Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc đang chuẩn bị bỏ phiếu về một nghị quyết cho phép một lực lượng đa quốc gia đến Haiti do Kenya lãnh đạo để giúp chống lại các băng đảng bạo lực đang ngày càng hùng mạnh và áp đảo cảnh sát.
Haiti lần đầu tiên yêu cầu một sự can thiệp như vậy vào tháng 10 năm 2022, nhưng cả Mỹ và Liên hợp quốc đều không sẵn sàng dẫn đầu và những nỗ lực của Mỹ nhằm thuyết phục Canada làm như vậy đều không thành công.
Sau đó, Kenya bước lên vào tháng 7 với lời đề nghị lãnh đạo một lực lượng đa quốc gia. Hoa Kỳ đã chuyển một nghị quyết tới Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc để ủy quyền cho lực lượng này và hội đồng dự kiến sẽ bỏ phiếu vào chiều thứ Hai.
Thủ tướng Haiti Ariel Henry lần đầu tiên yêu cầu khai triển ngay lực lượng vũ trang vào tháng 10 năm 2022. Vào thời điểm đó, một liên minh băng đảng hùng mạnh có tên “G9 và Gia đình” do một cựu sĩ quan cảnh sát cầm đầu đã giành quyền kiểm soát một trạm nhiên liệu quan trọng ở thủ đô Port-au-Prince, làm tê liệt đất nước và cắt đứt nguồn cung cấp nước, nhiên liệu và hàng hóa cơ bản.
Cuối cùng, băng nhóm này đã cho phép xe chở nhiên liệu đi vào khu vực này, nhưng kể từ đó, các băng nhóm này ngày càng trở nên hùng mạnh hơn. Theo thống kê của Liên Hợp Quốc, từ ngày 1 tháng 1 đến ngày 15 tháng 8, hơn 2.400 người ở Haiti đã thiệt mạng, hơn 950 người bị bắt cóc và hơn 900 người bị thương.
Hơn 200.000 người khác đã mất nhà cửa khi các băng đảng đối thủ tranh giành lãnh thổ cộng đồng. Cảnh sát Quốc gia Haiti đã phát động một số chiến dịch nhắm vào các băng nhóm, nhưng cơ quan cảnh sát này đang thiếu nguồn lực, chỉ có 10.000 sĩ quan tại ngũ cho một quốc gia có hơn 11 triệu dân.
Sự chấp thuận của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc về việc khai triển lực lượng vũ trang nước ngoài tới Haiti giúp tăng cường sức mạnh cho sự can thiệp theo luật pháp quốc tế. Hội đồng có 15 thành viên và cần có đa số 9 phiếu để đưa ra quyết định.
Chỉ có 5 thành viên là Mỹ, Anh, Trung Quốc, Pháp và Nga được phép phủ quyết các đề xuất. Chỉ cần một quyền phủ quyết có nghĩa là một quyết định hoặc nghị quyết sẽ không được thông qua. Các nước cũng có thể bỏ phiếu trắng thay vì phủ quyết.
Nghị quyết dài bảy trang do chính phủ Hoa Kỳ soạn thảo và hãng thông tấn AP có được sẽ cho phép khai triển một lực lượng vũ trang đa quốc gia trong một năm để giúp Haiti chống lại các băng đảng. Họ hoan nghênh lời đề nghị của Kenya để lãnh đạo lực lượng, lực lượng sẽ được tài trợ bởi sự đóng góp tự nguyện, với việc Hoa Kỳ đã cam kết 100 triệu USD.
Nghị quyết kêu gọi lực lượng này được xem xét lại sau chín tháng và các nhà lãnh đạo của phái đoàn phải thông báo cho hội đồng về các mục tiêu của phái đoàn, quy tắc tham gia, nhu cầu tài chính và các vấn đề khác trước khi khai triển đầy đủ.
Nghị quyết kêu gọi lực lượng này hợp tác với Cảnh sát Quốc gia Haiti để “chống lại các băng nhóm và cải thiện điều kiện an ninh” cũng như bảo đảm an ninh cho cơ sở hạ tầng quan trọng như bến cảng, sân bay và các nút giao thông quan trọng. Lực lượng này cũng sẽ được phép “áp dụng các biện pháp khẩn cấp tạm thời trên cơ sở đặc biệt” để ngăn ngừa tử vong và giúp bảo đảm an ninh cho đất nước.
Người Haiti đang hoài nghi về lực lượng vũ trang nước ngoài gây ra vụ bê bối lạm dụng tình dục và đợt bùng phát dịch tả chết người sau khi Liên hợp quốc khai triển sứ mệnh ổn định kéo dài 13 năm vào năm 2004.
Tuy nhiên, người dân Haiti cũng thừa nhận có rất ít lựa chọn khác có thể giúp dập tắt bạo lực do các băng nhóm ước tính kiểm soát tới 80% Port-au-Prince gây ra.
Những người chỉ trích kế hoạch lưu ý rằng cảnh sát ở Kenya đã bị buộc tội giết người và tra tấn, đồng thời một số người thắc mắc làm thế nào một lực lượng nói tiếng Anh sẽ tương tác với cộng đồng dân cư chủ yếu nói tiếng Haiti Creole.
Đã có ít nhất ba cuộc can thiệp quân sự lớn của nước ngoài vào Haiti kể từ đầu những năm 1900 do Mỹ và Liên hợp quốc dẫn đầu.
Lần cuối cùng một lực lượng được triển khai tới Haiti là vào tháng 6 năm 2004, khi Liên Hợp Quốc phê duyệt sứ mệnh ổn định sau khi cựu Tổng thống Haiti Jean-Bertrand Aristide bị lật đổ trong một cuộc nổi dậy ban đầu do một băng đảng đường phố tổ chức. Biến động đã khiến Mỹ, Pháp, Canada và Chile gửi quân đến và sớm được thay thế bằng phái đoàn Liên Hợp Quốc kết thúc vào năm 2017.
Phái đoàn của Liên Hợp Quốc đã bị hủy hoại bởi những cáo buộc rằng hơn 100 lính gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc đã có hành vi sai trái về tình dục, bao gồm cả lạm dụng tình dục trẻ vị thành niên. Ngoài ra, nước thải từ trại gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc được cho là nguyên nhân gây ra dịch tả khiến gần 10.000 người thiệt mạng.
Việt Linh (Theo Euro News)