Tổng thống Donald Trump hôm thứ Hai cho biết Kyiv và Moscow đều sẽ phải nhượng lại một phần lãnh thổ để chấm dứt chiến tranh ở Ukraine, và cuộc gặp với Tổng thống Nga Vladimir Putin trong tuần này sẽ nhanh chóng cho thấy liệu nhà lãnh đạo Điện Kremlin có sẵn sàng đạt thỏa thuận hay không.
Các nhà lãnh đạo châu Âu và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy dự kiến sẽ trao đổi với Trump trước hội nghị thượng đỉnh với Putin tại Alaska vào thứ Sáu, giữa lo ngại Washington có thể áp đặt các điều kiện hòa bình bất lợi cho Ukraine.
Trump đã thể hiện lập trường cứng rắn hơn với Moscow khi đồng ý cho phép bổ sung vũ khí Mỹ đến Ukraine và đe dọa áp thuế đối với các khách hàng mua dầu Nga. Tuy nhiên, châu Âu vẫn lo ngại ông có thể chấp nhận một thỏa thuận buộc Kyiv phải nhượng bộ lớn.
Đại diện cấp cao phụ trách chính sách đối ngoại của Liên minh châu Âu (EU) Kaja Kallas ngày thứ Hai nhấn mạnh, cần có “sự thống nhất xuyên Đại Tây Dương, hỗ trợ Ukraine và gây áp lực lên Nga” để chấm dứt chiến tranh và ngăn chặn các hành động gây hấn trong tương lai của Moscow.
Thủ tướng Anh Keir Starmer đã điện đàm với Thủ tướng Canada Mark Carney, cùng hoan nghênh các nỗ lực ngoại giao nhằm mang lại hòa bình, đồng thời khẳng định điều này “phải được xây dựng cùng với Ukraine – không áp đặt từ bên ngoài”.
Tại cuộc họp báo ở Tòa Bạch Ốc, Trump nói về cuộc gặp với Putin: “Đây thực sự là buổi gặp thăm dò.” Ông cho rằng mình sẽ biết “chỉ trong hai phút đầu tiên” liệu có thể đạt tiến triển hay không.
“Tôi sẽ nói với ông ấy: ‘Ông phải chấm dứt cuộc chiến này’. Tôi sẽ xem các giới hạn hiện tại. Có thể tôi sẽ rời đi và nói ‘Chúc may mắn’, và thế là xong. Hoặc tôi sẽ nói ‘Chuyện này sẽ không thể giải quyết được’,” Trump nói.
Ông cho biết một cuộc gặp trong tương lai có thể có sự tham gia của Zelenskiy, với mục tiêu của Mỹ là đạt được lệnh ngừng bắn nhanh chóng cho cuộc xung đột đã kéo dài 3 năm rưỡi. Trump cũng từng đề cập đến việc “trao đổi lãnh thổ”, nhưng cả Nga và Ukraine đều chưa chấp nhận phương án này.
Phát biểu với báo giới, Trump nói: “Sẽ có một số trao đổi đất đai.” Ông thừa nhận Nga đã chiếm giữ một số “vùng đất rất giá trị” nhưng Mỹ “sẽ cố lấy lại một phần lãnh thổ đó”.
Chánh văn phòng của Zelenskiy, ông Andriy Yermak, cho biết đã trao đổi với Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio, khẳng định hòa bình bền vững đòi hỏi “ngừng bắn vô điều kiện” trước khi đàm phán thực chất.
Bà Kallas cho biết EU sẽ chuẩn bị gói trừng phạt thứ 19 đối với Nga và cảnh báo không nên nhượng bộ Moscow: “Khi Nga chưa đồng ý ngừng bắn vô điều kiện, chúng ta không nên bàn về bất kỳ sự nhượng bộ nào.”
Zelenskiy cảnh báo mọi sự nhượng bộ với Nga sẽ không khiến nước này chấm dứt chiến tranh, mà chỉ khuyến khích tiếp tục tấn công. Ông kêu gọi duy trì trừng phạt Moscow cho đến khi Ukraine nhận được bảo đảm an ninh, nhấn mạnh: “Nhượng bộ không thể thuyết phục một kẻ sát nhân.”
Trước hội nghị thượng đỉnh Trump–Putin, Zelenskiy đã điện đàm với lãnh đạo Ấn Độ và Ả Rập Saudi nhằm tìm kiếm thêm sự ủng hộ ngoài châu Âu. Về phía Nga, Putin cũng liên tục liên lạc với lãnh đạo Trung Quốc, Ấn Độ, Brazil và một số nước thuộc Liên Xô cũ để thông báo về trao đổi với Mỹ.
Đức sẽ tổ chức họp trực tuyến các lãnh đạo châu Âu vào thứ Tư nhằm thảo luận biện pháp gây sức ép lên Nga, trước cuộc điện đàm chung của châu Âu với Trump.
Chính quyền Trump chưa công bố chi tiết về đề xuất trao đổi lãnh thổ hoặc cơ chế bảo đảm Nga tuân thủ ngừng bắn. Đặc phái viên của Trump tại Ukraine, tướng về hưu Keith Kellogg, từng đề xuất triển khai “lực lượng kiên cố” của NATO châu Âu để bảo vệ tiền tuyến, cùng một vùng phi quân sự rộng 18 dặm ở miền Đông Ukraine, không có binh sĩ Mỹ tham gia. Ông cũng cho biết Ukraine sẽ không được gia nhập NATO – đáp ứng một yêu cầu của Putin.
Nguồn reuters
