Giải Nobel Hòa Bình năm 2025 sẽ được công bố vào hôm nay, trong bối cảnh bị bao trùm bởi chiến dịch kéo dài nhiều tháng của Tổng thống Mỹ Donald Trump nhằm giành lấy giải thưởng được xem là danh giá nhất thế giới.
Trump công khai bày tỏ mong muốn được nhận giải thưởng mà bốn người tiền nhiệm của ông từng đoạt: Barack Obama (2009), Jimmy Carter (2002), Woodrow Wilson (1919) và Theodore Roosevelt (1906). Ngoại trừ Carter, ba người còn lại đều nhận giải khi đang tại vị – giống như vị thế của Trump hiện nay, khi ông vừa trở lại Tòa Bạch Ốc chưa đầy tám tháng.
Tuy nhiên, khi Joergen Watne Frydnes, Chủ tịch Ủy ban Nobel Na Uy, bước lên bục tại Viện Nobel ở Oslo lúc 11 giờ sáng (0900 GMT), các chuyên gia cho rằng khả năng cái tên “Donald Trump” được xướng lên là cực kỳ thấp.
Thỏa thuận Gaza đến quá muộn
Trump hôm thứ Tư đã công bố việc đạt được thỏa thuận ngừng bắn và trao đổi con tin – giai đoạn đầu tiên trong sáng kiến chấm dứt chiến tranh Gaza của ông.
Tuy nhiên, theo nhật báo VG của Na Uy, ủy ban Nobel đã đưa ra quyết định vào thứ Hai – trước khi Trump công bố thỏa thuận. Và ngay cả khi họ biết trước, các chuyên gia cho rằng ủy ban cũng sẽ không vội vàng thay đổi quyết định vốn thường được cân nhắc suốt nhiều tháng.
Các nhà quan sát lâu năm cho rằng chiến thắng của Trump là “gần như không thể xảy ra”, vì họ xem ông là người đã “phá bỏ trật tự quốc tế sau Thế chiến II” – điều mà Ủy ban Nobel luôn đề cao.
Những ứng viên có khả năng đoạt giải
Thay vào đó, nhiều người cho rằng Ủy ban có thể muốn vinh danh mạng lưới tình nguyện Sudan Emergency Response Rooms, hoặc một cơ quan của Liên Hiệp Quốc như UNHCR, UNICEF hay Tòa án Công lý Quốc tế (ICJ), hay các tổ chức cứu trợ như Hội Chữ Thập Đỏ hoặc Bác sĩ Không Biên Giới.
Cũng có khả năng họ muốn tôn vinh những nhà báo, trong bối cảnh năm qua ghi nhận số phóng viên bị thiệt mạng cao nhất trong lịch sử, phần lớn tại Gaza. Khi đó, giải thưởng có thể dành cho Ủy ban Bảo vệ Nhà báo (CPJ) hoặc Phóng viên Không Biên Giới (RSF).
Dĩ nhiên, giải Nobel Hòa Bình vẫn thường chứa đựng những bất ngờ.
Tinh thần trong di chúc Alfred Nobel
Ủy ban Nobel Na Uy gồm năm thành viên, ra quyết định dựa trên di chúc năm 1895 của nhà công nghiệp Thụy Điển Alfred Nobel, người sáng lập các giải thưởng về Hòa bình, Văn học, Hóa học, Vật lý và Y học.
Nina Graeger, Giám đốc Viện Nghiên cứu Hòa bình Oslo, cho rằng việc Trump rút Mỹ khỏi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Hiệp định khí hậu Paris 2015, và phát động chiến tranh thương mại với các đồng minh, “đi ngược tinh thần di chúc của Nobel”.
“Nếu đọc di chúc của Alfred Nobel, ông nhấn mạnh ba điều: đạt được hòa bình, thúc đẩy giải trừ quân bị và tăng cường hợp tác quốc tế,” bà nói.
Nhà sử học Asle Sveen, chuyên nghiên cứu về giải Nobel, bổ sung rằng việc Trump tìm cách “xích lại gần Tổng thống Nga Vladimir Putin” và “ngưỡng mộ các nhà độc tài” cũng khiến ông mất điểm.
“Sự ngưỡng mộ đối với các nhà độc tài đi ngược hoàn toàn tinh thần của Nobel,” Sveen nói.
Cách Ủy ban Nobel đưa ra quyết định
Theo giới trong cuộc, tiến trình chọn lựa kéo dài suốt một năm, trong đó năm thành viên thảo luận kỹ lưỡng về ưu – khuyết điểm của từng ứng viên.
Hạn chót nhận đề cử là ngày 31 tháng 1. Chính các thành viên Ủy ban cũng có thể đề cử, nhưng phải làm trước cuộc họp đầu tiên vào tháng Hai. Sau đó, họ họp khoảng một lần mỗi tháng.
Thông thường, quyết định được đưa ra vào tháng 8 hoặc tháng 9, song năm nay có thể muộn hơn.
Ủy ban Nobel thừa nhận họ thường xuyên chịu áp lực từ các cá nhân hoặc người ủng hộ cho rằng họ “xứng đáng với giải thưởng”.
“Tất cả các chính trị gia đều muốn giành Giải Nobel Hòa Bình,” Chủ tịch Frydnes nói với Reuters.
“Chúng tôi hy vọng những lý tưởng mà giải thưởng này đại diện sẽ là điều mà mọi nhà lãnh đạo chính trị hướng tới… Dù có bao nhiêu sự chú ý từ Mỹ hay toàn cầu, chúng tôi vẫn làm việc theo cách như mọi năm.”
👉 Giải Nobel Hòa Bình 2025 sẽ được công bố lúc 11 giờ sáng (giờ Oslo) hôm nay.
Nguồn reuters
