Một tòa phúc thẩm liên bang hôm thứ Năm đã từ chối xem xét vụ kiện nhằm chặn quyết định của chính quyền Trump đóng băng hàng tỷ USD viện trợ nước ngoài, nhưng đồng thời cho phép các tổ chức phi lợi nhuận đang theo đuổi vụ kiện tiếp tục khởi kiện tại tòa cấp dưới.
Trọng tâm của vụ việc là hàng tỷ USD viện trợ, bao gồm các chương trình y tế toàn cầu, vốn đã được Quốc hội thông qua nhưng bị Tổng thống Donald Trump coi là lãng phí và tìm cách hủy bỏ. Nhiều tổ chức phi lợi nhuận nhận các khoản tài trợ này đã khởi kiện – vụ việc hai lần được đưa lên Tối cao Pháp viện.
Phán quyết mới là một phần thắng lợi cho Trump, khi tòa phúc thẩm từ chối xem xét cáo buộc của các tổ chức rằng việc cắt giảm vi phạm nguyên tắc phân quyền. Tuy nhiên, điều đó cũng đồng nghĩa các nhóm này vẫn có thể tiếp tục theo đuổi vụ kiện của mình.
Đầu tháng này, một hội đồng ba thẩm phán của Tòa Phúc thẩm Liên bang Khu vực DC đã đứng về phía Trump, ngăn cản các tổ chức phi lợi nhuận kiện và trao cho chính quyền quyền từ chối chi tiêu các khoản ngân sách đã được Quốc hội thông qua. Nhưng tối thứ Năm, hội đồng này đưa ra quyết định sửa đổi, cho phép các tổ chức tiếp tục khiếu kiện – ít nhất là trong phạm vi hạn chế. Đồng thời, toàn thể tòa phúc thẩm – nơi các tổ chức phi lợi nhuận đề nghị xét xử lại – đã từ chối xem xét vụ việc.
Hệ quả là vụ kiện quay trở lại tay Thẩm phán liên bang Amir Ali (được Tổng thống Joe Biden bổ nhiệm), người trước đó đã ngăn chặn chính quyền Trump thực thi lệnh đóng băng. Khả năng cao kháng cáo khẩn cấp của chính quyền lên Tối cao Pháp viện trong tuần này sẽ trở nên vô hiệu.
Thẩm phán Florence Pan, cũng do Biden bổ nhiệm, bất đồng với quyết định của toàn thể tòa phúc thẩm, cho rằng việc không xem xét lại phán quyết của hội đồng ba thẩm phán là sai lầm, vì nó đã chặn một con đường pháp lý quan trọng của các tổ chức phi lợi nhuận. Tuy nhiên, bà thừa nhận rằng bản ý kiến sửa đổi của hội đồng đã tạo ra “lối đi để các bên thụ hưởng trong vụ án này tiếp tục tìm kiếm sự bảo hộ,” điều mà bà gọi là “cách hiệu quả nhất để tiếp cận khoản 15 tỷ USD đã được phân bổ.”
Ngay từ ngày đầu nhậm chức, Trump đã ký sắc lệnh tìm cách hạn chế chi tiêu viện trợ nước ngoài, và trong nhiều tháng chính quyền ông đã chống lại các phán quyết tư pháp ngăn cản nỗ lực đó. Thẩm phán Ali hồi tháng Ba viết rằng chi tiêu viện trợ là “sự phối hợp chung giữa hai nhánh chính trị,” và cho rằng chính quyền đã tìm cách tước đoạt vai trò của Quốc hội.
Tuy nhiên, đầu tháng này, hội đồng ba thẩm phán đã đảo ngược và đứng về phía Trump, tuyên bố rằng chỉ có Quốc hội mới có quyền kiện chính quyền về việc thay đổi các khoản chi được thông qua – chứ không phải các tổ chức phi lợi nhuận bị ảnh hưởng bởi cắt giảm.
Các tổ chức đã kháng cáo lên toàn thể Tòa Phúc thẩm DC. Nhưng do một chuỗi thủ tục pháp lý đặc biệt, lệnh ngăn chặn của Ali vẫn còn hiệu lực trong lúc chờ tòa xét xử, buộc Bộ Tư pháp phải khẩn cấp đề nghị Tối cao Pháp viện đình chỉ lệnh này, với lý do nó sẽ buộc chính phủ phải giải ngân 12 tỷ USD viện trợ trước cuối tháng tới.
“Xét đến số tiền khổng lồ liên quan cũng như tầm quan trọng của vụ án đối với nguyên tắc phân quyền và chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ, các phán quyết của tòa cấp dưới – nếu được giữ nguyên – chắc chắn sẽ đáng để Tối cao Pháp viện xem xét, và sẽ khó có thể trụ vững,” Tổng biện lý D. John Sauer, luật sư hàng đầu của chính quyền trong các vụ phúc thẩm, trình bày trước Tối cao Pháp viện.
Nay khi toàn thể tòa phúc thẩm đã ra phán quyết, nhiều khả năng vụ việc sẽ được rút khỏi chương trình nghị sự của Tối cao Pháp viện – ít nhất là trong thời điểm hiện tại.
Vụ kiện này từng lên Tối cao Pháp viện hồi tháng Ba, khi với tỉ lệ 5–4, tòa bác yêu cầu của chính quyền nhằm giữ nguyên lệnh đóng băng. Quyết định sít sao đó đã mở đường cho vụ kiện tiếp tục diễn ra tại các tòa cấp dưới.
Nguồn CNN
