Tổng thống Trump, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy và các nhà lãnh đạo của nhiều nước NATO đã tổ chức các cuộc họp trực tuyến vào thứ Tư trước hội nghị thượng đỉnh dự kiến diễn ra vào thứ Sáu tại Alaska giữa ông Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin.
Ông Trump đã tham gia cuộc gọi từ Tòa Bạch Ốc. Trong một bài đăng trên mạng xã hội trước cuộc họp, ông viết: “Sẽ sớm nói chuyện với các nhà lãnh đạo châu Âu. Họ là những người tuyệt vời, những người mong muốn thấy một thỏa thuận được hoàn tất.”
Hôm thứ Tư, Tổng thống cho biết ông hy vọng sẽ có cuộc gặp thứ hai sau cuộc gặp ở Alaska giữa Putin và Zelensky, nhưng điều đó sẽ phụ thuộc vào diễn biến của cuộc gặp hôm thứ Sáu. Khi được một phóng viên hỏi tại một sự kiện ở Trung tâm Kennedy rằng liệu Putin có phải chịu hậu quả gì nếu ông không đồng ý chấm dứt chiến tranh sau cuộc gặp hôm thứ Sáu hay không, ông Trump trả lời: “Sẽ có những hậu quả rất nghiêm trọng”. Tuy nhiên, ông từ chối giải thích thêm.
Thủ tướng Đức Friedrich Merz đã triệu tập một loạt cuộc họp trực tuyến nhằm mục đích lên tiếng cho các nhà lãnh đạo châu Âu và Ukraine trước hội nghị thượng đỉnh Alaska, nơi họ đã bị gạt ra ngoài lề.
Zelenskyy đã cùng Merz đến Berlin và họ đã gặp các nhà lãnh đạo châu Âu vào đầu ngày thứ Tư để chuẩn bị cho cuộc gọi trực tuyến với ông Trump và Phó Tổng thống JD Vance khoảng một giờ sau đó.
“Tổng thống Mỹ Trump sẽ bắt đầu các cuộc thảo luận với Tổng thống Putin tại Alaska về việc chấm dứt chiến tranh, và những quyết định quan trọng có thể được đưa ra”, Merz, đứng cạnh Zelenskyy, phát biểu với các nhà báo trong một cuộc họp báo sau cuộc gặp với ông Trump. “Chúng tôi, những người châu Âu, đang làm mọi thứ có thể để giúp thiết lập chương trình nghị sự cho cuộc gặp đó. Chúng tôi hy vọng Donald Trump sẽ thành công trong cuộc gặp ở Anchorage.”
Merz cho biết ông và Zelenskyy đã cùng nhau nói chuyện với ông Trump.
“Tại Alaska, lợi ích an ninh của châu Âu và Ukraine phải được bảo vệ. Đó là một phần trong những gì chúng tôi đã thảo luận với Tổng thống Trump. Chúng tôi đã cùng nhau thảo luận về các điều kiện của cuộc họp này và các mục tiêu của cuộc họp này vào thứ Sáu”, Merz nói.
Nhà lãnh đạo Đức cho biết Ukraine sẽ cần một ghế tại bàn đàm phán nếu muốn đạt được hòa bình tại Ukraine, và ông đã nói với ông Trump rằng ông sẽ nói chuyện với ông ấy sau cuộc gặp ở Alaska với Putin.
“Chúng tôi muốn đảm bảo rằng tiến trình đàm phán diễn ra theo đúng trình tự thời gian: có một lệnh ngừng bắn và một thỏa thuận được thảo luận sau đó”, ông nói. “Việc công nhận hợp pháp quyền sở hữu của Nga đối với lãnh thổ này là điều không thể. Phải có những đảm bảo an ninh vững chắc. Chủ quyền của Ukraine phải được tôn trọng. Các cuộc đàm phán phải là một phần của chiến lược xuyên Đại Tây Dương rộng lớn hơn, và phải là một phần của việc gây áp lực cần thiết lên Nga.”
