(AP) — Tổng thống Donald Trump vừa tuyên bố các băng đảng ma túy là “chiến binh bất hợp pháp” và khẳng định Hoa Kỳ hiện đang trong tình trạng “xung đột vũ trang” với họ. Tuyên bố này được đưa ra trong một bản ghi nhớ nội bộ của chính quyền Trump mà hãng AP có được hôm thứ Năm, sau loạt vụ tấn công bằng hỏa lực nhằm vào các tàu ở vùng Caribe.
Bản ghi nhớ này thể hiện một sự mở rộng đáng kể quyền hạn chiến tranh của tổng thống, khi Trump coi hoạt động buôn lậu ma túy vào Hoa Kỳ là hành vi chiến tranh, qua đó biện minh cho việc sử dụng lực lượng quân sự — một cơ sở pháp lý mới cho cả hành động đã tiến hành lẫn những đợt tấn công sắp tới.
“Tổng thống xác định rằng Hoa Kỳ đang trong một cuộc xung đột vũ trang phi quốc tế với các tổ chức khủng bố được chỉ định này,” bản ghi nhớ nêu. Trump đã chỉ đạo Ngũ Giác Đài “tiến hành các chiến dịch chống lại họ theo luật xung đột vũ trang.”
Theo văn bản, “Hoa Kỳ đã đến ngưỡng điểm then chốt, buộc phải dùng vũ lực để tự vệ và bảo vệ người khác trước các cuộc tấn công liên tục từ những tổ chức khủng bố này.”
Quyền lực tổng thống và vai trò của Quốc hội
Tuyên bố của Trump đánh dấu một bước ngoặt trong chính sách “Nước Mỹ trên hết”, vốn lâu nay ưu tiên tránh can dự quân sự ở nước ngoài. Nó cũng làm dấy lên câu hỏi gay gắt: Tòa Bạch Ốc sẽ đi bao xa trong việc lạm dụng quyền lực chiến tranh, và liệu Quốc hội có can thiệp để phê chuẩn hay ngăn cấm các hành động quân sự này hay không.
Matthew Waxman, cựu quan chức an ninh quốc gia dưới thời George W. Bush, cảnh báo: “Đây là một bước đi kịch tính và rất xa rời luật pháp quốc tế, thậm chí nguy hiểm. Nó đồng nghĩa Hoa Kỳ có thể nhắm mục tiêu và tiêu diệt thành viên các băng đảng này bằng vũ lực sát thương, hay bắt giữ và giam giữ họ vô thời hạn mà không cần xét xử.”
Chuỗi tấn công ở Caribe
Trong tháng qua, quân đội Mỹ đã thực hiện ba vụ tấn công chết người nhằm vào tàu thuyền ở vùng Caribe mà chính quyền cáo buộc chở ma túy, ít nhất hai chiếc xuất phát từ Venezuela. Một vụ đánh phá hôm 15/9 được ghi nhận đã phá hủy con tàu, số ma túy cùng cái chết của khoảng ba “chiến binh bất hợp pháp.”
Sự hiện diện quân sự Mỹ tại khu vực được mô tả là mạnh mẽ nhất trong nhiều năm, với 8 tàu chiến và hơn 5.000 thủy thủ cùng lính thủy đánh bộ túc trực thường xuyên.
Tòa Bạch Ốc khẳng định: “Tổng thống hành động hoàn toàn phù hợp với luật xung đột vũ trang để bảo vệ đất nước khỏi những kẻ đang tìm cách đưa chất độc chết người vào bờ biển của chúng ta.”
Tranh cãi tại Quốc hội
Ngũ Giác Đài đã báo cáo các nghị sĩ Thượng viện và Hạ viện về chiến dịch này, song không cung cấp danh sách các băng đảng cụ thể bị liệt vào diện “tổ chức khủng bố nước ngoài.” Điều này khiến nhiều nghị sĩ bày tỏ bất bình và đặt nghi vấn về tính hợp pháp.
Một số chuyên gia nhận định chính quyền Trump đang tìm cách áp dụng cơ sở pháp lý tương tự như thời Bush với al-Qaida sau vụ khủng bố 11/9 — nhưng khác ở chỗ Trump chưa từng được Quốc hội trao thẩm quyền chiến tranh.
Thượng nghị sĩ Jack Reed, lãnh đạo Dân chủ trong Ủy ban Quân vụ Thượng viện, nói: “Các băng đảng ma túy là đê tiện, nhưng chính quyền Trump không hề đưa ra cơ sở pháp lý đáng tin cậy, bằng chứng hay tình báo nào cho các vụ tấn công này. Mỗi người dân Mỹ cần phải lo ngại trước việc Tổng thống tự cho mình quyền phát động những cuộc chiến bí mật chống bất kỳ ai ông gọi là kẻ thù.”
