Ukraine cáo buộc lực lượng Nga cho nổ tung một con đập lớn trên tiền tuyến của cuộc chiến, đe dọa hàng trăm nghìn cư dân cũng như một nhà máy hạt nhân gần đó.
Nước đã dâng cao qua đập Kakhovka quan trọng vào thứ Ba, theo video được các quan chức địa phương xác minh, có nguy cơ lũ lụt lớn trên khắp khu vực chiến sự ở miền nam Ukraine, gây ra di tản và cảnh báo về một “thảm họa sinh thái“.
Các quan chức ở Kiev cáo buộc Moscow về một “cuộc tấn công khủng bố” và triệu tập một cuộc họp khẩn cấp. Các quan chức Nga đã giảm nhẹ tình hình nhưng cáo buộc Ukraine đã làm hư hại nghiêm trọng con đập bằng các cuộc pháo kích trong đêm vào địa điểm nằm trong khu vực do Nga kiểm soát ở khu vực tiền tuyến Kherson.
Hành động này diễn ra sau khi các lực lượng của Kiev dường như tiến hành một loạt các cuộc tấn công mới trên khắp tiền tuyến ở phía nam và phía đông, làm dấy lên suy đoán rằng cuộc phản công được chờ đợi từ lâu của họ có thể đã bắt đầu.
Việc phá vỡ con đập có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng trên chiến trường và hơn thế nữa, với một thị trấn ngay bên cạnh con đập bị ngập lụt hoàn toàn, thị trưởng địa phương cho biết vài giờ sau vụ việc.
Ukraine đổ lỗi cho Nga về ‘thảm họa do con người gây ra’.
Trong suốt cuộc chiến, cả hai bên đã cáo buộc lẫn nhau nhắm mục tiêu vào con đập bằng các cuộc tấn công, trong khi Kiev đã lên tiếng lo ngại rằng Moscow sẽ phá hủy con đập để gây ra lũ lụt.
Các quan chức Ukraine cảnh báo rằng nước sẽ đạt đến mức nghiêm trọng trong vòng vài giờ và kêu gọi người dân ở cả hai bên bờ sông Dnipro mau di tản.
Tổng thống Volodymyr Zelenskyy đã triệu tập một cuộc họp khẩn cấp của hội đồng quốc phòng và an ninh nước này, sau đó Kiev kêu gọi một cuộc họp khẩn cấp của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc.
Ông cho biết Nga đã tiến hành “một vụ nổ nội bộ” của con đập và khoảng 80 khu định cư có nguy cơ bị ngập lụt. Ông đã ra lệnh di tản hàng loạt khỏi các khu vực nguy hiểm, nói thêm rằng Điện Kremlin cần phải đối mặt với “trách nhiệm giải trình nghiêm ngặt“.
Cố vấn tổng thống Mykhailo Podolyak cho biết việc phá hủy con đập là một “hành động khủng bố được lên kế hoạch cẩn thận” và là một “thảm họa sinh thái toàn cầu“.
“Mục tiêu của những kẻ khủng bố là rõ ràng – tạo ra những trở ngại cho các hành động tấn công của các lực lượng vũ trang“, ông Podolyak cho biết.
Người đứng đầu văn phòng tổng thống, Andriy Yermak, gọi đây là “thảm họa nhân tạo lớn nhất thế giới trong những thập kỷ gần đây“, trong khi tổng công tố viên của đất nước cho biết ông đang coi vụ việc là một tội ác quốc tế.
Trong khi đó, chính quyền do Nga dựng lên ở khu vực Kherson đổ lỗi cho Ukraine pháo kích đập trong đêm, mà họ cho rằng đã phá hủy các van của nó, dẫn đến việc xả nước không kiểm soát được.
Chủ tịch chính quyền vùng Kherson, Andrey Alekseenko, cho biết không có mối đe dọa nào đối với tính mạng con người nhưng 14 khu định cư, nơi 22.000 người sinh sống, đã “nằm trong vùng lũ lụt” sau sự cố vỡ đập.
Các dịch vụ cứu hộ đã được điều động và “tình hình đang được kiểm soát hoàn toàn“, ông Alekseenko nói thêm.
Nhưng Vladimir Leontiev, thị trưởng Nova Kakhovka do Nga bổ nhiệm, thị trấn ngay đối diện con đập, cho biết thị trấn đã bị ngập lụt hoàn toàn vài giờ sau vụ việc, theo hãng thông tấn nhà nước Tass.
