Ngày 31 tháng 7 (Reuters) – Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump vào thứ Năm đã ký sắc lệnh hành pháp nâng mức thuế đối với hàng hóa từ Canada từ 25% lên 35% đối với tất cả sản phẩm không nằm trong khuôn khổ Hiệp định Thương mại Mỹ-Mexico-Canada (USMCA), theo thông báo từ Tòa Bạch Ốc.
Theo một bảng tóm tắt của Tòa Bạch Ốc, những hàng hóa được chuyển tiếp qua nước thứ ba nhằm né tránh mức thuế mới sẽ bị áp thêm thuế chuyển tiếp ở mức 40%.
Động thái này – mà phía Washington một phần quy trách nhiệm cho việc Canada “không ngăn chặn hiệu quả nạn buôn lậu fentanyl” – đánh dấu một đòn giáng mới trong cuộc chiến thuế kéo dài nhiều tháng do Trump khởi xướng ngay sau khi ông trở lại cầm quyền.
Thông báo từ chính quyền Mỹ cáo buộc Canada tiếp tục “thụ động và trả đũa”, được đưa ra sau khi Trump nói rằng Thủ tướng Canada Mark Carney đã liên hệ với ông trước thời hạn ngày 1 tháng 8, nhưng rốt cuộc không có cuộc đối thoại nào diễn ra giữa hai bên.
Trump đã cảnh báo rằng bất kỳ quốc gia nào không đạt được thỏa thuận với Mỹ trước thứ Sáu sẽ phải đối mặt với mức thuế cao hơn đối với hàng hóa xuất khẩu sang Mỹ. Văn phòng của ông Carney chưa đưa ra phản hồi.
Giới chức tại Ottawa nhiều lần nhấn mạnh rằng chỉ một lượng rất nhỏ fentanyl vào Mỹ có xuất xứ từ Canada, và chính phủ Canada đã thực hiện các biện pháp tăng cường kiểm soát biên giới.
Phát biểu hôm thứ Tư, ông Carney cho biết các cuộc đàm phán thương mại đã diễn ra “một cách xây dựng” nhưng có thể không kết thúc kịp thời hạn. Ông cũng khẳng định khả năng đạt được một thỏa thuận loại bỏ hoàn toàn thuế quan từ phía Mỹ là rất thấp.
Thủ tướng Carney hiện phải phối hợp phản ứng với chính quyền 10 tỉnh bang, trong đó một số ủng hộ lập trường cứng rắn, trong khi những tỉnh khác thiên về giải pháp mềm mỏng hơn.
Ông Doug Ford – Thủ hiến bang Ontario, nơi chiếm khoảng 40% GDP của Canada và được xem là trung tâm công nghiệp của nước này – đã yêu cầu chính phủ liên bang áp thuế trả đũa 50% đối với thép và nhôm nhập khẩu từ Hoa Kỳ.
“Canada không nên chấp nhận một thỏa thuận dưới mức xứng đáng. Đây không phải là lúc nhượng bộ. Chúng ta cần giữ vững lập trường,” ông Ford đăng trên nền tảng X (trước đây là Twitter).
Về phần mình, Trump nói rằng ông “yêu mến Canada” nhưng cáo buộc nước láng giềng đã “đối xử rất tệ với Hoa Kỳ trong nhiều năm”.
Bộ trưởng Thương mại Hoa Kỳ Howard Lutnick cho biết Trump có thể cân nhắc lại quyết định nếu Carney “biết cách lấy lòng và từ bỏ các biện pháp trả đũa”.
Trước đó trong ngày, Trump đã đồng ý gia hạn thêm 90 ngày cho Mexico để đạt được một thỏa thuận, qua đó tạm thời tránh được mức thuế 30% mà ông đe dọa áp đặt từ ngày 1 tháng 8. Tuy nhiên, Mexico vẫn sẽ phải chịu mức thuế 25% đối với các mặt hàng xuất sang Mỹ không đáp ứng yêu cầu USMCA – mức thuế mà Trump liên kết với yêu cầu Mexico cần mạnh tay hơn trong việc chống buôn người và ma túy.
Canada hiện gửi khoảng 75% tổng kim ngạch xuất khẩu sang Hoa Kỳ, điều này khiến nền kinh tế nước này đặc biệt dễ bị tổn thương trước các biện pháp thương mại từ Washington.
Việc tăng thuế lên 35% sẽ ảnh hưởng nặng nề đến các mặt hàng như thép, nhôm, ô tô và các sản phẩm không tuân thủ USMCA.
Tuy vậy, nền kinh tế Canada vẫn cho thấy sức chống chịu đáng ngạc nhiên trước các đòn thuế và được dự báo sẽ tránh được suy thoái, theo đánh giá của các nhà kinh tế.
Khoảng 90% hàng hóa Canada xuất sang Mỹ trong tháng 5 được miễn thuế nhờ tuân thủ USMCA. Mức độ tuân thủ đã tăng vọt trong vài tháng gần đây, trong khi nhiều công ty cũng chuyển hướng xuất khẩu để tránh thuế.
Số liệu từ chính phủ Canada cho thấy tỷ trọng xuất khẩu sang Hoa Kỳ đã giảm từ 78% xuống còn 68% tổng kim ngạch xuất khẩu trong khoảng thời gian từ tháng 5/2024 đến tháng 5/2025, chủ yếu là các mặt hàng chế tạo như xe hơi, linh kiện và sản phẩm từ thép, nhôm.
Tháng trước, ông Carney nói với báo giới rằng nếu hai bên không đạt thỏa thuận trước ngày 1 tháng 8, Canada có khả năng sẽ áp thêm các biện pháp thuế trả đũa đối với thép và nhôm từ Mỹ.
