Washington — Lần thứ tư, Tổng thống Trump đã hoãn việc thực thi một đạo luật lưỡng đảng có hiệu lực sẽ cấm TikTok vì ứng dụng chia sẻ video này không cắt đứt quan hệ với ByteDance, công ty mẹ có trụ sở tại Trung Quốc.
Tổng thống đã ký một sắc lệnh hành pháp vào thứ Ba, gia hạn lệnh tạm dừng thi hành luật cho đến ít nhất là ngày 16 tháng 12.
Động thái này diễn ra ngay sau thông báo của Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent hôm thứ Hai rằng các nhà đàm phán Mỹ và Trung Quốc đã nhất trí về ” một khuôn khổ ” để giải quyết tranh chấp về quyền sở hữu TikTok. Ông Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình dự kiến sẽ có cuộc nói chuyện vào thứ Sáu “để củng cố mọi thứ”, như ông Trump đã nói vào sáng thứ Ba.
Luật này, được Tòa án Tối cao duy trì , có hiệu lực một ngày trước lễ nhậm chức của ông Trump vào tháng 1. Tuy nhiên, cứ vài tháng, ông Trump lại ban hành các sắc lệnh mới , yêu cầu Bộ Tư pháp không hành động hoặc áp dụng hình phạt đối với các công ty như Apple và Google nếu không gỡ bỏ ứng dụng phổ biến này khỏi nền tảng của họ.
Theo luật, ByteDance phải thoái vốn khỏi TikTok hoặc sẽ mất quyền truy cập vào các cửa hàng ứng dụng và dịch vụ lưu trữ web tại Hoa Kỳ.
Các thành viên Quốc hội và các quan chức an ninh quốc gia trong nhiều năm đã cảnh báo rằng TikTok có thể là công cụ để Trung Quốc theo dõi người Mỹ, thu thập lượng lớn dữ liệu hoặc phục vụ mục đích tuyên truyền. Trong nhiệm kỳ đầu tiên, ông Trump đã cố gắng cấm ứng dụng này nhưng không thành công, viện dẫn những rủi ro an ninh tiềm ẩn.
Trong nhiệm kỳ thứ hai, ông Trump đã ca ngợi TikTok vì đã giúp ông giành được sự ủng hộ của cử tri trẻ và bác bỏ những lo ngại về ứng dụng này là “được đánh giá quá cao”. Nhà Trắng gần đây đã ra mắt tài khoản TikTok riêng.
Ông Trump đã nói trong nhiều tháng rằng thỏa thuận bán TikTok sắp được ký kết, nhưng chi tiết của thỏa thuận chính thức, vốn phải được chính phủ Trung Quốc chấp thuận, vẫn chưa được công bố.
“Chúng tôi có người mua là người Mỹ”, ông Trump nói với các phóng viên vào tháng trước, đồng thời cho biết thêm rằng ông vẫn chưa nói chuyện với ông Tập về việc mua bán này.
Ông Trump cũng đã hé lộ một thỏa thuận vào cuối tháng 6, khi trả lời phỏng vấn Fox News rằng một nhóm cá nhân giàu có đã đồng ý mua TikTok và ông sẽ chia sẻ thêm thông tin trong những tuần tới. Ông Trump nói rằng ông nghĩ ông Tập “có thể sẽ làm điều đó”.
Thư ký báo chí Tòa Bạch Ốc Karoline Leavitt cho biết vào ngày 30 tháng 6 rằng các cuộc thảo luận với Trung Quốc về khả năng mua bán này đang diễn ra “ở cấp cao nhất”.
Vào cuối tháng 7, Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick phát biểu trong một cuộc phỏng vấn trên CNBC rằng “thỏa thuận đã kết thúc với họ ngay bây giờ”, ám chỉ Trung Quốc, và cảnh báo rằng TikTok “sẽ ngừng hoạt động” nếu không được chấp thuận.
“Chúng tôi đã đưa ra quyết định. Chúng tôi không thể để Trung Quốc kiểm soát và lưu trữ thứ gì đó trên 100 triệu điện thoại của người Mỹ”, ông nói.
Lutnick cho biết Trung Quốc hoặc ByteDance “có thể có một phần nhỏ” nhưng “người Mỹ sẽ kiểm soát” thuật toán và “sở hữu công nghệ”.
TikTok là chủ đề được bàn tán trong các cuộc đàm phán thương mại giữa Bessent và các quan chức Trung Quốc tại Tây Ban Nha hôm thứ Hai. Khi được các phóng viên hỏi sau đó trong ngày liệu Trung Quốc có nắm giữ cổ phần trong công ty này hay không, ông Trump trả lời: “Chúng tôi vẫn chưa quyết định.”
Một thỏa thuận rõ ràng hồi tháng 4 đã đổ vỡ sau khi ông Trump công bố mức thuế quan mới đối với Trung Quốc. Thỏa thuận này sẽ chuyển hoạt động của TikTok tại Mỹ thành một công ty mới do phần lớn các nhà đầu tư Mỹ sở hữu và điều hành, một nguồn tin thân cận với kế hoạch cho biết vào thời điểm đó.
Các nguồn tin am hiểu về các cuộc đàm phán đã nói với CBS News tuần này rằng thỏa thuận mới nhất bao gồm công ty công nghệ Oracle và công ty cổ phần tư nhân Silver Lake. (David Ellison, con trai của Larry Ellison, đồng sáng lập Oracle, là chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của Paramount Skydance, công ty mẹ của CBS. Gia đình Ellison nắm giữ cổ phần chi phối tại Paramount Skydance.)
Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington trả lời vào sáng thứ Ba rằng Trung Quốc sẽ “kiên quyết bảo vệ lợi ích quốc gia, quyền và lợi ích hợp pháp của các công ty Trung Quốc và sẽ thực hiện phê duyệt xuất khẩu công nghệ theo luật pháp và quy định có liên quan”.
Tuyên bố nói thêm rằng chính phủ Trung Quốc “cũng hoàn toàn tôn trọng ý chí của các doanh nghiệp và hỗ trợ họ tiến hành đàm phán kinh doanh trên cơ sở bình đẳng theo nguyên tắc thị trường”.
Các nhà lập pháp cho biết bất kỳ thỏa thuận nào không tách TikTok khỏi ByteDance đều vi phạm pháp luật, bao gồm bất kỳ thỏa thuận nào cho phép TikTok tiếp tục hoạt động tại Hoa Kỳ trong khi sử dụng thuật toán của ByteDance.
Trong các phiên tranh luận trước Tòa án Tối cao, luật sư của TikTok cho biết ứng dụng “sẽ là một nền tảng hoàn toàn khác” nếu buộc phải cắt đứt hoàn toàn quan hệ với ByteDance vì chủ sở hữu mới sẽ phải xây dựng lại thuật toán, và việc này sẽ mất nhiều năm. Trong hồ sơ pháp lý, TikTok cho biết việc không thể chia sẻ bất kỳ dữ liệu nào với ByteDance đồng nghĩa với việc 170 triệu người dùng Mỹ của ứng dụng sẽ không thể truy cập nội dung toàn cầu và ngược lại.
Trump tuyên bố có thẩm quyền không thực thi luật
Alan Rozenshtein, giáo sư luật tại Đại học Minnesota, cho biết việc luật pháp không được thực thi không phải là điều bất thường, nhưng thường là do hạn chế về nguồn lực hoặc luật pháp còn mơ hồ. Luật TikTok “hoàn toàn rõ ràng”, ông nói.
“Không có lý do gì để tranh luận rằng luật không nói rõ điều đó và cũng không có hạn chế về nguồn lực”, ông nói. “Tôi không nghĩ có trường hợp nào tương tự như vậy về nỗ lực trắng trợn để một công ty vi phạm luật.”
Trong các lá thư gửi các công ty công nghệ đầu năm nay, Tổng chưởng lý Pam Bondi đã viết rằng ông Trump “xác định rằng việc đóng cửa đột ngột nền tảng TikTok sẽ ảnh hưởng đến việc thực hiện các nghĩa vụ theo hiến pháp của tổng thống trong việc chăm lo an ninh quốc gia và các vấn đề đối ngoại của Hoa Kỳ.”
Bondi cho biết Bộ Tư pháp “từ bỏ hoàn toàn” mọi khiếu nại pháp lý đối với các công ty, thông báo rằng họ có thể tiếp tục cung cấp TikTok trên các cửa hàng ứng dụng của mình “mà không vi phạm luật và không phải chịu bất kỳ trách nhiệm pháp lý nào”.
Các lá thư này được công khai vào đầu tháng 7 như một phần của vụ kiện theo Đạo luật Tự do Thông tin.
“Dù quan điểm của bạn về quyền tự quyết của cơ quan công tố là gì, điều này cũng không trao cho tổng thống quyền tuyên bố rằng điều gì đó bị luật pháp cấm thực sự là hợp pháp”, Zachary Price, giáo sư tại Trường Luật, Đại học California, San Francisco, cho biết. “Điều này tối đa chỉ cho phép bạn đình chỉ việc thực thi. Nói cách khác, bạn có thể không bao giờ tìm kiếm hình phạt theo luật, nhưng… bạn không thể nói với họ rằng họ đang hành động hợp pháp khi họ vi phạm luật.”
Anupam Chander, giáo sư luật tại Đại học Georgetown, gọi những tuyên bố trong thư của Bondi là “sự khẳng định quá mức về quyền lực của tổng thống”.
Nhưng Chander cho biết bằng cách không thực thi luật thay vì bãi bỏ nó, ông Trump có thể có nhiều cơ hội hơn để thực hiện được điều mà Quốc hội khẳng định là mục đích của luật: buộc phải bán.
“Bán một con ngựa chết khó hơn nhiều so với bán một con ngựa sống”, Chander nói. “Nếu bạn buộc nó phải đóng cửa rồi hy vọng trong sáu tháng tới có thể bán được — lúc đó, giá trị có thể đã giảm đi rất nhiều, đến mức ByteDance gần như không còn lý do, động lực kinh tế nào để bán nữa.”
Việc ông Trump không thực thi luật đã vấp phải một số phản ứng từ các nhà lập pháp, mặc dù mức độ phản ứng tương đối nhẹ nhàng so với những cảnh báo mà Quốc hội đưa ra về những rủi ro tiềm ẩn đối với an ninh quốc gia của ứng dụng này.
“Tòa án đã rất rõ ràng về vấn đề này”, Thượng nghị sĩ Josh Hawley, một đảng viên Cộng hòa tại Missouri, phát biểu với các phóng viên vào đầu tháng 6. “Tôi nghĩ chúng ta nên thực thi luật pháp.”
Dân biểu đảng Cộng hòa Dan Newhouse của Washington cho biết “luật rất rõ ràng” và kêu gọi “thực hiện luật như đã viết”.
Ny (Theo CBS News)
