(AP) — Sáng sớm thứ Sáu, Nội các Israel đã phê chuẩn kế hoạch ngừng bắn tại Dải Gaza và trao trả toàn bộ con tin còn bị Hamas giam giữ, theo đề xuất của Tổng thống Donald Trump — một bước tiến quan trọng hướng tới chấm dứt cuộc chiến kéo dài hai năm đã tàn phá Trung Đông.
Thông cáo ngắn từ văn phòng Thủ tướng Benjamin Netanyahu cho biết nội các đã thông qua “đề cương” của thỏa thuận, tập trung vào việc phóng thích con tin, mà không đề cập đến các điều khoản khác gây tranh cãi trong kế hoạch.
Một quan chức Israel tiết lộ rằng lệnh ngừng bắn sẽ có hiệu lực ngay sau khi chính phủ phê chuẩn, và quân đội Israel có 24 giờ để rút về tuyến đã được thỏa thuận.
Một thỏa thuận lịch sử với nhiều câu hỏi bỏ ngỏ
Kế hoạch ngừng bắn toàn diện vẫn để ngỏ nhiều vấn đề trọng yếu, như liệu Hamas có giải giáp hay ai sẽ quản lý Gaza sau chiến tranh. Tuy nhiên, đây là bước tiến gần nhất trong nhiều tháng hướng đến việc chấm dứt cuộc xung đột đã cướp đi sinh mạng hàng chục nghìn người Palestine, biến phần lớn Gaza thành đống đổ nát, gây nạn đói nghiêm trọng, và khiến hàng chục con tin — sống hoặc chết — vẫn mắc kẹt trong vùng chiến sự.
Chiến tranh bắt đầu sau cuộc tấn công đẫm máu của Hamas vào Israel ngày 7/10/2023, khiến 1.200 người Israel thiệt mạng và 251 người bị bắt làm con tin. Trong chiến dịch phản công, hơn 67.000 người Palestine đã thiệt mạng và gần 170.000 bị thương, theo Bộ Y tế Gaza, với khoảng một nửa là phụ nữ và trẻ em.
“Chúng tôi đã đạt được thỏa thuận chấm dứt chiến tranh”
Trong bài phát biểu trên truyền hình, Khalil al-Hayya, lãnh đạo cấp cao của Hamas, tuyên bố:
“Chúng tôi hôm nay chính thức tuyên bố đã đạt được thỏa thuận chấm dứt chiến tranh và chấm dứt hành động xâm lược nhằm vào nhân dân chúng tôi.”
Theo ông Al-Hayya, thỏa thuận bao gồm:
Israel phóng thích khoảng 2.000 tù nhân Palestine, trong đó có tất cả phụ nữ và trẻ em,
Mở lại cửa khẩu với Ai Cập,
Cho phép hàng cứu trợ được đưa vào Gaza,
Và rút quân Israel khỏi phần lớn lãnh thổ Gaza.
Ông cho biết chính quyền Trump cùng các bên trung gian đã đảm bảo rằng chiến tranh đã chấm dứt, và Hamas cùng các phe phái Palestine sẽ chuyển hướng sang xây dựng quyền tự quyết và thành lập nhà nước Palestine.
Phản ứng tại Israel và Gaza
Tại Khan Younis ở miền nam Gaza, tin tức về ngừng bắn được đón nhận với niềm vui pha lẫn đau thương.
“Tôi vui mà cũng không vui. Chúng tôi đã mất quá nhiều — người thân, bạn bè, nhà cửa. Dù mừng, nhưng chúng tôi không thể không lo sợ tương lai,” Mohammad Al-Farra nói.
Tại Tel Aviv, các gia đình con tin bật khóc, mở champagne ăn mừng, khi Tổng thống Trump tuyên bố đạt được thỏa thuận.
Ở Jerusalem, Sharon Canot nói trong xúc động:
“Sáng nay chúng tôi đã khóc cả buổi. Hai năm qua là cơn ác mộng.”
Theo các nguồn tin thân cận, Hamas sẽ thả toàn bộ con tin còn sống trong vài ngày tới, trong khi Israel bắt đầu rút quân khỏi phần lớn Gaza. Khoảng 20 trong số 48 con tin còn bị giam giữ được cho là vẫn còn sống.
Một video do Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick đăng tải cho thấy Trump gọi điện trực tiếp cho các gia đình con tin, nói rằng:
“Tất cả họ sẽ trở về vào thứ Hai.”
Chi tiết thỏa thuận và vai trò của các bên
Theo các quan chức Ai Cập và Hamas, lễ ký kết sẽ diễn ra tại Ai Cập, kèm theo:
Danh sách tù nhân được phóng thích,
Sơ đồ rút quân của Israel giai đoạn đầu,
Việc mở lại 5 cửa khẩu, bao gồm Rafah giữa Gaza và Ai Cập.
Các nạn nhân hoặc thân nhân của những người bị tấn công có 24 giờ để phản đối danh sách phóng thích tù nhân.
Việc rút quân có thể bắt đầu ngay trong đêm thứ Năm, trong khi hoạt động trao đổi con tin và tù nhân dự kiến diễn ra vào Chủ nhật hoặc thứ Hai.
Tom Fletcher, Trưởng cơ quan nhân đạo Liên Hiệp Quốc, cho biết 170.000 tấn thuốc men và hàng viện trợ đã sẵn sàng để đưa vào Gaza ngay khi nhận được tín hiệu “bật đèn xanh.”
Kế hoạch của Trump: quân đội quốc tế và tái thiết quy mô lớn
Kế hoạch của Tổng thống Trump cho phép Israel duy trì hiện diện quân sự vô thời hạn dọc biên giới Gaza – Israel, trong khi một lực lượng quốc tế gồm binh sĩ từ các nước Ả Rập và Hồi giáo sẽ đảm nhiệm an ninh bên trong Gaza.
Mỹ sẽ dẫn đầu nỗ lực tái thiết Gaza bằng nguồn tài trợ quốc tế quy mô lớn.
Kế hoạch cũng mở đường cho vai trò trở lại của Chính quyền Palestine (PA) — điều mà Netanyahu từ lâu phản đối — nhưng kèm điều kiện PA phải cải tổ toàn diện, một quá trình có thể kéo dài nhiều năm.
Về tương lai nhà nước Palestine, kế hoạch vẫn mập mờ, và Netanyahu được cho là kiên quyết phản đối việc công nhận chủ quyền Palestine.
Một bước ngoặt mong manh
Dù còn nhiều chi tiết chưa rõ, việc nội các Israel phê chuẩn kế hoạch ngừng bắn đánh dấu bước ngoặt lớn nhất trong hai năm chiến tranh Gaza, mở ra hy vọng hòa bình mong manh cho khu vực vốn chìm trong đổ nát, đau thương và chia rẽ.
