(AP) — Một thẩm phán liên bang tại Massachusetts hôm thứ Năm đã ra lệnh chính quyền Trump khôi phục hàng tỷ USD tài trợ giảm thiểu thảm họa của FEMA bị hủy trước đó, đứng về phía 22 tiểu bang và Đặc khu Columbia — những nơi đã khởi kiện vào mùa hè vừa qua.
Hồi tháng Tư, chính quyền Tổng thống Donald Trump tuyên bố “chấm dứt” chương trình Building Resilient Infrastructure and Communities (BRIC) — sáng kiến hỗ trợ các địa phương triển khai các dự án phòng ngừa, tăng cường cơ sở hạ tầng và nâng cao khả năng chống chịu trước các mối đe dọa ngày càng lớn của biến đổi khí hậu.
Chính quyền gọi chương trình này “lãng phí và không hiệu quả”, cho biết sẽ dừng 3,6 tỷ USD tài trợ đã được phê duyệt nhưng chưa giải ngân, đồng thời không tiếp tục cấp 882 triệu USD cho năm tài khóa tiếp theo.
Việc BRIC bị gián đoạn đã khiến hàng trăm dự án tại cả các bang do Cộng hòa và Dân chủ lãnh đạo bị đảo lộn — từ nâng cấp hệ thống thoát nước mưa, gia cố đường dây điện, cho đến hỗ trợ di dời các hộ dân sống trong vùng dễ tổn thương nhất trước thiên tai.
Người phát ngôn Bộ An ninh Nội địa (DHS) nói với AP rằng DHS “chưa chấm dứt BRIC”, nhưng không nêu thêm chi tiết về tình trạng chương trình.
Phát ngôn viên cũng cáo buộc chính quyền Biden “từ bỏ mục tiêu giảm thiểu thực chất và biến BRIC thành quỹ phục vụ ‘Green New Deal’”, đồng thời chỉ trích thẩm phán là “không hiểu hoặc không quan tâm” đến điều đó.
Lệnh của tòa được đưa ra trong bối cảnh FEMA đối mặt bất ổn sâu sắc
Lệnh của tòa xuất hiện đúng vào thời điểm tương lai của FEMA trở nên bất định. Cũng trong ngày thứ Năm, cuộc họp được chờ đợi từ lâu của Hội đồng Rà soát FEMA — nơi dự kiến trình bày báo cáo cải tổ — đã bị Tòa Bạch Ốc hủy đột ngột vì báo cáo chưa được thẩm định đầy đủ, theo một quan chức Tòa Bạch Ốc giấu tên.
Chương trình BRIC được Quốc hội tài trợ trong nhiệm kỳ Trump đầu tiên thông qua Đạo luật Cải tổ Khắc phục Thảm họa 2018, và FEMA triển khai vào năm 2020. Đạo luật Hạ tầng 2021 cấp thêm 1 tỷ USD cho BRIC trong vòng 5 năm, nhưng đến tháng Tư năm nay chỉ khoảng 133 triệu USD được chuyển đến các địa phương.
Một số ý kiến cho rằng BRIC khó tiếp cận đối với các cộng đồng nghèo và vùng nông thôn do quy trình nộp đơn phức tạp và yêu cầu đối ứng cao. Tuy nhiên, ngay cả các nghị sĩ Cộng hòa như Thượng nghị sĩ Bill Cassidy của Louisiana cũng phản đối việc hủy bỏ chương trình và kêu gọi khôi phục BRIC.
“Nó bảo vệ các gia đình và tiết kiệm tiền thuế về lâu dài. Đó là điều hiệu quả theo quan điểm của tôi,” Cassidy phát biểu tại Thượng viện một tuần sau lệnh hủy.
Tòa: Chính phủ đã hành động trái luật
Thẩm phán Richard G. Stearns kết luận rằng hành động của FEMA là bất hợp pháp vì Quốc hội đã phân bổ tiền rõ ràng cho chương trình tài trợ và “có lợi ích công cộng hiển nhiên trong việc đảm bảo chính phủ tuân thủ pháp luật.”
“Chương trình BRIC được thiết kế để bảo vệ trước thiên tai và cứu sống con người,” Stearns viết trong phán quyết.
Chính quyền Trump năm nay đã cắt giảm ngân sách chuẩn bị ứng phó thảm họa trong nhiều chương trình của FEMA, như một phần nỗ lực chuyển nhiều trách nhiệm về thảm họa cho các tiểu bang.
Từ tháng Hai, Trump chưa chấp thuận bất kỳ khoản tài trợ giảm thiểu rủi ro nào — vốn là nguồn hỗ trợ quan trọng giúp các bang, bộ lạc và lãnh thổ triển khai các dự án tăng cường khả năng chống chịu sau thảm họa lớn.
Ngoài ra, các khoản tài trợ chuẩn bị ứng phó khẩn cấp mà chính quyền bang và địa phương dựa vào để vận hành cơ quan quản lý thảm họa và mua thiết bị hiện đang bị đóng băng, sau khi 12 bang kiện chính quyền Trump vì các điều kiện tài trợ chưa từng có liên quan đến chương trình nghị sự về di trú của Tòa Bạch Ôc.
Nhiều nghiên cứu cho thấy đầu tư sớm vào công tác sẵn sàng ứng phó mang lại hiệu quả kinh tế lớn. Một nghiên cứu năm 2024 do Phòng Thương mại Mỹ tài trợ phát hiện rằng mỗi 1 USD đầu tư vào phòng ngừa thảm họa giúp tiết kiệm 13 USD chi phí thiệt hại, gián đoạn và dọn dẹp.
