Ngày 19 tháng 6 (Reuters) – Một tòa phúc thẩm liên bang hôm thứ Năm đã cho phép cựu Tổng thống Donald Trump tiếp tục giữ quyền kiểm soát lực lượng Vệ binh Quốc gia California, trong khi Thống đốc Dân chủ Gavin Newsom vẫn tiếp tục theo đuổi vụ kiện chống lại việc Trump điều động quân để dập tắt biểu tình ở Los Angeles.
Quyết định của Trump đưa quân vào Los Angeles đã thổi bùng tranh cãi trên toàn quốc về việc sử dụng quân đội trên lãnh thổ Hoa Kỳ, đồng thời làm gia tăng căng thẳng chính trị tại thành phố đông dân thứ hai cả nước.
Hôm thứ Năm, một hội đồng gồm ba thẩm phán của Tòa Phúc thẩm Khu vực 9 có trụ sở tại San Francisco đã gia hạn lệnh đình chỉ phán quyết ngày 12 tháng 6 của Thẩm phán quận Charles Breyer, người trước đó cho rằng Trump đã vi phạm luật khi liên bang hóa Vệ binh Quốc gia.
Hội đồng cho rằng Trump “có khả năng” đã hành động trong phạm vi quyền lực hợp pháp của mình, đồng thời chính quyền ông “có thể đã tuân thủ” yêu cầu phối hợp với Thống đốc Newsom. Dù việc phối hợp đó không diễn ra trọn vẹn, Newsom cũng không có quyền phủ quyết mệnh lệnh của tổng thống.
Tòa tuyên: “Chúng tôi kết luận tổng thống có thẩm quyền liên bang hóa lực lượng Vệ binh Quốc gia. Tuy nhiên, phán quyết của chúng tôi không đề cập đến bản chất các hoạt động mà lực lượng này có thể tham gia sau khi được liên bang hóa”.
Tòa cũng lưu ý rằng ông Newsom vẫn có thể tiếp tục phản đối việc sử dụng Vệ binh Quốc gia và Thủy quân Lục chiến Hoa Kỳ dựa trên các đạo luật khác, bao gồm lệnh cấm quân đội tham gia thực thi pháp luật trong nước.
Các vấn đề này có thể được đưa ra tại phiên điều trần tiếp theo trước Thẩm phán Breyer vào thứ Sáu.
Trong một bài đăng trên X (Twitter cũ) sau phán quyết, Thống đốc Newsom tuyên bố sẽ tiếp tục kháng cáo:
“Tổng thống không phải là vua và không đứng trên pháp luật. Chúng tôi sẽ tiếp tục thách thức việc lạm dụng quân đội theo kiểu độc đoán của ông Trump đối với công dân chúng ta.”
Trong khi đó, Trump chào mừng chiến thắng này trên Truth Social:
“Đây là một quyết định tuyệt vời cho đất nước. Chúng tôi sẽ tiếp tục bảo vệ những người dân tuân thủ pháp luật. Đây không chỉ là vấn đề của Gavin Newsom, mà là vấn đề trên toàn quốc. Nếu chính quyền địa phương không bảo vệ được dân, chúng tôi sẽ làm điều đó.”
Phán quyết ban đầu của Thẩm phán Breyer được đưa ra sau khi California đệ đơn kiện Trump vì đã điều 4.000 quân Vệ binh Quốc gia vào Los Angeles hôm 7/6 mà không được thống đốc tiểu bang chấp thuận, trong bối cảnh bất ổn do các cuộc bố ráp nhập cư của chính quyền Trump.
Trump cũng điều động thêm 700 lính Thủy quân Lục chiến đến thành phố, nhưng tòa vẫn chưa phán quyết về tính hợp pháp của quyết định này.
Trong phiên điều trần hôm thứ Ba, hội đồng Tòa Phúc thẩm chất vấn đại diện pháp lý của cả hai bên về việc liệu tòa án có quyền xem xét thẩm quyền của tổng thống trong việc triển khai quân đội hay không.
Theo luật, tổng thống chỉ được quyền liên bang hóa Vệ binh Quốc gia trong ba trường hợp: khi có xâm lược, nổi loạn hoặc nguy cơ nổi loạn, hoặc chính phủ liên bang không thể thực thi luật pháp bằng lực lượng thường trực.
Tòa cho rằng điều kiện thứ ba “có khả năng đã xảy ra” khi những người biểu tình ở Los Angeles tấn công xe của lực lượng nhập cư, dùng thùng rác làm xe công phá, ném bom xăng và phá hoại tài sản khiến cảnh sát bất lực.
Bộ Tư pháp Trump lập luận rằng khi tổng thống xác định tình trạng khẩn cấp, không thống đốc hay tòa án nào có quyền can thiệp. Tuy nhiên, tòa án bác bỏ lập luận này.
Các cuộc biểu tình kéo dài hơn một tuần trước khi thị trưởng Los Angeles Karen Bass gỡ bỏ lệnh giới nghiêm.
California cũng kiện Trump ra tòa liên bang với lý do việc triển khai quân đội vi phạm chủ quyền tiểu bang và các đạo luật cấm quân đội liên bang tham gia thực thi pháp luật dân sự.
Chính quyền Trump phủ nhận việc quân đội thực hiện các nhiệm vụ cưỡng chế, nói rằng họ chỉ bảo vệ các tòa nhà liên bang và nhân viên, bao gồm cả ICE.
Hội đồng ba thẩm phán của Tòa Phúc thẩm gồm hai người được Trump bổ nhiệm trong nhiệm kỳ đầu tiên và một người do cựu Tổng thống Dân chủ Joe Biden bổ nhiệm.
