Tổng thống Donald Trump hôm thứ Hai đã ban hành chỉ thị yêu cầu Bộ Ngân khố áp dụng cách tiếp cận nghiêm ngặt nhằm giới hạn các dự án được hưởng ưu đãi thuế dành cho năng lượng gió và mặt trời.

Theo đạo luật ngân sách khổng lồ mới được Đảng Cộng hòa thông qua, các khoản tín dụng thuế cho điện gió và điện mặt trời sẽ bị chấm dứt trừ khi các trang trại điện bắt đầu sản xuất điện trước năm 2028 – hoặc phải khởi công xây dựng trong vòng một năm tới.

Sắc lệnh hành pháp của ông Trump yêu cầu chính quyền xác định chặt chẽ tiêu chí thế nào là “đã khởi công xây dựng”. Cụ thể, Tổng thống chỉ đạo Bộ Ngân khố hạn chế việc sử dụng các “vùng an toàn” (safe harbor) rộng rãi, trừ khi “một phần đáng kể của cơ sở được đề cập đã được xây dựng”.

Sắc lệnh cũng yêu cầu cơ quan này ngăn chặn các hành vi “thúc đẩy giả tạo hay thao túng điều kiện đủ” để được hưởng ưu đãi.

Ngoài ra, ông Trump cũng chỉ thị Bộ Nội vụ – cơ quan quản lý việc khai thác năng lượng trên đất và vùng biển liên bang – rà soát và xóa bỏ bất kỳ chính sách nào đang “ưu ái” điện gió và điện mặt trời.

Đạo luật ngân sách mới của Đảng Cộng hòa đã xóa bỏ phần lớn các ưu đãi dành cho năng lượng tái tạo từng được thông qua dưới thời Đảng Dân chủ qua Đạo luật Giảm lạm phát (IRA) năm 2022. Tuy nhiên, phạm vi cắt giảm cụ thể đã gây tranh cãi trong nội bộ Cộng hòa, với nhiều thành viên bảo thủ cho rằng phiên bản của Thượng viện – sau đó cũng được Hạ viện thông qua cuối tuần trước – vẫn còn quá nhẹ tay.

Dân biểu Ralph Norman, một trong những người từng phản đối, cho biết ông quyết định bỏ phiếu thuận sau khi nhận được cam kết từ chính quyền Trump về cách thực thi việc thu hồi ưu đãi xanh.

“Chúng tôi đã được làm rõ những gì sẽ được thực thi, được giải thích rõ về cách xử lý các ưu đãi trong IRA, cũng như việc giảm thuế. Ngày mai chúng tôi sẽ tiếp tục họp bàn chi tiết, nhưng hiện tại tôi cảm thấy yên tâm với những gì đã nhận được,” ông nói trong tuần trước.

(AP) – Tổng chưởng lý tiểu bang Georgia, ông Chris Carr, hôm thứ Hai cho biết ông đã huy động thêm 1,25 triệu USD cho chiến dịch tranh cử Thống đốc năm 2026, trong giai đoạn từ ngày 1/2 đến 30/6.

Ứng viên đảng Cộng hòa này công bố số tiền gây quỹ với hãng AP, dù vẫn chưa nộp báo cáo chính thức cho Ủy ban Đạo đức Tiểu bang – hạn chót nộp là thứ Ba.

Trước đó, ông Carr đã gây quỹ được 2,2 triệu USD từ tháng 11 đến giữa tháng 1, nhưng không thể tiếp tục quyên góp trong thời gian cơ quan lập pháp tiểu bang họp từ giữa tháng 1 đến hết tháng 3. Hiện chưa rõ ông đã chi bao nhiêu trong tổng số gần 3,5 triệu USD đã huy động được.

Carr là ứng viên đảng Cộng hòa lớn duy nhất đã chính thức tuyên bố tranh cử ghế Thống đốc Georgia – nơi từng chứng kiến hai cuộc so găng nảy lửa giữa đương kim Thống đốc Brian Kemp và ứng viên Dân chủ Stacey Abrams vào các năm 2018 và 2022. Abrams thất bại cả hai lần, và đảng Dân chủ chưa thắng ghế Thống đốc Georgia kể từ thời Roy Barnes năm 1998. Phe Cộng hòa cho rằng Georgia cần sự ổn định bằng việc tiếp tục duy trì quyền lãnh đạo của họ.

