THE HAGUE, Hà Lan (AP) — Tổng thống Donald Trump hôm thứ Tư đã bác bỏ đánh giá tình báo ban đầu rằng các cuộc không kích của Hoa Kỳ chỉ gây ra thiệt hại nhỏ cho chương trình hạt nhân của Iran, nhấn mạnh rằng các điệp viên nước này không có được bức tranh toàn cảnh và bảo vệ kết luận nhanh chóng của riêng ông rằng bom và tên lửa của Mỹ đã giáng một đòn chí mạng.
“Đây là một cuộc tấn công tàn khốc và khiến họ phải bối rối,” Trump nói khi chính quyền của ông đang cố gắng chứng minh tuyên bố của ông, đưa ra chỉ vài giờ sau vụ tấn công , rằng các cơ sở hạt nhân của Iran đã “bị xóa sổ hoàn toàn và toàn diện”.
Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth và các quan chức quân sự khác có kế hoạch tổ chức một cuộc họp báo vào sáng thứ năm để phản hồi, theo Trump, người đã nói trong một bài đăng trên phương tiện truyền thông xã hội vào tối thứ tư rằng các quan chức sẽ lên tiếng “để đấu tranh cho phẩm giá của những phi công Mỹ vĩ đại của chúng ta. Những người yêu nước này đã rất tức giận!”
Ông cho biết cuộc họp báo “sẽ chứng minh được sự thú vị và không thể chối cãi”.
Vấn đề này chi phối sự tham dự của Trump tại hội nghị thượng đỉnh thường niên của NATO ở Hà Lan, nơi tập trung vào an ninh châu Âu. Tòa Bạch Ốc nhấn mạnh một tuyên bố của Israel rằng các nỗ lực hạt nhân của Iran đã bị trì hoãn nhiều năm, lâu hơn nhiều so với vài tháng mà tình báo Mỹ xác định. Một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Iran cũng cho biết các cơ sở đã bị thiệt hại đáng kể.
Nhưng những bình luận đó không thể hiện được sự cường điệu của Trump và cũng không cho thấy các cuộc tấn công của Hoa Kỳ đã loại bỏ được mối đe dọa Iran phát triển vũ khí hạt nhân.
Ngoại trưởng Marco Rubio, khi trả lời phỏng vấn với Politico , đã giới hạn đánh giá của mình khi nói rằng Iran “ngày nay còn cách xa vũ khí hạt nhân hơn nhiều so với trước khi tổng thống thực hiện hành động táo bạo này”.
Việc rút ra kết luận đáng tin cậy về tác động của các cuộc không kích của Mỹ vẫn còn khó khăn, đặc biệt là khi chỉ mới diễn ra vài ngày. Điều này khiến dẫn đến nhiều tuyên bố trái chiều, có thể ảnh hưởng đến cách cử tri Mỹ nhìn nhận quyết định đầy rủi ro của Trump khi tham gia vào các cuộc tấn công của Israel nhằm vào Iran.
Jeffrey Lewis, giáo sư về ngăn chặn phổ biến vũ khí hạt nhân tại Viện Middlebury, cho biết Trump đang cố gắng đạt được cả hai mục tiêu.
“Nếu còn quá sớm để biết, tại sao Trump lại nói rằng nó đã bị xóa sổ?” ông nói. “Hoặc là còn quá sớm để biết, hoặc là bạn biết rồi.”
Những bước đi tiếp theo của Trump ở Trung Đông , nơi có thể cần đến những nỗ lực ngoại giao để ngăn chặn Iran xây dựng lại chương trình hạt nhân của nước này, cũng bị đe dọa .
Trump cho biết các quan chức Hoa Kỳ và Iran sẽ sớm gặp nhau , nối lại cuộc đối thoại bị gián đoạn bởi gần hai tuần chiến tranh, ngay cả khi ông gợi ý rằng các cuộc đàm phán không còn cần thiết nữa.
“Tôi không quan tâm đến việc tôi có thỏa thuận hay không”, Trump nói, vì Iran đã bị thiệt hại quá nặng nề đến mức không thể cân nhắc đến việc xây dựng lại chương trình của mình. “Dù sao thì họ cũng sẽ không làm vậy. Họ đã có nó rồi”.
