Một tòa phúc thẩm liên bang tại Washington, DC, hôm thứ Năm đã tạm thời hoãn phán quyết của tòa án thương mại liên bang về việc chặn hầu hết các mức thuế quan toàn diện của Tổng thống Trump, tạm thời khôi phục các mức thuế do tổng thống áp đặt theo luật về quyền hạn khẩn cấp sau khi một tòa án cấp dưới bác bỏ biện hộ pháp lý của chính quyền vài giờ trước đó.
Nhiều mức thuế của Trump vẫn bị chặn theo một phán quyết riêng biệt do một thẩm phán liên bang tại Washington, DC đưa ra. Nhưng phán quyết mới của Tòa Phúc thẩm Liên bang Hoa Kỳ đã tạm hoãn lệnh cấm ban đầu được một tòa án có trụ sở tại New York xử lý các vụ án thương mại áp đặt vào tối thứ Tư.
Tòa Phúc thẩm Liên bang Hoa Kỳ cho biết trong một lệnh ngắn rằng họ sẽ chấp thuận yêu cầu của chính quyền Trump về lệnh hoãn hành chính ngay lập tức “Các phán quyết và lệnh cấm vĩnh viễn do Tòa án Thương mại Quốc tế đưa ra trong những trường hợp này tạm thời bị hoãn lại cho đến khi có thông báo mới trong khi tòa án này xem xét các giấy tờ yêu cầu”, lệnh mới nêu rõ.
Một hội đồng gồm ba thẩm phán tại tòa án thương mại đã nhất trí ra phán quyết vào thứ Tư rằng Đạo luật Quyền hạn Kinh tế Khẩn cấp Quốc tế năm 1977, mà ông Trump đã viện dẫn để áp thuế, không trao cho tổng thống thẩm quyền áp đặt mức thuế quan không giới hạn đối với hàng nhập khẩu từ hầu hết mọi quốc gia nước ngoài.
Tòa án Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ đã chặn vĩnh viễn mức thuế 10% của ông Trump áp dụng cho hầu hết mọi đối tác thương mại của Hoa Kỳ, cũng như thuế của tổng thống đối với hàng nhập khẩu từ Mexico, Canada và Trung Quốc mà tổng thống đã áp đặt để đáp trả những gì ông cho là hoạt động buôn bán ma túy vào Hoa Kỳ. Các thẩm phán đã cho chính quyền Trump 10 ngày để thực hiện lệnh cấm vĩnh viễn của họ.
“IEEPA không cho phép bất kỳ Lệnh thuế quan toàn cầu, trả đũa hoặc buôn bán nào”, tòa án thương mại nhận định. “Các Lệnh thuế quan toàn cầu và trả đũa vượt quá bất kỳ thẩm quyền nào được IEEPA trao cho tổng thống để điều chỉnh hoạt động nhập khẩu thông qua thuế quan”.
Bộ Tư pháp đã yêu cầu Tòa phúc thẩm liên bang xem xét lại quyết định của tòa án thương mại và cũng yêu cầu tòa án này dừng phán quyết đó trong khi xem xét kháng cáo. Chính quyền đã cảnh báo trong một hồ sơ vào thứ năm rằng nếu không có biện pháp cứu trợ tạm thời, họ sẽ chuyển sang Tòa án Tối cao “để tránh những tổn hại không thể khắc phục được về an ninh quốc gia và kinh tế đang bị đe dọa”.
Trong lệnh ngắn gọn của mình, Tòa phúc thẩm liên bang đã cho hai nhóm nguyên đơn — năm công ty có trụ sở tại Hoa Kỳ và một nhóm gồm 12 tiểu bang — thời hạn đến ngày 5 tháng 6 để phản hồi yêu cầu hoãn của chính quyền Trump. Tòa phúc thẩm đã đồng ý xem xét cả hai vụ án cùng nhau.
Tòa phúc thẩm cũng đã ấn định lịch họp tóm tắt đến ngày 9 tháng 6 để các bên trình bày lập luận của mình. Sau đó, tòa sẽ ra phán quyết có nên gia hạn tạm dừng lâu hơn hay không.
Quyết định của Tòa án Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ là một bước lùi đáng kể đối với chương trình nghị sự kinh tế của ông Trump, trong đó trọng tâm là thuế quan của ông. Tổng thống đã lập luận rằng thuế quan rất quan trọng để đưa việc làm sản xuất trở lại Hoa Kỳ và sẽ tăng hơn 1 nghìn tỷ đô la doanh thu. Ông Trump cũng đã sử dụng thuế quan và mối đe dọa về mức thuế cao hơn làm đòn bẩy để buộc các đối tác thương mại phải đàm phán.
Tổng thống đã áp dụng mức thuế 10%, cũng như một loạt các mức thuế “có đi có lại” hiện đã tạm dừng, vào tháng 4, đúng vào ngày mà Tòa Bạch Ốc gọi là “Ngày giải phóng”.
Nhưng thuế quan của tổng thống đã làm rung chuyển thị trường tài chính và làm dấy lên nỗi lo về suy thoái kinh tế. Ông Trump cũng đã dừng một số thuế , bao gồm cả thuế quan “có đi có lại” đối với 57 đối tác thương mại.
Việc ông Trump sử dụng IEEPA để áp thuế đã dẫn đến hơn nửa tá vụ kiện từ các tiểu bang và doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi thuế này. Các nguyên đơn lập luận rằng tổng thống không có thẩm quyền đơn phương áp thuế đối với các đối tác thương mại theo IEEPA, điều này chưa từng được sử dụng theo cách đó.
Ba thẩm phán tại Tòa án Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ đều đồng ý và viết trong quyết định của mình rằng “IEEPA không trao cho chúng ta thẩm quyền vô hạn như vậy”.
Trong một tranh chấp riêng biệt do hai công ty đồ chơi có trụ sở tại Illinois đệ trình, Thẩm phán Tòa án Quận Hoa Kỳ Rudolph Contreras đã phán quyết rằng mức thuế quan mà ông Trump áp đặt theo luật quyền hạn khẩn cấp là bất hợp pháp.
Contreras phát hiện ra rằng IEEPA “không cho phép tổng thống áp dụng mức thuế quan được nêu” trong các sắc lệnh hành pháp của ông và cấm chính quyền Trump thu bất kỳ mức thuế quan nào phát sinh từ hai công ty. Thẩm phán đã tạm dừng lệnh của mình trong 14 ngày để Bộ Tư pháp có thời gian kháng cáo lên Tòa Phúc thẩm Hoa Kỳ cho Quận Columbia, mà chính quyền đã nói rằng họ sẽ làm như vậy.
Trong phán quyết dài 33 trang , Contreras viết rằng vụ kiện “liên quan đến việc liệu IEEPA có cho phép tổng thống đơn phương áp đặt, thu hồi, tạm dừng, khôi phục và điều chỉnh thuế quan để sắp xếp lại nền kinh tế toàn cầu hay không. Tòa án đồng ý với nguyên đơn rằng không có chuyện đó”.
Ny (Theo The Hill & CBS)
