CALITODAY (29/9/2025): Một cuộc đóng cửa chính phủ bắt đầu từ nửa khuya Thứ Ba 30/9 lúc 11:59PM và có hiệu lực từ 00:01AM Thứ Tư 01/10/2025 tới đây đang trở nên có khả năng cao khi phe Dân chủ trong Quốc hội gây áp lực với phe Cộng hòa về vấn đề ngân sách, chăm sóc y tế và kế hoạch tái cơ cấu chính phủ liên bang của Tổng thống Trump.
Nếu Cộng hòa và Dân chủ không đạt được thỏa thuận và thông qua một dự luật chi tiêu trước 11:59PM tối thứ Ba 30/9, thì tháng 01/10/2025 sẽ mở màn với lần đóng cửa chính phủ đầu tiên sau gần bảy năm.
Điều này sẽ ảnh hưởng đến mọi cơ quan, nhưng nhiều chức năng và khoản chi trả “thiết yếu” của chính phủ vẫn sẽ tiếp tục. Chi tiết cụ thể về những gì sẽ còn mở và những gì sẽ đóng cửa có thể khác so với những lần trước, và kế hoạch dự phòng của các cơ quan chưa được công bố.
“Biến số quan trọng nhất để đánh giá tác động kinh tế và ảnh hưởng đối với cử tri trên khắp đất nước phụ thuộc vào thời gian đóng cửa kéo dài bao lâu,” Rachel Snyderman, Giám đốc chính sách kinh tế tại Trung tâm Chính sách Lưỡng đảng, cho biết. “Rủi ro và tác động sẽ tăng lên theo cấp số nhân khi thời gian kéo dài.”
Nếu chính phủ đóng cửa ngắn ngày và Quốc hội nhanh chóng đạt thỏa thuận, tác động sẽ ít nghiêm trọng hơn nhiều so với việc kéo dài vài tuần.
Những quyền lợi nào vẫn được chi trả?
- Vẫn được chi trả: Trợ cấp An sinh xã hội, quyền lợi thương tật và hưu trí cho cựu chiến binh, cũng như Medicare và Medicaid. Đây là các chương trình chi tiêu bắt buộc, không phụ thuộc vào ngân sách hàng năm từ Quốc hội.
- Có nguy cơ gián đoạn: Dịch vụ chăm sóc khách hàng, hành chính có thể bị chậm do nhân viên bị nghỉ việc tạm thời (furlough).
- Trợ cấp thực phẩm (SNAP (Supplemental Nutrition Assistance Program), WIC (Nutrition for Women, Infants, Children)): Ban đầu vẫn tiếp tục, nhưng nếu đóng cửa kéo dài, các quỹ có thể nhanh chóng cạn kiệt, ảnh hưởng đến phụ nữ và trẻ em.
Cái gì sẽ đóng và cái gì mở?
- Đóng cửa: Các viện bảo tàng Smithsonian và Vườn thú Quốc gia (dù thú vẫn được chăm sóc). Các tour tham quan Điện Capitol cũng bị đình chỉ.
- Mở cửa: Dịch vụ Bưu điện Mỹ (USPS) hoạt động bình thường vì không phụ thuộc ngân sách liên bang. Trung tâm y tế và phòng khám của Cựu chiến binh vẫn mở. Tòa án Tối cao vẫn tiếp tục hoạt động.
- Không chắc chắn: Các công viên quốc gia có thể đóng. Năm 2013 dưới thời Obama thì đóng, nhưng giai đoạn 2018–2019 thì vẫn mở với nhân sự tối thiểu. Hiện tại, Cục Công viên Quốc gia cho biết “hầu hết sẽ đóng” nếu có shutdown.
Nhân viên chính phủ nào phải làm việc?
- Bắt buộc làm việc không lương ngay: Kiểm soát không lưu, nhân viên an ninh hàng không (TSA), quân nhân tại ngũ.
- Nghỉ việc tạm thời không lương: Một số nhân viên liên bang khác, tùy theo kế hoạch từng cơ quan. Luật liên bang 2019 đảm bảo khi chính phủ mở lại, họ sẽ nhận được khoản bồi hoàn.
Tuy nhiên, chính quyền Trump đang xem xét sa thải hàng loạt trong shutdown, hướng dẫn các cơ quan tận dụng cơ hội này để gửi thông báo cắt giảm biên chế cho những chương trình “không phù hợp với ưu tiên của Tổng thống.”
Ngành tư pháp liên bang (tòa án) có thể chịu ảnh hưởng nhiều hơn trước đây vì ngân sách dự trữ chỉ đủ đến ngày 3/10 (có thể kéo dài đến 17/10).
Vì sao lại đến mức này?
Từ năm 1977 đến nay, Quốc hội chỉ kịp thời thông qua ngân sách đúng hạn ba lần. Các cuộc “shutdown” thường được dùng làm công cụ mặc cả chính trị.
Hiện Cộng hòa kiểm soát cả Hạ viện, Thượng viện và Tòa Bạch Ốc, nhưng Thượng viện cần 60 phiếu để vượt qua thủ tục filibuster, nghĩa là phải có ít nhất 7 phiếu Dân chủ.
- Hạ viện đã thông qua một nghị quyết tạm thời của phe Cộng hòa để duy trì ngân sách đến 21/11, nhưng Thượng viện Cộng hòa đã bác bỏ.
- Phe Dân chủ đòi đưa vào các khoản trợ cấp Obamacare sắp hết hạn và hủy bỏ cắt giảm Medicaid.
- Phe Cộng hòa cho rằng đó là yêu sách không liên quan và vô lý.
Tổng thống Trump đã hủy cuộc gặp với lãnh đạo Dân chủ Thượng viện Chuck Schumer và lãnh đạo Dân chủ Hạ viện Hakeem Jeffries sau khi được Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson và Lãnh đạo Thượng viện John Thune báo cáo về tình hình.
Thượng viện dự kiến sẽ bỏ phiếu lại với nghị quyết tạm thời của Hạ viện trước hạn chót đóng cửa.
HẠNH DƯƠNG
Tổng hợp.
