- Ukraine táo bạo tấn công bằng máy bay không người lái “drones” vào trong lãnh thổ Nga báo hiệu trước loại chiến tranh kiểu mới đang được sử dụng trong thời đại ngày nay.
- Việc bảo vệ những mục tiêu quân sự, và các yếu nhân, nhà lãnh đạo quốc gia, sẽ khó khăn hơn trước rất nhiều. Chiến lược thông thường trước đây không thể bảo vệ được những mục tiêu quân sự.
Những xưởng chế tạo máy bay không người lái ở Kyiv đang có vấn đề. Vấn đề đó là họ sản xuất quá nhiều máy bay drones chiến đấu, nhiều hơn nhu cầu quân sự ngoài chiến trường. Chủ nhân xưởng sản xuất máy bay “drones” nói với tôi trong chuyến đi thăm xưởng chế tạo drones hồi tháng Ba vừa qua. Theo ông, loại drones nặng nhất, lớn nhất có tên là Vampires được sản xuất với mức độ khoảng 4,000 chiếc mỗi tháng. Loại nhỏ hơn, tức là loại được dùng để tấn công các căn cứ quân sự ở sâu trong lãnh thổ Nga hôm 1 tháng Sáu vừa qua được sản xuất nhiều hơn, khoảng gần 4000 chiếc mỗi ngày.
Tiếng động ồn ào của máy móc đang hoạt động khiến chúng tôi khó nghe khi nói chuyện với chủ nhân, chưa kể là hệ thống loa lại đang chơi loại nhạc của thập niên 80’s nghe rất vui. Tôi hỏi lại ông chủ một lần nữa cho chắc: “Ông nói là mỗi ngày sản xuất tới 4,000 chiếc? Ông tái xác nhận, “đúng vậy mỗi ngày 4,000 chiếc, nếu chúng tôi dùng hết công xuất của nhà máy. Hiện nay chúng tôi chỉ sử dụng một nửa khả năng của xưởng máy thôi.”.
Cuộc tấn công bất ngờ hôm 1 tháng Sáu vừa qua, nhắm mục tiêu tiêu diệt những máy bay quân sự của Nga ở sâu trong lãnh thổ nước Nga. Có mục tiêu ở tận Irkutsk, tức khoảng 3,000 dậm từ Ukraine bay vào lãnh thổ Nga. Theo Tổng thống Zelensky, Ukraine sử dụng 117 máy bay không người lái, loại kamikaze, tức là loại cảm tử, ra đi không trở về. Mỗi chiếc drone tốn khoảng $400 để làm ra nó, song nó có thể tiêu diệt được máy bay ném bom của Nga, theo ước tính của Ukraine mỗi chiếc trị giá hàng tỷ đô la. Theo tin từ thủ đô Kyiv, cuộc tấn công này có mật khẩu là Spider’s Web đem lại kết quả hết sức hữu hiệu, tính theo trị giá bằng đô la chi phí của Ukraine so với mức thiệt hại của quân lực Nga thì đây là kỳ tích hiếm có trong lịch sử chiến tranh. Thậm chí một vài chuyên gia về tuyên truyền ở Kremlin ví von rằng cú tấn công này tương tự như vụ Nhật Bản tấn công Trân Châu Cảng của Mỹ thời Thế Chiến thứ Hai.
So sánh hai vụ này, quả thực rất giống nhau. Hàng ngàn người Mỹ đã bị giết trong vụ tấn công bất ngờ của máy bay Nhật vào ngày 7 tháng Mười Hai năm 1941 so với vụ tấn công bằng “drones” hồi tháng Sáu vừa qua đánh sâu vào lãnh thổ Nga, không giết chết người, chỉ phá hủy lực lượng máy bay ném bom của Nga. Cơ quan tình báo của Ukraine -SBU- cho biết có tới 40 máy bay của Nga bị hư hại, tức khoảng một phần ba lực lượng máy bay ném bom chiến lược của Nga. Giới tình báo Tây phương thì ước tính có khoảng vài chục máy bay ném bom của Nga bị tiêu hủy.
Dù phân tích theo góc cạnh nào cũng vậy, hoạt động tình báo của cơ quan SBU quả thực đã làm được một kỳ tích đáng khâm phục. Họ đã thu xếp chuyển vận được rất nhiều máy bay không người lái – drones- đưa sâu vào trong lãnh thổ Nga bằng các chuyến tàu hàng chở container, sau đó lại dùng xe vận tải thương mại để đưa máy bay drones đến gần căn cứ không quân. Sau khi đã sắp xếp vị trí yên ổn, nắp đậy trên nóc xe vận tải tự động mở bung lên để drone bay lên tấn công vào mục tiêu. Hình ảnh cuộc tấn công được gửi về bộ chỉ huy ở Ukraine. Tổng thống Zelensky khen ngợi vụ tấn công này là “một chiến dịch xuất sắc, thông minh.”, phải mất 18 tháng để chuẩn bị. Ông nói thêm: “Mọi chi tiết dù rất nhỏ cũng phải được tổ chức hoàn hảo, không một sai sót, để đảm bảo sự thành công của cuộc tấn công.”.
