Các nhà lãnh đạo Dân chủ phản đối việc Trump triển khai quân đội
Hàng trăm binh sĩ Vệ binh Quốc gia Texas đã tập trung hôm thứ Ba tại một căn cứ quân đội gần Chicago, khi lời đe dọa của Tổng thống Donald Trump về việc viện dẫn Đạo luật Chống Nổi Loạn (Insurrection Act) để triển khai quân đến nhiều thành phố hơn đã làm bùng lên tranh cãi về giới hạn quyền lực tổng thống.
Trump tuyên bố có thể sử dụng đạo luật hàng thế kỷ này nhằm vượt qua các phán quyết của tòa án ngăn cản việc đưa quân đến các thành phố do Đảng Dân chủ lãnh đạo, bất chấp phản đối từ chính quyền bang và địa phương.
Một thẩm phán liên bang đã tạm thời chặn việc triển khai quân đến Portland (Oregon), trong khi một tòa án khác lại cho phép tạm thời triển khai ở Chicago, nơi các đặc vụ liên bang đang mở rộng chiến dịch trấn áp nhập cư trái phép.
Trump nói trong Phòng Bầu dục: “Đạo luật này đã từng được viện dẫn trước đây. Nếu thống đốc không làm được, chúng tôi sẽ làm. Rất đơn giản.”
Đạo luật chống nổi loạn – chưa được dùng từ năm 1992
Đạo luật cho phép tổng thống triển khai quân đội để dẹp loạn trong tình huống khẩn cấp, và thường chỉ được sử dụng trong những trường hợp cực kỳ nghiêm trọng, hầu hết theo yêu cầu của thống đốc bang. Lần gần nhất là năm 1992, khi Tổng thống George H.W. Bush dùng quân đội trấn áp bạo loạn Los Angeles.
Theo luật liên bang, quân đội nói chung bị cấm tham gia thực thi pháp luật dân sự. Tuy nhiên, Đạo luật Chống Nổi Loạn cho phép ngoại lệ này – trao quyền cho quân đội được trực tiếp bắt giữ và duy trì trật tự.
Việc Trump định dùng đạo luật được coi là bước leo thang nghiêm trọng, khi ông tìm cách mở rộng quyền lực tổng thống và dùng quân đội chống lại các chính quyền Dân chủ.
Tuần trước, trong bài phát biểu trước các tướng lĩnh, Trump gợi ý biến các thành phố Mỹ thành “bãi huấn luyện” cho quân đội, khiến các nhóm dân quyền và Dân chủ lo ngại sâu sắc.
Tướng về hưu Randy Manner, cựu quyền phó giám đốc Vệ binh Quốc gia, cảnh báo: “Đây là con dốc cực kỳ nguy hiểm. Nếu tổng thống có thể làm mọi điều mình muốn, đó chính là định nghĩa của độc tài và phát xít.”
Trump nhắm vào Chicago và Portland
Trump đã ra lệnh triển khai Vệ binh Quốc gia đến Chicago và Portland, sau các đợt điều động trước đó tới Los Angeles và Washington D.C. — bất chấp phản đối kịch liệt của các thị trưởng và thống đốc Dân chủ.
Tại Elwood (Illinois), cách Chicago khoảng 80 km, binh sĩ Texas được ghi nhận tập trung để chờ lệnh.
Các cuộc biểu tình phản đối chính sách nhập cư của Trump ở Chicago và Portland vẫn phần lớn ôn hòa, trái ngược với hình ảnh “vùng chiến sự” mà Trump mô tả.
Ở Chicago, tội phạm bạo lực đã giảm mạnh, nhà hàng và rạp hát vẫn đông khách, và người dân đổ ra bãi biển tận hưởng thời tiết ấm áp.
Tuy nhiên, tại một trung tâm di trú ở Broadview, một số cuộc đụng độ đã trở nên căng thẳng: cảnh sát liên bang dùng hơi cay, đạn cao su; nhiều người, trong đó có một phóng viên, bị bắt giữ và bị thương.
Thống đốc Illinois cáo buộc Trump “dùng quân đội làm công cụ chính trị”
Thống đốc JB Pritzker (Dân chủ) cáo buộc Trump cố tình kích động bạo lực để hợp thức hóa việc quân sự hóa các thành phố.
“Donald Trump đang biến binh sĩ của chúng ta thành đạo cụ chính trị, làm con cờ trong nỗ lực phi pháp nhằm quân sự hóa đất nước,” Pritzker tuyên bố.
Illinois và thành phố Chicago đã khởi kiện chính quyền Trump, yêu cầu tòa chặn lệnh điều động 300 lính Vệ binh Illinois và 400 lính Texas đến Chicago.
Bộ Tư pháp cho biết binh sĩ Texas đã trên đường đến Illinois, và thẩm phán April Perry cho phép triển khai tạm thời trong khi chờ phản hồi chính thức từ chính phủ.
Tại Oregon, một thẩm phán liên bang đã ra lệnh tạm ngưng triển khai quân đến Portland.
Thông thường, Vệ binh Quốc gia là lực lượng thuộc quyền thống đốc bang, được huy động khi có thiên tai hoặc khủng hoảng trong nước.
Trong các đợt triển khai gần đây, Bộ Quốc phòng Mỹ khẳng định lực lượng này chỉ được phép bảo vệ tài sản và nhân viên liên bang, dù có quyền tạm giữ người trong một số trường hợp.
Khả năng kiện tụng và giới hạn quyền tổng thống
Nếu Trump chính thức viện dẫn Đạo luật Chống Nổi Loạn, chắc chắn sẽ kéo theo hàng loạt vụ kiện. Dù các tòa án hiếm khi diễn giải đạo luật này, Tối cao Pháp viện từng phán rằng tổng thống có toàn quyền quyết định khi nào điều kiện áp dụng được thỏa mãn — đặc biệt là khi “chính quyền Hoa Kỳ đối mặt với sự cản trở, chống đối hoặc nổi dậy bất hợp pháp”.
Nguồn reuters
