Liên Hiệp Quốc, 23/9 (Reuters) – Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump hôm thứ Ba tuyên bố ông tin rằng Ukraine có thể giành lại toàn bộ vùng đất bị Nga chiếm đóng và kêu gọi Kyiv hành động ngay khi Moscow đang đối mặt với những “vấn đề kinh tế lớn.” Đây được xem là một sự chuyển biến tu từ bất ngờ và đáng chú ý theo hướng có lợi cho Ukraine.
Tuy vậy, chưa có dấu hiệu nào cho thấy phát biểu này sẽ đi kèm thay đổi trong chính sách của Washington, chẳng hạn như việc áp đặt các biện pháp trừng phạt mạnh mẽ hơn đối với Moscow theo yêu cầu của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy trong chuyến công du New York tuần này.
Trên mạng xã hội Truth Social, ngay sau cuộc gặp Zelenskiy bên lề Đại hội đồng LHQ, Trump viết:
“Putin và nước Nga đang gặp RẮC RỐI KINH TẾ LỚN, và đây là thời điểm để Ukraine hành động… Với sự hỗ trợ của Liên minh châu Âu, Ukraine đang ở vị thế có thể chiến đấu và GIÀNH LẠI toàn bộ lãnh thổ nguyên thủy.”
Điều này đồng nghĩa Kyiv phải đánh bật quân Nga khỏi khoảng 20% lãnh thổ, bao gồm cả bán đảo Crimea – nơi Moscow chiếm giữ từ năm 2014 – một kịch bản đảo ngược đầy kịch tính. Trước đây, Trump từng gợi ý Ukraine nên cân nhắc nhượng bộ lãnh thổ để đổi lấy hòa bình, làm dấy lên lo ngại rằng Mỹ có thể bí mật thúc đẩy một thỏa thuận công nhận vùng đất bị chiếm như lãnh thổ Nga.
Phản ứng từ châu Âu và Kyiv
Cao ủy đối ngoại EU, bà Kaja Kallas, hoan nghênh phát biểu mới của Trump: “Đây là những tuyên bố rất mạnh mẽ mà trước nay chưa từng xuất hiện trong định dạng này. Thật tốt khi giờ đây chúng ta có cùng sự hiểu biết.”
Tại New York, Zelenskiy mô tả cuộc gặp với Trump là “tốt đẹp, mang tính xây dựng,” đồng thời ca ngợi tuyên bố trên Truth Social là một “sự chuyển hướng lớn.” Trả lời Fox News, ông cho rằng lập trường hai bên “gần nhau hơn bao giờ hết” và nhận định Trump đã thay đổi quan điểm.
Tuy vậy, cam kết cụ thể duy nhất từ Trump vẫn chỉ là “tiếp tục cung cấp vũ khí cho NATO để NATO sử dụng theo ý họ” – ám chỉ cơ chế mới cho phép châu Âu mua vũ khí Mỹ để hỗ trợ Ukraine.
Lời lẽ cứng rắn nhưng chính sách chưa rõ ràng
Trump cáo buộc Nga “chiến đấu một cách vô nghĩa” trong cuộc chiến mà “một cường quốc quân sự thực sự” có thể đã thắng chỉ trong vòng một tuần, khiến Moscow trông chẳng khác gì một “con hổ giấy.”
Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio tại Hội đồng Bảo an LHQ nhấn mạnh Washington vẫn hy vọng vào giải pháp hòa bình:
“Cuộc chiến này cần phải chấm dứt. Nhưng nếu không, Hoa Kỳ và Tổng thống Donald J. Trump sẽ áp dụng những bước đi cần thiết để buộc Nga phải trả giá.”
Zelenskiy tiếp tục kêu gọi Mỹ siết chặt trừng phạt kinh tế nhằm buộc Nga ngồi vào bàn đàm phán. Phát biểu trước Đại hội đồng, Trump cho biết sẵn sàng áp đặt biện pháp kinh tế mạnh nếu Moscow không chấm dứt chiến tranh – nhưng nhấn mạnh đồng minh châu Âu cũng phải làm tương tự, đồng thời chỉ trích một số nước vẫn mua dầu Nga.
Theo Zelenskiy, hai bên cũng bàn về tình hình kinh tế Nga, và ông “cảm nhận được” rằng Trump sẵn sàng đưa ra bảo đảm an ninh cho Ukraine khi chiến tranh kết thúc. Ông mô tả Trump có thể trở thành “người thay đổi cuộc chơi” đối với Ukraine.
Nga và giới quan sát phản ứng thận trọng
Phó Đại sứ Nga tại LHQ, Dmitry Polyanskiy, tỏ ra coi nhẹ tuyên bố của Trump: “Đừng quá phấn khích trước mỗi dòng tweet.”
Trong khi đó, cựu Hạ nghị sĩ Dân chủ kiêm cựu Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ Tom Malinowski nhận định đây là một “sự xoay trục 180 độ đáng kinh ngạc – nhưng có thể sẽ không kéo dài.” Ông viết trên X: “Putin chỉ có một câu hỏi duy nhất: Trump sẽ làm gì thêm để giúp Ukraine chiến thắng? Nếu không có gì, thì tất cả cũng chỉ là lời nói.”
