Tóm lược
- Chính quyền Trump đóng băng 18 tỷ USD cho New York – quê nhà của hai lãnh đạo Dân Chủ cấp cao
- 8 tỷ USD dự án năng lượng xanh tại các tiểu bang Dân Chủ cũng bị treo
- Đóng cửa chính phủ ảnh hưởng 750.000 nhân viên liên bang, nhiều người phải làm việc không lương
- Thượng viện lại thất bại trong việc thông qua biện pháp chi tiêu tạm thời
Chính quyền Tổng thống Donald Trump ngày thứ Tư đã đóng băng 26 tỷ USD ngân sách liên bang dành cho các tiểu bang có khuynh hướng Dân Chủ, thực hiện lời đe dọa biến cuộc khủng hoảng đóng cửa chính phủ thành công cụ nhắm vào các ưu tiên chính trị của đối thủ.
Các chương trình bị nhắm tới bao gồm 18 tỷ USD cho các dự án giao thông tại New York – quê nhà của hai lãnh đạo Dân Chủ quyền lực nhất Quốc hội – cùng 8 tỷ USD cho các dự án năng lượng xanh tại 16 tiểu bang Dân Chủ, trong đó có California và Illinois.
Phó Tổng thống JD Vance cảnh báo chính quyền có thể mở rộng làn sóng sa thải nhân viên liên bang nếu tình trạng đóng cửa kéo dài quá vài ngày.
Đây là lần đóng cửa chính phủ thứ 15 kể từ năm 1981, khiến nhiều hoạt động bị tê liệt: từ nghiên cứu khoa học, giám sát tài chính, dọn dẹp môi trường, cho tới các dịch vụ công ích khác.
Khoảng 750.000 nhân viên liên bang bị buộc nghỉ việc, trong khi binh sĩ và nhân viên biên phòng vẫn phải làm việc không lương. Bộ Cựu chiến binh cho biết các lễ tang tại nghĩa trang quốc gia vẫn diễn ra, nhưng sẽ không dựng bia mộ hay cắt cỏ.
Ông Vance nói trong một cuộc họp báo tại Tòa Bạch Ốc rằng nếu bế tắc kéo dài, chính quyền buộc phải cắt giảm thêm, ngoài 300.000 nhân viên dự kiến bị sa thải trước tháng 12. Văn phòng Sáng chế và Thương hiệu Hoa Kỳ thông báo sẽ cho nghỉ việc 1% trong tổng số 14.000 nhân viên.
Schumer: Đóng cửa chính phủ là “tống tiền”
Lãnh đạo Dân Chủ Hạ viện Hakeem Jeffries cảnh báo việc ngưng cấp vốn cho các dự án tàu điện ngầm và bến cảng ở New York sẽ khiến hàng ngàn lao động mất việc.
Thượng nghị sĩ Dân Chủ Chuck Schumer – cũng đến từ New York – cáo buộc Trump lấy người dân Mỹ làm con tin.
“Ông ấy đang dùng người dân làm quân cờ, gây đau khổ cho đất nước như một hình thức tống tiền,” Schumer nói.
Ngay cả Thượng nghị sĩ Cộng Hòa Thom Tillis cũng tỏ ý lo ngại, cho rằng việc đóng băng ngân sách hạ tầng của New York có thể khiến lối thoát cho khủng hoảng càng khó khăn hơn.
Tuy nhiên, Lãnh đạo khối Cộng Hòa tại Thượng viện John Thune bác bỏ cáo buộc “bắt cóc ngân sách”:
“Hãy bỏ phiếu mở cửa chính phủ, thì vấn đề sẽ tự biến mất. Quá đơn giản,” ông nói.
Bế tắc tại Thượng viện
Trong khi đó, Thượng viện tiếp tục thất bại với cả hai phương án: đề xuất của Cộng Hòa kéo dài ngân sách đến 21/11, và dự luật của Dân Chủ kèm bổ sung quyền lợi y tế.
Với thế đa số 53-47, Cộng Hòa vẫn cần ít nhất 7 phiếu Dân Chủ để vượt qua ngưỡng 60 phiếu.
Điểm nóng xoay quanh khoản 1,7 ngàn tỷ USD chi tiêu hoạt động cho các cơ quan liên bang, chiếm khoảng một phần tư ngân sách hàng năm. Phần còn lại chủ yếu dành cho y tế, hưu trí và trả lãi nợ quốc gia hiện đã lên tới 37,5 ngàn tỷ USD.
Một nhóm thượng nghị sĩ lưỡng đảng đã họp gấp ngay tại phòng họp Thượng viện để tìm lối ra. Thượng nghị sĩ Dân Chủ Tim Kaine (Virginia) cho rằng cần có cam kết rõ ràng từ Cộng Hòa về y tế, nhưng thừa nhận việc thương lượng “có thể phức tạp”.
Dân Chủ cũng đòi bảo đảm rằng Trump sẽ không thể phớt lờ các đạo luật chi tiêu đã ký – điều mà ông nhiều lần làm từ khi trở lại Tòa Bạch Ốc.
Đổ lỗi và cuộc bầu cử 2026
Cả hai đảng đều cố gắng đẩy trách nhiệm sang đối phương trong bối cảnh cuộc bầu cử quốc hội giữa kỳ 2026 đang đến gần.
Dân Chủ: cáo buộc Cộng Hòa gây gián đoạn khi đang kiểm soát chính quyền.
Cộng Hòa: tố Dân Chủ chịu sức ép phe cấp tiến nên chống Trump, dù trước đây vẫn thường ủng hộ các dự luật chi tiêu.
Cộng Hòa còn lặp lại cáo buộc sai lệch rằng dự luật Dân Chủ mở rộng bảo hiểm y tế cho người nhập cư bất hợp pháp. Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) khẳng định kế hoạch chỉ khôi phục quyền lợi cho một số nhóm di dân hợp pháp như người xin tị nạn và lao động có visa.
Nhiều cơ quan liên bang còn đăng tải thông báo trên website, đổ lỗi cho “phe tả cực đoan” – động thái có thể vi phạm Đạo luật Hatch, vốn yêu cầu dịch vụ công tránh xa chính trị đảng phái.
Cuộc đóng cửa dài nhất trong lịch sử Mỹ kéo dài 35 ngày (2018–2019) dưới thời Trump cũng chỉ kết thúc sau khi hàng loạt chuyến bay bị hoãn vì kiểm soát viên không lưu đồng loạt nghỉ bệnh.