Merz nói thêm: “Nếu phía Nga không có động thái nào, chúng tôi và Hoa Kỳ phải gây thêm áp lực lên Nga. Tổng thống Trump hiểu rõ lập trường này và phần lớn đồng ý với nó, và chúng tôi đã có một cuộc trò chuyện tốt đẹp với nhau.”
“Mọi thứ…cần phải được thảo luận với Ukraine”
Zelenskyy cảm ơn Merz và nói rằng “mọi thứ liên quan đến Ukraine cần được thảo luận với Ukraine. Chúng ta phải là một phần của cuộc trò chuyện này”. Ông nói rằng Ukraine, trước hết, cần một lệnh ngừng bắn và đảm bảo an ninh.
“Tổng thống Trump đã ủng hộ chúng tôi ngày hôm nay và Hoa Kỳ sẵn sàng hỗ trợ chúng tôi”, ông nói.
Zelenskyy cũng cho biết ông đã nói với ông Trump và các nhà lãnh đạo châu Âu rằng “Putin đang nói khoác”, và rằng “Putin không muốn hòa bình. Ông ta muốn chiếm đóng đất nước chúng ta, và chúng ta hiểu điều đó. Putin không thể lừa dối chúng ta. Chúng ta cần gây áp lực lên ông ta. Các lệnh trừng phạt không chỉ từ Hoa Kỳ mà còn từ Liên minh châu Âu. Cùng nhau, liên minh các đối tác của chúng ta thực sự có thể ngăn chặn chiến tranh của Putin.”
Ông kêu gọi các đồng minh tiếp tục trừng phạt Moscow, nói rằng, “Trừng phạt và tăng cường trừng phạt đối với Nga nếu họ không đồng ý ngừng bắn — điều này rất hiệu quả và đang phát huy tác dụng.”
Liên quan đến cuộc họp hôm thứ Sáu tại Alaska, Zelenskyy cho biết ông đã thảo luận về các ưu tiên của mình với ông Trump.
“Chúng tôi thực sự hy vọng rằng lệnh ngừng bắn ngay lập tức sẽ là một trong những vấn đề chính trong cuộc gặp này”, Zelensky nói. “Tổng thống Trump đã nói về điều đó. Sau đó, ông ấy đề nghị sẽ liên lạc với tôi ngay sau cuộc gặp ở Alaska. Ông ấy sẽ báo cáo với tôi về tất cả kết quả, nếu có, và sau đó chúng tôi sẽ cùng nhau thảo luận các bước đi của mình.”
Trước đó vào thứ Tư, Merz đã cam kết giúp Ukraine phát triển hệ thống tên lửa tầm xa của riêng mình, không bị bất kỳ hạn chế nào do phương Tây áp đặt về việc sử dụng và mục tiêu khi chính quyền Kyiv chiến đấu để đẩy lùi cuộc xâm lược của Nga .
Ông Trump cho biết ông muốn xem liệu Tổng thống Nga Vladimir Putin có nghiêm túc về việc chấm dứt chiến tranh hay không, hiện đã bước sang năm thứ tư, và mô tả hội nghị thượng đỉnh hôm thứ Sáu là “một cuộc gặp thăm dò” để ông có thể đánh giá ý định của nhà lãnh đạo Nga.
Tuy nhiên, ông Trump đã làm các đồng minh châu Âu thất vọng khi tuyên bố Ukraine sẽ phải từ bỏ một số lãnh thổ do Nga nắm giữ. Ông cũng nói rằng Nga phải chấp nhận trao đổi đất đai, mặc dù chưa rõ Putin sẽ nhượng bộ những gì.
Các đồng minh châu Âu đã thúc đẩy sự tham gia của Ukraine vào bất kỳ cuộc đàm phán hòa bình nào, vì lo ngại rằng các cuộc thảo luận loại trừ Kyiv có thể có lợi cho Moscow.
