạo lực và sự miễn trừ trách nhiệm,” Đại sứ Mỹ tại Mexico Ronald Johnson nói. “Những kẻ đào tẩu này sẽ phải đối mặt với công lý tại tòa án Mỹ, và người dân của cả hai quốc gia sẽ an toàn hơn trước kẻ thù chung này.”
Đợt bàn giao hồi tháng Hai diễn ra khi Mexico tìm cách tránh nguy cơ chính quyền Trump áp thuế 30% lên hàng nhập khẩu từ Mexico. Cuối tháng trước, Tổng thống Donald Trump đã điện đàm với Tổng thống Mexico Claudia Sheinbaum và đồng ý hoãn áp thuế thêm 90 ngày để tiếp tục đàm phán.
Bà Sheinbaum cho thấy sẵn sàng hợp tác hơn người tiền nhiệm về vấn đề an ninh, đặc biệt là mạnh tay hơn trong việc truy quét các băng đảng ma túy. Tuy nhiên, bà kiên quyết bảo vệ chủ quyền Mexico, bác bỏ mọi gợi ý từ Trump và một số người khác về khả năng quân đội Mỹ can thiệp.
Trong nhóm bị trục xuất hôm thứ Ba còn có Servando Gómez Martinez, biệt danh “La Tuta,” cựu giáo viên tiểu học trở thành một trong những trùm ma túy bị truy nã gắt gao nhất với vai trò thủ lĩnh băng Knights Templar. Hắn bị bắt năm 2015 và bị kết án 55 năm tù ở Mexico vào tháng 6/2019.
Gómez lãnh đạo tổ chức tội phạm mang màu sắc tôn giáo này, từng kiểm soát tuyệt đối bang Michoacan, đồng thời thích xuất hiện trong các cuộc phỏng vấn và video. Băng này thao túng chính trị, kiểm soát thương mại, áp đặt luật lệ và rao giảng “bộ quy tắc đạo đức” dựa trên lòng sùng kính Chúa và gia đình, ngay cả khi thực hiện các vụ giết người và cướp bóc.
Abigael González Valencia là anh rể của thủ lĩnh CJNG Nemesio Rubén “El Mencho” Oseguera Cervantes — mục tiêu hàng đầu của chính phủ Mỹ. Abigael bị bắt tại Puerto Vallarta, bang Jalisco vào tháng 2/2015 và đã chống lệnh dẫn độ sang Mỹ kể từ đó. Chính phủ Mỹ treo thưởng tới 15 triệu USD cho thông tin dẫn tới việc bắt giữ hoặc kết án “El Mencho.”
Cùng với hai anh em trai, Abigael González Valencia lãnh đạo “Los Cuinis,” nhóm tài trợ cho việc thành lập và phát triển CJNG — một trong những băng đảng quyền lực và nguy hiểm nhất Mexico. CJNG buôn lậu hàng trăm tấn cocaine, methamphetamine và fentanyl vào Mỹ và nhiều nước khác, khét tiếng với bạo lực cực đoan, các vụ giết người, tra tấn và tham nhũng.
Một người anh em khác của Abigael, José González Valencia, đã bị tòa liên bang ở Washington kết án 30 năm tù vào tháng Sáu sau khi nhận tội buôn lậu cocaine quốc tế. José bị bắt năm 2017 dưới thời chính quyền Trump đầu tiên, tại một khu nghỉ dưỡng ở Brazil khi đang đi nghỉ cùng gia đình với danh tính giả.