Trong khi đó, đảng Dân chủ đang nỗ lực chứng minh các chiến thắng gần đây không phải là may mắn nhất thời. Cựu Tổng thống Joe Biden đã thắng tại Georgia năm 2020, và hai Thượng nghị sĩ Dân chủ Raphael Warnock cùng Jon Ossoff giành ghế Thượng viện trong các cuộc bầu cử phụ hồi tháng 1/2021. Năm 2022, ông Warnock tiếp tục đánh bại đối thủ Cộng hòa Herschel Walker trong vòng runoff để giữ ghế thêm sáu năm.

Carr đã tạo bước đi táo bạo khi công bố tranh cử ngay từ tháng 11 năm ngoái, với lý do cần sớm khởi động công cuộc gây quỹ. Ông có thể đối mặt với các đối thủ Cộng hòa giàu có, có khả năng tự tài trợ cho chiến dịch. Phó Thống đốc Burt Jones – thành viên gia đình sở hữu hệ thống kinh doanh xăng dầu lớn – dự kiến sẽ tuyên bố tranh cử trong vài tuần tới. Ngoài ra, Ngoại trưởng tiểu bang Brad Raffensperger – người từng bán một công ty kỹ thuật quy mô lớn – cũng có thể tham gia vòng sơ bộ.

Trong tuyên bố mới nhất, Carr nói rằng số tiền huy động được chứng minh chiến dịch của ông “không thể mua được bằng tiền – mà là bằng niềm tin, và chúng tôi sẵn sàng để chứng minh điều đó.”

Carr hiện có mối quan hệ chặt chẽ với Thống đốc Kemp nhưng có thể vấp phải sự phản đối từ cựu Tổng thống Donald Trump và phe ủng hộ ông trong nội bộ đảng. Burt Jones là đồng minh thân cận của Trump và nhiều khả năng sẽ tìm kiếm sự ủng hộ của ông.

Trước đây, do bất mãn với việc Carr không ủng hộ nỗ lực đảo ngược kết quả bầu cử năm 2020 tại Georgia, Trump đã từng hậu thuẫn một ứng viên khác trong vòng sơ bộ năm 2022 – người này cuối cùng vẫn thất bại trước Carr.

Tuần trước, hai ứng viên Dân chủ hàng đầu cho biết mỗi người đã gây quỹ khoảng 1,1 triệu USD. Cựu Thị trưởng Atlanta Keisha Lance Bottoms cho biết bà tự cho chiến dịch vay 200.000 USD và huy động thêm 900.000 USD từ các nhà tài trợ. Trong khi đó, Thượng nghị sĩ tiểu bang Jason Esteves nói rằng ông đóng góp cá nhân một khoản nhỏ, phần lớn số tiền còn lại đến từ các mạnh thường quân.

(AP) – Các cựu quan chức liên bang và chuyên gia độc lập đã nhiều tháng cảnh báo rằng việc Tổng thống Donald Trump mạnh tay cắt giảm nhân sự tại Cơ quan Thời tiết Quốc gia (NWS) có thể đe dọa tính mạng người dân.

Sau khi mưa lớn và lũ quét tàn phá vùng Texas Hill Country hôm thứ Sáu, NWS đã bị giới chức địa phương chỉ trích vì các bản dự báo được cho là “không đầy đủ.” Dù phần lớn quan chức tại bang Texas do Cộng hòa kiểm soát tránh đổ lỗi trực tiếp cho Trump, phe Dân chủ không mất nhiều thời gian để liên hệ thảm họa khiến ít nhất 80 người thiệt mạng – trong đó có hơn hai chục bé gái và nhân viên trại hè – với các đợt cắt giảm nhân sự.