Hôm thứ Hai, ông Trump đã nhiều lần né tránh các cơ hội để nói rằng ông sẽ thúc đẩy Zelenskyy tham gia các cuộc thảo luận với Putin, và tỏ ra coi thường Zelenskyy cũng như nhu cầu của ông này trong nỗ lực tìm kiếm hòa bình. Ông Trump nói rằng sau hội nghị thượng đỉnh hôm thứ Sáu, một cuộc gặp giữa các nhà lãnh đạo Nga và Ukraine có thể được sắp xếp, hoặc cũng có thể là một cuộc gặp với “Putin, Zelenskyy và tôi”.
Zelenskyy cảnh báo rằng “các cuộc đàm phán về chúng tôi, nếu không có chúng tôi, sẽ không hiệu quả “.
Mối quan ngại của Ukraine và Châu Âu
Người châu Âu và Ukraine lo ngại rằng Putin, người đã tiến hành cuộc chiến tranh trên bộ lớn nhất châu Âu kể từ năm 1945 và sử dụng sức mạnh năng lượng của Nga để cố gắng đe dọa Liên minh châu Âu, có thể đạt được những nhượng bộ có lợi và đặt ra những điều khoản cơ bản của một thỏa thuận hòa bình mà không có những nhượng bộ đó.
Nỗi lo sợ chung của nhiều nước châu Âu là Putin sẽ nhắm đến một trong số các nước này tiếp theo nếu ông thắng ở Ukraine.
Zelenskyy hôm thứ Ba cho biết Putin muốn Ukraine rút quân khỏi 30% khu vực Donetsk còn lại mà nước này vẫn kiểm soát theo thỏa thuận ngừng bắn, một đề xuất mà nhà lãnh đạo này đã kiên quyết bác bỏ.
Zelenskyy tái khẳng định rằng Ukraine sẽ không từ bỏ bất kỳ lãnh thổ nào mà nước này kiểm soát, nói rằng điều đó là vi hiến và chỉ là bàn đạp cho cuộc xâm lược của Nga trong tương lai.
Ông cho biết các cuộc thảo luận ngoại giao do Hoa Kỳ dẫn đầu tập trung vào việc chấm dứt chiến tranh đã không giải quyết được các yêu cầu quan trọng của Ukraine, bao gồm các đảm bảo an ninh để ngăn chặn hành động xâm lược trong tương lai của Nga và đưa châu Âu vào các cuộc đàm phán và phục hồi chức vụ cho Putin.
Tướng Sir Richard Shirreff, cựu Phó Tư lệnh tối cao NATO tại châu Âu, nói với kênh truyền hình đối tác CBS News và BBC News rằng ông không tin cuộc gặp hôm thứ Sáu giữa ông Trump và Putin có thể dẫn đến việc chấm dứt chiến tranh giữa Nga và Ukraine.
“Nga và Putin phải công nhận Zelensky là tổng thống Ukraine, công nhận hiến pháp Ukraine và quyền tồn tại của Ukraine như một quốc gia có chủ quyền. Và điều đó chỉ có thể xảy ra… khi Nga bị đánh cho tơi bời. Và để điều đó xảy ra, chúng ta cần thấy một tư duy chiến lược đúng đắn từ NATO – từ tổng thống Hoa Kỳ – nhận thức được rằng vấn đề này liên quan đến an ninh xuyên Đại Tây Dương.”Shirreff cho biết để chấm dứt chiến tranh, Ukraine cần phải trở thành thành viên của NATO.