Trước đó, ông Leontiev cho biết mực nước ở đó đã lên tới hơn 32 feet và khoảng 300 ngôi nhà nằm bên bờ sông Dnipro đang được di tản.
Rủi ro nhà máy hạt nhân
Các chuyên gia đã suy đoán rằng việc phá hủy con đập, nơi chứa nước tương đương với Hồ Great Salt ở Mỹ, có thể có tác động thảm khốc đến cộng đồng địa phương và môi trường.
Con đập thời Liên Xô, cao 30 thước và dài 2 dặm, được xây dựng vào năm 1956 trên sông như một phần của nhà máy thủy điện Kakhovka.
Nước từ hồ chứa giúp làm mát nhà máy hạt nhân Zaporizhzhia do Nga kiểm soát và cung cấp nước uống cho Crimea do Nga chiếm đóng.
Công ty năng lượng nhà nước Ukraine, Energoatom, cho biết vụ vỡ đập có thể gây ra “hậu quả tiêu cực” đối với nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia gần đó, nhà máy điện hạt nhân lớn nhất châu Âu, nhưng tình hình vẫn được kiểm soát.
Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế cho biết họ đang theo dõi tình hình và không có rủi ro an toàn hạt nhân ngay lập tức tại nhà máy. Một quan chức do Nga bổ nhiệm từ vùng Zaporizhzhia, Dmitry Vorona, nói với Tass rằng hậu quả đối với nhà máy hạt nhân sẽ là “tối thiểu” vì nó được xây dựng để chống chọi với những trường hợp khẩn cấp như vậy.
Thiệt hại do đập bị vỡ “có vẻ tồi tệ hơn nhiều” so với mô hình khoa học tồi tệ nhất từ năm ngoái vì mực nước của hồ chứa quá cao, một chuyên gia nước hàng đầu nói.
“Đó là một thảm họa lớn“, Henrik Ölander-Hjalmarsson, Giám đốc điều hành và đối tác sáng lập của Dämningsverket AB, một công ty mô hình thủy văn Thụy Điển, người đã viết một “kịch bản vỡ đập thảm khốc” theo yêu cầu của UNICEF năm ngoái.
Phản công?
Những diễn biến mạnh mẽ hôm thứ Ba diễn ra một ngày sau khi Nga nói rằng quân đội Ukraine đã tiến hành một cuộc tấn công đáng kể trong nỗ lực phá vỡ hệ thống phòng thủ của họ ở tiền tuyến phía đông nam của cuộc chiến.
Các báo cáo về giao tranh dữ dội từ các quan chức ở Moscow và đội ngũ các blogger quân sự có ảnh hưởng của đất nước đã làm dấy lên suy đoán rằng đây có thể là khởi đầu của cuộc phản công lớn mà Kiev đã chuẩn bị trong nhiều tháng.
Ukraine bác bỏ tuyên bố rằng một cuộc tấn công lớn đã bị cản trở, cáo buộc Nga nói dối để gieo rắc sự ngờ vực và cho rằng cuộc tấn công được dự đoán từ lâu vẫn chưa đến.
Khu vực Kherson là một trong bốn khu vực được Điện Kremlin sáp nhập vào năm ngoái, nhưng nó chỉ được kiểm soát một phần bởi các lực lượng của Moscow sau khi một cuộc tấn công trước đó của Ukraine đã chiếm lại thủ phủ khu vực cùng tên.
Từ lâu, người ta đã suy đoán rằng Ukraine sẽ tiếp tục đẩy lùi quân đội Nga khỏi khu vực và tìm cách đe dọa bán đảo Crimea do Nga sáp nhập xa hơn về phía nam.
Các quan chức Ukraine đã cẩn thận không đưa ra bất kỳ chi tiết nào về bản chất và thời gian chính xác của cuộc phản công, nhưng đã đưa ra một nỗ lực lớn để giành lại vùng đất bị chiếm đóng.
Cuộc tấn công của Ukraine có thể là một thời điểm quyết định trong nỗ lực đẩy lùi người Nga của nước này và cho thế giới thấy rằng họ đã sử dụng tốt hàng tỷ USD viện trợ quân sự do các đồng minh phương Tây cung cấp.
Việt Linh (Theo TheGuardian)