Văn phòng NWS phụ trách khu vực này có năm nhân viên làm việc trong ca đêm khi giông bão hình thành – con số được xem là tiêu chuẩn. Các quan chức hiện tại và cựu nhân viên NWS bênh vực cơ quan, cho biết cảnh báo lũ quét nghiêm trọng đã được phát đi từ rạng sáng. Brian LaMarre, cựu giám đốc NWS tại Tampa, nói: “Việc phát đi cảnh báo lũ quét thảm họa ngay từ đầu cho thấy mức độ cảnh giác cao của các nhà khí tượng.”

Vấn đề điều phối và liên lạc

Tuy nhiên, nhiều câu hỏi vẫn còn bỏ ngỏ về mức độ phối hợp giữa NWS và chính quyền địa phương trong đêm xảy ra lũ. Chính quyền Trump đã cắt giảm hàng trăm vị trí tại NWS, khiến gần một nửa trong 122 văn phòng dự báo trên toàn quốc mất ít nhất 20% nhân lực, một số nơi không còn vận hành 24/7. Hàng trăm nhà dự báo kỳ cựu cũng bị khuyến khích về hưu sớm.

Chính phủ còn đề xuất cắt giảm 27% ngân sách Bộ Thương mại – cơ quan chủ quản NWS – và đóng cửa nhiều trung tâm nghiên cứu khí hậu, thời tiết và đại dương.

Trang web của NWS khu vực Austin/San Antonio (phụ trách hạt Kerr bị thiệt hại nặng) cho thấy 6 trong số 27 vị trí đang bị bỏ trống, bao gồm cả quản lý chịu trách nhiệm cảnh báo và điều phối ứng phó khẩn cấp. Nhân viên từng giữ vị trí này rời đi vào tháng 4 sau hơn 17 năm làm việc, không lâu sau khi nhận email kêu gọi nghỉ hưu để tránh bị sa thải.

Lãnh đạo phe thiểu số Thượng viện Chuck Schumer hôm thứ Hai yêu cầu mở điều tra liệu tình trạng thiếu nhân lực có góp phần gây ra “thảm họa nhân mạng” ở Texas hay không.

Tổng thống Trump thì phủ nhận mọi liên hệ giữa cắt giảm nhân sự và dự báo lũ, gọi trận lũ là “sự kiện bất ngờ không ai lường trước được.”

Cảnh báo từ giới chuyên gia

Các cựu quan chức và chuyên gia khí tượng cảnh báo việc cắt giảm ồ ạt sẽ làm suy yếu khả năng dự báo chính xác, đặc biệt với các cơn bão di chuyển nhanh. Louis Uccellini – cựu giám đốc NWS – nói: “Khi nhân viên phải làm việc xuyên đêm rồi tiếp tục ca sáng do thiếu người, nguy cơ bỏ sót cảnh báo là rất thật.”

Sau khi trở lại nhiệm kỳ hai, Trump ban hành loạt sắc lệnh cho phép Bộ Hiệu năng Chính phủ (DOGE), do tỷ phú Elon Musk lãnh đạo giai đoạn đầu, cắt giảm sâu nhân sự và hợp đồng – không cần Quốc hội thông qua. Dù Musk đã rời Washington sau mâu thuẫn công khai với Trump, chính sách do ông đề xuất vẫn đang được duy trì, ảnh hưởng tới hàng chục ngàn công chức.

Đây là một phần trong nỗ lực kéo dài hơn một thập kỷ của đảng Cộng hòa nhằm tư nhân hóa các chức năng của NOAA – cơ quan bao gồm NWS. Theo kế hoạch hành pháp Project 2025, mà Trump từng giữ khoảng cách trong chiến dịch tranh cử nhưng lại đang triển khai sau khi tái đắc cử, NOAA có thể bị giải thể để chuyển giao các chức năng cho khu vực tư nhân.

Thiếu hụt khiến chất lượng dự báo suy giảm

Việc thiếu nhân sự đã khiến một số văn phòng cắt giảm số lần dự báo khu vực và ngừng phóng bóng thăm dò khí quyển – công cụ thu thập dữ liệu quan trọng. Vào tháng 4, NWS còn tạm ngừng cung cấp bản dịch dự báo và cảnh báo sang các ngôn ngữ khác ngoài tiếng Anh, bao gồm tiếng Tây Ban Nha, trước khi bị buộc phải khôi phục do phản ứng gay gắt từ công chúng.

