WASHINGTON (AP) — Tổng thống Donald Trump hôm thứ Ba cho biết ông đang thúc giục các nghị sĩ Cộng hòa tại Texas vẽ lại bản đồ các khu vực bầu cử quốc hội nhằm tạo thêm nhiều ghế có lợi cho đảng Cộng hòa, nằm trong chiến lược rộng hơn để giữ quyền kiểm soát Hạ viện trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ năm sau.
Chỉ đạo này của Trump là một phần trong nỗ lực nhằm tránh lặp lại kịch bản của nhiệm kỳ đầu tiên, khi đảng Dân chủ giành lại Hạ viện chỉ sau hai năm ông nhậm chức. Động thái này diễn ra ngay trước khi cơ quan lập pháp Texas do đảng Cộng hòa kiểm soát bắt đầu một phiên họp đặc biệt vào tuần tới để xem xét các bản đồ khu vực bầu cử mới nhằm thu hẹp ảnh hưởng của đảng Dân chủ.
Khi rời Tòa Bạch Ốc để đến Pittsburgh, Trump được hỏi về việc mở rộng các khu vực có lợi cho Cộng hòa trên toàn quốc. Ông trả lời: “Texas sẽ là nơi lớn nhất. Và sẽ có năm ghế.”
Một nguồn tin thân cận tiết lộ rằng Trump đã có cuộc gọi với các thành viên Cộng hòa trong quốc hội Texas và thông báo rằng cơ quan lập pháp bang sẽ theo đuổi mục tiêu giành thêm 5 ghế nhờ việc phân chia lại khu vực bầu cử.
Lo lắng “phân chia quá mỏng”
Một số nghị sĩ Cộng hòa ở Texas tỏ ra dè dặt vì nếu chia lại bản đồ quá tay có thể khiến các nghị sĩ đương nhiệm rơi vào thế nguy hiểm. Việc giành ghế mới thường đi kèm với việc đẩy cử tri Dân chủ ra khỏi các khu vực cạnh tranh, nhưng điều đó cũng có thể khiến các khu vực vốn nghiêng về Cộng hòa trở nên mong manh hơn.
“Có lúc cắt lát xúc xích quá mỏng thì nó vỡ luôn,” giáo sư luật Rick Hasen (UCLA) ví von.
Đảng Dân chủ khó phản đòn
Sau điều tra dân số năm 2020, các bản đồ quốc hội dự kiến sẽ giữ nguyên đến cuối thập kỷ. Nếu Texas thực sự vẽ lại bản đồ theo ý Trump, các bang khác, kể cả do Dân chủ kiểm soát, có thể sẽ làm theo. Thống đốc California Gavin Newsom đáp lại trên mạng xã hội: “Chơi thì chơi đôi bên.”
Tuy nhiên, nhiều bang do Dân chủ kiểm soát lại sử dụng ủy ban độc lập để vẽ bản đồ, như California, nơi ông Newsom không có quyền can thiệp sau cuộc trưng cầu dân ý năm 2008.
Newsom đang đề xuất tổ chức một cuộc bầu cử đặc biệt nhằm bãi bỏ ủy ban vẽ bản đồ độc lập, nhưng khả năng thành công rất thấp.
Michael Li (Trung tâm Tư pháp Brennan) nói: “Hiện tại, đảng Dân chủ không có nhiều đòn để chơi. Họ đang ở thế yếu.”
Dù vậy, Dân chủ đang kiện một số bản đồ do đảng Cộng hòa vẽ, hy vọng lật lại trước bầu cử giữa kỳ. Ở Wisconsin, mặc dù tòa án tối cao tiểu bang hiện do Dân chủ chiếm đa số nhưng chưa lật bản đồ ngay. Các vụ kiện cũng đang diễn ra ở Utah và Florida.
Tòa án Tối cao Mỹ hiện cũng đang xét một vụ ở Louisiana, có thể làm thay đổi luật liên quan đến khu vực bầu cử ưu tiên cho cử tri da màu. Phán quyết dự kiến vào mùa hè tới.
Vẽ lại bản đồ khi chưa đủ 10 năm là điều bất thường
Thông thường, vẽ lại bản đồ diễn ra sau điều tra dân số 10 năm một lần. Tuy nhiên, không có luật cấm vẽ lại giữa kỳ nếu có lý do hợp lý. Nhưng động thái chủ động vẽ lại bản đồ như Trump đang kêu gọi là điều hiếm thấy.
Một số đảng viên Dân chủ tức giận vì đảng mình từng từ bỏ quyền kiểm soát bản đồ ở nhiều bang như Colorado, Michigan và Washington.
Chiến lược gia Rick Ridder nói: “Những người theo chủ nghĩa cải cách thường không hiểu tầm quan trọng của quyền lực chính trị.”
Lãnh đạo đảng Dân chủ Hạ viện Hakeem Jeffries nói nỗ lực của Trump đang “làm xói mòn các cuộc bầu cử tự do và công bằng”.
“Các chính trị gia nên giành được phiếu bầu từ người dân, không phải chọn người dân theo ý họ,” ông nói.
Dân biểu Lloyd Doggett (Dân chủ, Texas) chỉ trích việc Cộng hòa tập trung vào vẽ lại bản đồ giữa lúc tiểu bang vừa trải qua lũ lụt làm ít nhất 132 người chết và còn nhiều người mất tích.
“Cái gọi là ‘tái phân chia khu vực bầu cử’ này là một hành động tuyệt vọng,” ông nói.
Phiên họp đặc biệt ở Texas
Phiên họp sắp tới của nghị viện Texas do Thống đốc Greg Abbott triệu tập sẽ bàn về hậu quả của trận lũ và vấn đề bản đồ quốc hội, do Bộ Tư pháp liên bang đưa ra quan ngại về tính hợp hiến.
Tại Ohio, Cộng hòa cũng đang chuẩn bị vẽ lại bản đồ với mục tiêu tăng số ghế từ 10-5 lên 13-2. Nhưng việc giành thêm ghế luôn có giới hạn thực tế.
Năm 2011, đảng Cộng hòa Texas từng vẽ bản đồ rất “tham lam”, nhưng một số ghế đã bị đánh bật trong làn sóng Dân chủ năm 2018. Vì vậy, đến năm 2021, họ quay lại chiến lược thận trọng hơn.
Hiện Texas có 25 nghị sĩ Cộng hòa, 12 Dân chủ và 1 ghế Dân chủ đang bỏ trống. Nếu lấy thêm 5 ghế, Cộng hòa sẽ nắm 30/38 ghế dù chỉ giành 56% số phiếu bầu năm rồi.
Hai đảng đều thấy cơ hội
Tại Austin, các nghị sĩ Cộng hòa ủng hộ cơ hội vẽ lại bản đồ. Dân biểu Brian Harrison nói điều này “nên làm và có thể làm được một cách hợp lý”.
Thượng nghị sĩ John Cornyn cho biết việc tái phân chia bản đồ sẽ mang lại “lợi ích đáng kể”, đặc biệt vì cử tri gốc Latino ngày càng ủng hộ Cộng hòa.
Tuy nhiên, Dân biểu Suzan DelBene (Chủ tịch Ủy ban Bầu cử Dân chủ Hạ viện) cảnh báo rằng việc vẽ lại sẽ khiến nhiều khu vực trở nên cạnh tranh hơn, làm suy yếu phe Cộng hòa.
“Âm mưu gian lận bản đồ này không giúp họ giữ đa số, mà sẽ khiến chiến trường bầu cử mở rộng thêm,” bà nói.
Ny (Theo AP)
