(AP) — Tổng Chưởng lý bang New York Letitia James đã bị truy tố hôm thứ Năm trong một vụ gian lận thế chấp, sau khi Tổng thống Donald Trump kêu gọi Bộ Tư pháp của ông khởi tố như một phần trong chiến dịch trả đũa các đối thủ chính trị lớn nhất của mình.
James — đảng viên Dân chủ, người từng khiến Trump tức giận sau khi đệ đơn kiện ông trong nhiệm kỳ đầu với cáo buộc thổi phồng giá trị tài sản để xây dựng đế chế kinh doanh — bị buộc tội gian lận ngân hàng và khai báo sai với tổ chức tài chính liên quan đến việc mua một căn nhà ở Norfolk, Virginia, năm 2020.
Công tố viên liên bang phụ trách khu vực Đông Virginia, vốn là cựu phụ tá của Trump, đã đích thân trình hồ sơ vụ án lên bồi thẩm đoàn, chỉ vài tuần sau khi được đưa vào vị trí này dưới áp lực từ chính quyền Trump yêu cầu nhanh chóng đưa ra cáo trạng.
“Vũ khí hóa hệ thống tư pháp”
Cáo trạng đối với James được công bố chỉ hai tuần sau khi cựu Giám đốc FBI James Comey bị truy tố với cáo buộc khai man trước Quốc hội, làm dấy lên lo ngại rằng chính quyền Trump đang lạm dụng quyền lực tư pháp để trừng phạt các đối thủ chính trị và những người từng điều tra ông.
Trong tuyên bố dài được công bố ngay sau khi bị truy tố, Letitia James phản ứng mạnh mẽ, gọi vụ án này là:
“Không gì khác hơn ngoài sự tiếp nối tuyệt vọng trong nỗ lực của tổng thống nhằm vũ khí hóa hệ thống tư pháp của chúng ta.”
Bà nói thêm:
“Những cáo buộc này vô căn cứ. Các phát ngôn công khai của tổng thống đã cho thấy mục tiêu duy nhất của ông ta là trả thù chính trị bằng mọi giá. Hành động của ông ta là sự vi phạm nghiêm trọng trật tự hiến pháp và đã bị chỉ trích gay gắt từ cả hai đảng.”
Thay công tố viên để thúc ép truy tố
Theo các nguồn tin, cả vụ của Comey và James đều đi theo quy trình bất thường. Tháng trước, chính quyền Trump sa thải Erik Siebert, công tố viên kỳ cựu phụ trách cả hai cuộc điều tra và từ chối truy tố vì cho rằng thiếu căn cứ, rồi thay thế bằng Lindsey Halligan — trợ lý Nhà Trắng và luật sư riêng của Trump, người chưa từng giữ chức vụ công tố viên liên bang.
Halligan đích thân trình cả hai vụ án ra bồi thẩm đoàn, theo một nguồn tin tiết lộ với AP.
James chỉ trích quyết định sa thải Siebert là “phản bội các nguyên tắc nền tảng của quốc gia này”, đồng thời khẳng định cuộc điều tra của bà về Trump và tập đoàn của ông “dựa trên sự thật và bằng chứng, không phải chính trị.”
Bối cảnh và cáo buộc cụ thể
James, 66 tuổi, là người phụ nữ da màu đầu tiên được bầu làm tổng chưởng lý bang New York vào năm 2019 và tái đắc cử năm 2022 sau một thời gian ngắn cân nhắc tranh cử thống đốc.
Cáo trạng liên quan đến việc mua một căn nhà nhỏ ở Norfolk, nơi bà có người thân sinh sống. Trong quá trình vay thế chấp, bà ký một tài liệu “second home rider” cam kết giữ căn nhà cho mục đích sử dụng cá nhân ít nhất một năm, trừ khi có sự đồng ý khác từ bên cho vay.
Theo cáo trạng, bà cho thuê căn nhà này cho một gia đình ba người, thay vì sử dụng làm nơi ở thứ hai, qua đó hưởng lãi suất ưu đãi vốn chỉ dành cho người mua nhà để ở, không phải đầu tư.
Bà Abbe Lowell, luật sư của James (đồng thời là người đại diện cho nhiều nhân vật từng là mục tiêu của Trump), khẳng định:
“Bà James hoàn toàn phủ nhận các cáo buộc. Chúng tôi tin rằng đây là vụ án được thúc đẩy bởi ý đồ trả thù chính trị của Tổng thống Trump.”
James dự kiến ra tòa lần đầu ngày 24 tháng 10 tại tòa liên bang Norfolk, Virginia.
Phản ứng từ chính quyền Trump
Công tố viên Lindsey Halligan, hiện là Biện lý Hoa Kỳ tại Đông Virginia, tuyên bố:
“Không ai đứng trên pháp luật. Các cáo buộc này phản ánh những hành vi cố ý, phạm tội và phản bội lòng tin công chúng.”
Trong khi đó, Trump nhiều tháng qua liên tục gọi James là ‘có tội rõ ràng’ trên mạng xã hội, dù không đưa ra bằng chứng, và nói tại Tòa Bạch Ốc rằng:
“Theo tôi, bà ta chắc chắn có tội, dù tôi thực sự không biết rõ.”
Mối thù cá nhân
Letitia James từ lâu là mục tiêu cá nhân của Trump. Trong vai trò tổng chưởng lý, bà đã kiện ông và tập đoàn Trump hàng chục lần. Năm ngoái, bà giành chiến thắng lớn trong vụ kiện dân sự cáo buộc Trump gian lận tài chính bằng cách thổi phồng giá trị bất động sản khi vay ngân hàng.
Dù tòa phúc thẩm sau đó hủy bỏ khoản phạt hơn 500 triệu USD (bao gồm cả tiền lãi), tòa vẫn xác nhận rằng Trump đã phạm tội gian lận.
Vụ truy tố James được công bố chỉ một ngày sau khi Comey ra tòa lần đầu tiên, với cáo buộc khai man trước Quốc hội năm 2020. Luật sư của Comey tuyên bố sẽ đề nghị bác bỏ vụ án trước khi xét xử, gọi đây là “một vụ truy tố mang tính trả đũa theo chỉ đạo của tổng thống.”