Đài quan sát khí hậu trên đỉnh núi lửa Mauna Loa (Hawaii) – nơi theo dõi nồng độ CO₂ suốt nhiều thập kỷ – cũng đang nằm trong danh sách cắt giảm. Vào ngày 25/6, NOAA bất ngờ thông báo Lầu Năm Góc sẽ ngừng xử lý dữ liệu từ ba vệ tinh thời tiết quan trọng dùng để theo dõi bão từ xa.

Ông LaMarre cho biết: “Việc mất dữ liệu từ vệ tinh quốc phòng là như gỡ bỏ thêm một mảnh ghép trong bức tranh cảnh báo bão – càng thiếu mảnh, bức tranh càng mờ nhạt và cảnh báo càng kém hiệu quả.”

Quan chức Trump phủ nhận sa thải

Trong hai phiên điều trần trước Quốc hội, Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick gọi các báo cáo về việc sa thải nhà khí tượng là “tin giả,” dù các hãng tin lớn – bao gồm AP – đã xác minh thông tin cắt giảm nhân sự.

Dù đang áp dụng lệnh đóng băng tuyển dụng, NOAA cho biết sẽ tuyển hơn 100 vị trí “thiết yếu,” và điều chuyển nhân viên để lấp chỗ trống tại các văn phòng khu vực. Nhưng đến nay, chưa có vị trí nào được đăng tuyển chính thức.

Khi được hỏi làm sao NWS có thể “đủ nhân lực” mà vẫn đăng tuyển hàng loạt vị trí, phát ngôn viên Bộ Thương mại Kristen Eichamer nói rằng Trung tâm Bão Quốc gia ở Miami vẫn đầy đủ nhân sự và các vị trí tuyển thêm chỉ nhằm “mở rộng nguồn lực.”

Trong một bức thư chung, ông Uccellini cùng bốn cựu giám đốc NWS từng phục vụ dưới cả hai đảng đã lên tiếng cảnh báo: chính quyền Trump đã khiến khoảng 550 nhân viên rời bỏ NWS – tương đương hơn 10% lực lượng.

“Họ sẽ không thể duy trì mức độ dịch vụ hiện tại. Điều chúng tôi sợ nhất là mạng sống bị mất vì văn phòng dự báo quá thiếu người – nỗi sợ này không chỉ của chúng tôi mà còn của những người làm việc ở tuyến đầu và cả công chúng đang phụ thuộc vào họ.”

Lo ngại mùa bão sắp tới

Trong khi Trung tâm Bão Quốc gia ít bị ảnh hưởng bởi cắt giảm, nhiều nhà khí tượng địa phương bày tỏ lo ngại nghiêm trọng khi mùa bão bắt đầu.

Phát thanh viên kỳ cựu John Morales ở Nam Florida hôm 3/6 nói thẳng trên sóng truyền hình: “Với việc thiếu nhân sự từ Tampa đến Key West, chúng tôi có thể không còn đưa ra dự báo chính xác như trước.” Ông kêu gọi người dân gọi điện cho nghị sĩ của họ để phản đối.

“Chất lượng dự báo đang suy giảm – và chúng ta có thể không biết chính xác sức mạnh của cơn bão trước khi nó đổ bộ vào đất liền.”

(AP) – Bác sĩ riêng cũ của Tổng thống Joe Biden đã đề nghị hoãn phiên điều trần trước Ủy ban Giám sát Hạ viện trong tuần này, với lý do cần đạt được một thỏa thuận tôn trọng nguyên tắc bảo mật giữa bác sĩ và bệnh nhân trong khuôn khổ cuộc điều tra về tình trạng sức khỏe của ông Biden khi còn tại chức.

Bác sĩ Kevin O’Connor – người từng phục vụ tại Tòa Bạch Ốc – yêu cầu hoãn đến cuối tháng 7 hoặc đầu tháng 8 “để đạt được một thỏa thuận nhằm bảo vệ quyền và tính bảo mật y tế đáng kể của ông O’Connor cũng như cựu Tổng thống Biden,” theo thư luật sư của ông gửi Dân biểu James Comer (Kentucky) hôm thứ Bảy. AP đã có được bản sao lá thư này.

