BOSTON (AP) – Cựu Phó Tổng thống Mike Pence hôm Chủ nhật đã nhiều lần nhắc đến Hiến pháp và gọi đó là “sợi dây kết nối tất cả chúng ta” sau khi nhận Giải thưởng “Hồ sơ về lòng can đảm” do Thư viện John F. Kennedy trao tặng.
Ông được vinh danh vì đã từ chối ủng hộ nỗ lực của Tổng thống Donald Trump nhằm giữ lại quyền lực sau khi thất bại trong cuộc bầu cử năm 2020. Giải thưởng này nhằm ghi nhận việc Pence “đã đặt sự nghiệp và tính mạng vào rủi ro để đảm bảo việc chuyển giao quyền lực tổng thống theo Hiến pháp vào ngày 6/1/2021,” theo tuyên bố của Quỹ Thư viện JFK.
Pence nói trong bài phát biểu: “Để xây dựng tương lai cùng nhau, chúng ta phải tìm điểm chung. Tôi hy vọng sự hiện diện của tôi hôm nay là lời nhắc nhở rằng, dù người Mỹ có khác biệt ra sao, Hiến pháp vẫn là nền tảng chung, là thứ kết nối các thế hệ – là điều khiến chúng ta trở thành một dân tộc.”
Phát biểu của ông được đưa ra chỉ vài giờ sau khi một cuộc phỏng vấn với ông Trump được phát sóng, trong đó Trump được hỏi liệu cả công dân Mỹ và người nước ngoài có đều xứng đáng được hưởng quyền xét xử công bằng theo Tu chính án thứ Năm hay không. Trump trả lời lấp lửng: “Tôi không biết. Tôi không phải luật sư.”
Trong bài phát biểu dài 10 phút, Pence không nhắc đích danh Trump nhưng có nhiều ám chỉ đến chính quyền trước. Ông nói đất nước đang sống trong “những ngày tháng chia rẽ và đầy lo âu,” đồng thời thừa nhận có bất đồng với cả Đảng Dân chủ và một số quan điểm của chính Đảng Cộng hòa, như về chi tiêu, thuế quan và sự ủng hộ không thay đổi của ông với Ukraine trong cuộc chiến chống Nga.
Trước đây, Trump từng gây sức ép buộc Pence từ chối xác nhận kết quả bầu cử từ các bang chiến địa, nơi Trump cáo buộc gian lận dù không có bằng chứng. Pence đã từ chối vì cho rằng mình không có quyền đó. Khi những người ủng hộ Trump tràn vào Điện Capitol, nhiều người còn hô “treo cổ Mike Pence.” Ông được Mật vụ bảo vệ đưa đi khỏi hiện trường trong gang tấc.
Trump lúc đó đã viết trên X (trước đây là Twitter) rằng Pence “thiếu can đảm để làm điều cần làm để bảo vệ đất nước và Hiến pháp.”
Mặc dù được đề nghị rời khỏi Điện Capitol, Pence kiên quyết ở lại và tiếp tục chủ trì phiên họp xác nhận chiến thắng của Joe Biden ngay sau khi đám đông bị giải tán.
Kể lại vai trò của mình, Pence nói: “Nhờ ơn Chúa, tôi đã hoàn thành nhiệm vụ vào ngày hôm đó, để hỗ trợ việc chuyển giao quyền lực một cách hòa bình theo Hiến pháp Hoa Kỳ.”
“Ngày 6/1 là một ngày bi thảm, nhưng cuối cùng lại trở thành chiến thắng của tự do. Lịch sử sẽ ghi nhận rằng các thể chế của chúng ta đã đứng vững,” ông phát biểu. “Lãnh đạo của cả hai viện, thuộc cả hai đảng, đã quay lại ngay trong ngày hôm đó và hoàn tất công việc của nền dân chủ theo đúng Hiến pháp.”
Bà Caroline Kennedy – con gái cố Tổng thống JFK – cùng cháu trai Jack Schlossberg là người trao giải. Bà nói: “Lúc đó tôi nghĩ ông ấy chỉ đang làm nhiệm vụ. Chỉ sau này tôi mới nhận ra rằng hành động dũng cảm đó đã cứu lấy chính phủ của chúng ta – và cảnh báo về những gì có thể xảy ra, thậm chí đang xảy ra ngay lúc này.”
Giải thưởng “Hồ sơ về lòng can đảm” được đặt theo tên cuốn sách mà Tổng thống Kennedy xuất bản năm 1957, nhằm vinh danh các quan chức công quyền có lập trường nguyên tắc dù đối mặt với rủi ro chính trị hoặc cá nhân. Các cựu Tổng thống Barack Obama, George H.W. Bush và Gerald Ford từng được nhận giải này.
Pence hiện là một trong số ít các nhà lãnh đạo đảng Cộng hòa dám công khai thách thức ông Trump và những ảnh hưởng còn sót lại từ chính quyền cũ.