“Kể cả nếu Putin tiếp tục hoặc bị lật đổ, chúng ta có thể sẽ đưa một người lên thay thế với đường lối cứng rắn, chủ nghĩa dân tộc cực đoan, và quyết tâm tiếp tục (với việc Nga tiếp quản Ukraine)”, Shirreff nói. “Vì vậy, tôi nghĩ chúng ta phải thừa nhận rằng an ninh châu Âu đồng nghĩa với sự răn đe – một hàng rào thép răn đe, như tôi đã nói nhiều lần – từ biển Baltic đến Biển Đen, với Ukraine là thành viên NATO. Giờ đây, dù điều đó có vẻ xa vời với tình hình hiện tại, thì đó vẫn là thực tế. … Bất kỳ sự thỏa hiệp nào bây giờ, bất kỳ cái gọi là đóng băng xung đột nào, cũng sẽ chỉ tiếp tục trì hoãn nó.”
Hội nghị thượng đỉnh Trump-Putin sẽ diễn ra tại căn cứ quân sự Alaska
Hội nghị thượng đỉnh giữa ông Trump và Putin sẽ là cuộc gặp trực tiếp đầu tiên giữa Putin và một tổng thống Hoa Kỳ đương nhiệm kể từ khi Nga xâm lược Ukraine hơn ba năm trước.
Cuộc họp sẽ diễn ra tại Căn cứ Liên hợp Elmendorf-Richardson, nằm ở rìa phía bắc Anchorage, một quan chức cấp cao của Tòa Bạch Ốc nói với CBS News hôm thứ Ba. Do đây là mùa du lịch cao điểm ở Alaska, nên có rất ít lựa chọn khả thi để tổ chức các cuộc đàm phán. Địa điểm tổ chức cuộc họp quan trọng này cũng cần đáp ứng các yêu cầu về an ninh.
Thư ký báo chí Tòa Bạch Ốc Karoline Leavitt đã nói với các phóng viên vào sáng thứ Ba rằng cơ chế của cuộc họp “vẫn đang được giải quyết”.
Leavitt mô tả cuộc họp là “một bài tập lắng nghe dành cho tổng thống”.
Leavitt cho biết: “Chỉ có một bên tham gia vào cuộc chiến này sẽ có mặt, vì vậy tổng thống cần phải đến và một lần nữa có được sự hiểu biết chắc chắn và tốt hơn về cách chúng ta có thể chấm dứt cuộc chiến này”.
“Trump rõ ràng đã không lắng nghe chút nào vì những yêu cầu của ông ta rất rõ ràng — và Putin vẫn tiếp tục nói rõ — là gì, và ông ta không hề lùi bước dù chỉ một chút khỏi những yêu cầu tối đa của mình”, cựu Phó Tư lệnh Tối cao NATO tại châu Âu, Shirreff, nói. “Và như chúng ta đã nghe, Ukraine không thể chấp nhận những yêu cầu đó mà không đầu hàng.”
Khi được hỏi vào thứ Tư tại Trung tâm Kennedy liệu ông có tin mình có thể thuyết phục Putin ngừng nhắm mục tiêu vào thường dân Ukraine hay không, ông Trump trả lời là không.
“Được rồi, tôi sẽ nói cho anh biết điều này,” ông Trump đáp. “Tôi đã có cuộc trò chuyện đó với ông ấy. Tôi đã có rất nhiều cuộc trò chuyện tốt đẹp với ông ấy. Rồi tôi về nhà và thấy một quả tên lửa rơi trúng một viện dưỡng lão hoặc một quả tên lửa rơi trúng một tòa nhà chung cư, và người ta nằm chết la liệt trên đường phố. Vậy nên tôi đoán câu trả lời là không, vì tôi đã có cuộc trò chuyện này.”
Phát biểu với các phóng viên tại phòng họp báo của Tòa Bạch Ốc hôm thứ Hai, ông Trump bày tỏ sự lạc quan rằng cuộc gặp của ông với Putin sẽ “mang tính xây dựng” và cho biết ông đang có kế hoạch tổ chức một cuộc gặp trực tiếp giữa Putin và Zelenskyy.
“Cuộc gặp tiếp theo sẽ là giữa Zelenskyy và Putin hoặc giữa Zelenskyy và Putin và tôi”, ông Trump nói.
Ny (Theo CBS News)