Người phát ngôn phía Cộng hòa tại Ủy ban cho biết ủy ban sẽ tuân theo các quy định về lời khai, cho phép nhân chứng viện dẫn quyền miễn trừ theo từng câu hỏi cụ thể, và Chủ tịch ủy ban sẽ xem xét từng trường hợp. Tuy nhiên, theo quan điểm của ủy ban, ông O’Connor không có quyền trì hoãn hay từ chối trát đòi của Quốc hội chỉ vì lo ngại liên quan đến thông tin bảo mật y tế.

Tranh cãi này là một phần trong cuộc giằng co rộng hơn về phạm vi điều tra của đảng Cộng hòa tại Hạ viện xoay quanh tuổi tác và năng lực nhận thức của ông Biden – điều có thể ảnh hưởng lớn đến cả chính trị lẫn chính sách. Phe Cộng hòa còn nghi ngờ một số chính sách được ban hành bằng chữ ký tự động (“autopen”) là không hợp lệ nếu chứng minh được ông Biden đã mất năng lực trong một số thời điểm.

Tổng thống Biden mạnh mẽ phủ nhận những cáo buộc về việc ông từng “mất minh mẫn” trong thời gian tại nhiệm, gọi đây là “vô lý và sai sự thật.”

Ủy ban Giám sát Hạ viện đã yêu cầu bác sĩ O’Connor điều trần từ tháng 7 năm ngoái, nhưng Tòa Bạch Ốc lúc đó chặn lại. Ông Comer tiếp tục gia hạn yêu cầu vào tháng 5 và gửi trát đòi vào tháng 6.

Luật sư David Schertler – đại diện cho O’Connor – nói rằng ủy ban không sẵn sàng “nhượng bộ bất kỳ điểm nào” liên quan đến quyền bảo mật y tế của bác sĩ. Ông chỉ trích quyết định của ủy ban là “chưa từng có” và “đáng báo động,” đồng thời cảnh báo việc ép cung có thể đe dọa các nguyên tắc bảo mật y khoa rộng hơn. Schertler nhấn mạnh, bác sĩ O’Connor có thể đối mặt với “hậu quả nghiêm trọng,” bao gồm cả việc bị tước giấy phép hành nghề nếu vi phạm quy định nghề nghiệp.

Trong trát đòi tháng 6, ông Comer lập luận rằng quy định đạo đức của Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ (AMA) về quyền riêng tư không có giá trị pháp lý vì không phải là luật liên bang. Ông nói trát đòi của ủy ban tuân thủ chính yêu cầu của AMA rằng bác sĩ phải tiết lộ thông tin y tế bệnh nhân khi “bị pháp luật buộc phải làm” hoặc “được cơ quan có thẩm quyền pháp lý ra lệnh.”

Ông Comer cam kết tất cả phát hiện của ủy ban sẽ được công bố trong báo cáo sau khi điều tra kết thúc. Ngoài O’Connor, ủy ban cũng đã gửi trát đòi ông Anthony Bernal – cựu Chánh văn phòng của Đệ nhất phu nhân Jill Biden, và đã lấy lời khai tự nguyện từ bà Neera Tanden – cựu giám đốc Hội đồng Chính sách Nội địa của ông Biden.

Ủy ban cũng triệu tập gần một chục cựu phụ tá cấp cao của Biden, bao gồm các cựu Chánh văn phòng Ron Klain và Jeff Zients; cố vấn cấp cao Mike Donilon, Anita Dunn; Phó Chánh văn phòng Bruce Reed; Cố vấn tổng thống Steve Ricchetti; Annie Tomasini và trợ lý tổng thống Ashley Williams.

Đáng chú ý, chính quyền Trump đã từ bỏ quyền miễn trừ hành pháp – vốn bảo vệ nội dung trao đổi giữa tổng thống và nhân viên – đối với khoảng 10 cựu phụ tá của ông Biden, tạo điều kiện để họ cung cấp lời khai về thời gian làm việc dưới thời ông Biden. Tuy nhiên, quyền miễn trừ này chỉ có thể được hủy bỏ bởi chính quyền đương nhiệm.