Tổng thống Donald Trump hôm thứ Ba đã công bố một loạt nỗ lực nhằm hạ giá thuốc tại Hoa Kỳ, bao gồm việc thành lập một trang web trực tiếp đến người tiêu dùng mang tên “TrumpRx” – nơi người dân Mỹ có thể mua thuốc với giá ưu đãi – cùng một thỏa thuận quy mô lớn với Pfizer để giảm giá nhiều sản phẩm.
“Hoa Kỳ sẽ không còn tiếp tục trợ cấp cho y tế của phần còn lại của thế giới,” ông Trump tuyên bố tại cuộc họp báo. “Bằng bước đi táo bạo này, chúng tôi chấm dứt kỷ nguyên bị chèn ép giá toàn cầu trên lưng các gia đình Mỹ.”
Pfizer trở thành hãng dược phẩm đầu tiên tự nguyện chấp thuận toàn bộ yêu cầu của Trump, được nêu trong bức thư ông gửi cho các CEO ngành dược hồi tháng Bảy. Nhà lãnh đạo cũng ám chỉ rằng các công ty khác có thể sớm làm theo.
Theo thỏa thuận, Pfizer sẽ bán thuốc cho Medicaid và định giá các loại thuốc mới theo mức “Quốc gia được ưu đãi nhất” – tức mức thấp nhất hiện có tại các nước cùng nhóm. Công ty cho biết nhiều loại thuốc chăm sóc ban đầu và một số biệt dược sẽ được giảm trung bình 50% khi bán trên TrumpRx. Ngoài ra, Pfizer cam kết mở rộng sản xuất trong nước và được hoãn ba năm đối với một số loại thuế nhập khẩu dược phẩm.
Trang TrumpRx – dự kiến chỉ hoạt động từ đầu năm 2026 – sẽ không trực tiếp bán hay phân phối thuốc. Thay vào đó, người tiêu dùng sẽ tra cứu loại thuốc mình cần và được dẫn tới các kênh bán hàng trực tiếp của nhà sản xuất.
Trump thừa nhận biện pháp này có thể khiến giá thuốc tăng tại các quốc gia khác, nhưng giảm tại Mỹ – điều mà ông gọi là “công bằng.”
Bối cảnh và thách thức
Từ lâu, Trump luôn bức xúc việc người Mỹ phải trả giá thuốc cao hơn nhiều so với châu Âu và các nước phát triển khác, nơi chính phủ thường ấn định giá. Một báo cáo của Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh năm ngoái cho thấy giá thuốc tại Mỹ cao gần gấp ba lần so với các nước tương đồng.
Trong nhiệm kỳ đầu, ông từng thất bại khi cố áp dụng cơ chế “Quốc gia được ưu đãi nhất.” Tháng Năm vừa rồi, ông ban hành sắc lệnh hành pháp yêu cầu các hãng dược phải áp dụng mức giá này cho bệnh nhân Mỹ hoặc sẽ đối mặt hậu quả. Sau đó, ông gửi thư cho 17 tập đoàn dược lớn – trong đó có Pfizer – kèm danh sách yêu cầu cụ thể, buộc họ phải tuân thủ trước hạn chót hôm thứ Hai.
Các chuyên gia trong ngành bày tỏ nghi ngờ liệu nỗ lực này có thật sự giúp người Mỹ trả ít hơn, bởi giá thuốc còn phụ thuộc vào bảo hiểm y tế và nhiều khâu trung gian như các công ty quản lý quyền lợi dược phẩm.
Bán trực tiếp cho người tiêu dùng
Song song với việc định giá theo chuẩn quốc tế, Trump cũng thúc đẩy xu hướng bán trực tiếp cho người tiêu dùng, thay vì qua bảo hiểm. Nhiều hãng dược đã triển khai kênh bán như vậy, ví dụ Novo Nordisk hiện cung cấp thuốc tiểu đường Ozempic với giá 499 USD/tháng cho bệnh nhân Mỹ tự chi trả, thấp hơn gần một nửa so với giá niêm yết.
Hiệp hội các nhà nghiên cứu và sản xuất dược phẩm Mỹ (PhRMA) cũng vừa giới thiệu trang AmericasMedicines.com, kết nối bệnh nhân với chương trình mua trực tiếp của các hãng.
Tuy nhiên, giới phân tích cảnh báo TrumpRx có thể không mấy tác động, bởi hầu hết bệnh nhân vẫn mua thuốc thông qua bảo hiểm. Một số loại thuốc được công bố giảm giá ít được dùng tại Mỹ, ngoại trừ Xeljanz trị viêm khớp dạng thấp, nhưng loại này sắp có thuốc gốc giá rẻ cạnh tranh.
Hệ quả và phản ứng
Ngành dược cảnh báo các chỉ thị “Quốc gia được ưu đãi nhất” có thể gây hậu quả nặng nề, làm suy yếu vai trò dẫn đầu của Mỹ.
Công bố của Trump diễn ra ngay trước thời hạn áp thuế 100% với thuốc nhập khẩu có thương hiệu – trừ khi hãng xây nhà máy tại Mỹ. Riêng dược phẩm từ Liên minh châu Âu sẽ chịu mức thuế 15% theo thỏa thuận thương mại gần đây.
Pfizer cho biết sẽ đầu tư thêm 70 tỷ USD cho nghiên cứu và sản xuất trong những năm tới, đổi lại được miễn trừ thuế ba năm.
Dù vậy, nhiều chuyên gia nhận định động thái này chưa gây tổn hại lớn cho ngành dược. Một số dự đoán các hãng có thể tăng giá ở nước ngoài để bù đắp chi phí tại Mỹ, như Eli Lilly đã làm với thuốc giảm cân Mounjaro ở Anh, hay Bristol Myers Squibb với thuốc điều trị tâm thần Cobenfy.
👉 Tóm lại, kế hoạch “TrumpRx” và thỏa thuận với Pfizer là bước đi táo bạo của Tổng thống Trump nhằm giảm giá thuốc cho người Mỹ, nhưng hiệu quả thực tế vẫn còn gây nhiều tranh cãi, đồng thời có nguy cơ đẩy giá thuốc tại các quốc gia khác tăng cao.
Nguồn CNN