Tuy nhiên, ngay từ lúc căn cứ không quân của Nga còn đang bốc cháy mịt mù, thì các chiến lược gia quân sự trên thế giới phải vò đầu suy nghĩ với lối đánh bất ngờ bằng drones để chuẩn bị cho chiến lược chiến tranh trong tương lai. Rồi đây loại vũ khí mới này sẽ được sử dụng ra sao? Làm cách nào một quốc gia có thể bảo vệ cho các quan chức quan trọng, như Tổng thống, hay nhà vua, chủ tịch nước, sẽ phải được bảo vệ ra sao nếu hàng đàn cả chục, cả trăm máy bay drones được dấu trong xe tải bay ra tấn công ngay lúc nhà lãnh đang nói chuyện trước công chúng? Cho đến lúc này, các máy bay drones vẫn còn ở trong lãnh thổ Ukraine bởi vì luật lệ nước này cấm không cho xuất cảng máy bay drones đến nơi đang có chiến tranh. Một khi chiến tranh chấm dứt, luật cấm kể trên sẽ được hủy bỏ. Lúc bấy giờ máy bay drones của Ukraine sẽ được bày bán trên thị trường thế giới. Năm ngoái, Ukraine sản xuất hơn một triệu máy bay drones, đủ loại khác nhau. Năm nay, họ dự trù sẽ sản xuất gấp đôi số hàng này.
Đối với Ukraine, việc bán loại vũ khí mới này trên thị trường ngoại quốc là trọng điểm để có tiền tái thiết đất nước, cũng như tái vũ trang quân đội Ukraine sau khi chiến tranh với Nga kết thúc. Một dân biểu ước tính rằng trị giá số tiền bán “drones” của Ukraine có thể lên đến $20 tỷ đô la. Số tiền đó sẽ được tái đầu tư vào kỹ nghệ sản xuất vũ khí trong nước. Chủ nhân của cơ sở sản xuất máy bay “drones” nói với phóng viên báo TIME rằng ông đã nhận được nhiều đơn đặt hàng từ các nước ở Âu châu, cũng như ở Ai Cập, Ấn độ và Pakistan. Ông nói với chúng tôi vì lý do an ninh cá nhân xin được dấu tên của ông: “Khách đặt mua hàng đều biết rằng máy bay “drones” của chúng tôi tốt, đạt được kết quả bởi vì chúng tôi từng có kinh nghiệm trong chiến tranh.”.
Một khi những máy bay không người lái- drones- được sử dụng rộng rãi khắp mọi nơi, chính phủ ở các nước trên thế giới sẽ phải suy nghĩ lại tất cả các học thuyết quân sự, cũng như xem xét lại những thủ tục từng dùng bấy lâu nay để bảo vệ các yếu nhân, quan chức lãnh đạo. Những người ở ngoài cương vị quốc gia đã bắt đầu thực hiện nhiều kỹ năng khi dùng drones trong chiến tranh. Nhóm cướp biển Houthi, với sự yểm trợ của Iran đứng phía sau, đã biết sử dụng máy bay drones để đi cướp nhiều tàu chở hàng trên biển Đỏ- Red Sea- trong năm ngoái, gây trở ngại, gián đoạn trong lộ trình mậu dịch quốc tế. Hoa Kỳ đã đáp trả bằng cách oanh tạc những địa điểm trú đóng của quân cướp Houthi, song không đem lại kết quả hữu hiệu.
Tướng Bryan Fenton, Tư Lệnh Bộ Chỉ Huy Đặc Biệt Quân Đội Mỹ từng nói với Quốc Hội Mỹ trong buổi điều trần vào tháng Tư như sau: “Bọn cướp dùng loại máy bay drone chỉ tốn khoảng $10,000 đô la, trong khi chúng ta phải đánh chúng bằng những hỏa tiễn tốn kém tới $2 triệu đô la. Rõ rệt là tính theo chênh lệch phí tổn, chúng ta đang ở phía bất lợi.”.
Hiện nay, Ukraine đang tận dụng ưu thế đặc biệt này một cách hữu hiệu trong cuộc chiến chống quân Nga xâm lược. Nhưng nhiều người ở Kyiv lo ngại về những rủi ro sẽ xảy ra khi loại vũ khí này được sử dụng không kiểm soát. Mùa thu năm ngoái, một sĩ quan trong ngành tình báo của Ukraine cho chúng tôi xem một loại máy bay drones tương tự được dùng để đánh vào những mục tiêu ở sâu trong lãnh thổ Nga. Trông nó giống như một máy bay thông thường, mang theo chất nổ, gắn ở bụng máy bay. Vị sĩ quan đó cho chúng tôi biết loại máy bay drones ông trình bày có tầm bay xa đến một ngàn dặm.
Rõ rệt là vị sĩ quan tình báo hết sức hãnh diện, tự hào về việc phát minh ra máy bay drone dùng trong cuộc chiến. Nhưng nhiều chuyên gia khác lại lo ngại rằng nếu như những vũ khí này lọt vào kẻ xấu sẽ nguy hiểm vô cùng. Ông nói với tôi: “Việc bảo vệ những mục tiêu quân sự trở nên khó khăn hơn trước. Chiến lược vẫn dùng từ bấy lâu nay không còn sử dụng được nữa.”.
Nguyễn Minh Tâm dịch theo báo TIME ngày 23/6/2025