Iran khẳng định rằng tham vọng hạt nhân của nước này là vì mục đích hòa bình, trong khi các nhà lãnh đạo Hoa Kỳ và Israel mô tả chương trình hạt nhân của nước này là tiền đề để sở hữu vũ khí hạt nhân.
Sự việc lần này đã khơi dậy những mối hận thù lâu nay của Trump đối với các vụ rò rỉ thông tin và giới tình báo, những người mà ông thường xem là một phần của “nhà nước ngầm” chuyên phá hoại chương trình nghị sự của mình. Ông cũng đã công kích các hãng truyền thông đưa tin về bản đánh giá mật, gọi họ là “cặn bã” và “đáng kinh tởm.”
Đánh giá tình báo được thực hiện bởi Cơ quan Tình báo Quốc phòng, một bộ phận của Ngũ Giác Đài. Trong số tất cả các cơ quan tình báo của đất nước, thường thì đây là “cơ quan nhanh nhất” trong việc đưa ra kết quả sơ bộ, Frank Montoya, cựu lãnh đạo phản gián cho biết.
Montoya cho biết: “Họ phải phản ứng nhanh chóng với những gì các chiến binh đang tìm kiếm, nhưng những đánh giá sơ bộ đó vẫn dựa trên thông tin hiện có”.
Leon Panetta, người giữ chức vụ an ninh quốc gia cấp cao dưới thời Tổng thống Barack Obama, cho biết vẫn còn quá sớm để có thể hiểu rõ hơn về tác động của các cuộc không kích.
Panetta cho biết: “Về cơ bản, sẽ mất một khoảng thời gian dài, ít nhất là vài tuần, trước khi chúng ta có thể đánh giá đầy đủ về thiệt hại do cuộc tấn công gây ra”.
Trump cho biết việc đặt câu hỏi về hiệu quả của các cuộc tấn công là hành động thiếu tôn trọng quân đội, những người đã điều máy bay ném bom tàng hình bay nửa vòng trái đất để tấn công các cơ sở hạt nhân bằng vũ khí được thiết kế để xuyên sâu dưới lòng đất.
Ông cho biết các báo cáo này “rất bất công với các phi công, những người đã liều mạng sống vì đất nước chúng ta”.
Ông mô tả cuộc tấn công của Mỹ là hồi kết cho cái mà ông gọi là “cuộc chiến 12 ngày”, giống như việc thả bom nguyên tử xuống Hiroshima và Nagasaki báo hiệu sự kết thúc của Thế chiến II.
“Điều đó đã kết thúc cuộc chiến đó,” ông nói. “Điều này đã kết thúc cuộc chiến.”
Trong một cuộc họp báo, Trump đã nhường sân khấu cho Hegseth, người cũng chỉ trích giới truyền thông.
“Có lý do khiến tổng thống chỉ trích tin tức giả mạo”, ông nói. Hegseth cho biết các phóng viên đã sử dụng đánh giá tình báo bị rò rỉ để gây tổn hại về mặt chính trị cho Trump.
“Họ muốn bóp méo sự thật để cố làm cho ông ấy trông tệ hại,” ông nói.
Trump chỉ vào những bức ảnh vệ tinh cho thấy khu vực xung quanh các cơ sở hạt nhân đã bị “cháy đen”, và ông nói rằng các đường hầm ngầm nơi làm giàu và lưu trữ uranium “đều đã bị sập”. Ông cũng ám chỉ rằng Israel có nguồn tin trên mặt đất ở Iran, nói rằng “họ có những người vào đó sau vụ tấn công” để đánh giá thiệt hại.
“Vụ đánh bom đã khiến cơ sở làm giàu uranium không thể hoạt động được nữa,” theo một tuyên bố được phát đi từ Tòa Bạch Ốc và văn phòng Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu.
Ủy ban Năng lượng Nguyên tử Israel cho biết các cuộc không kích của Mỹ, kết hợp với các cuộc không kích của Israel vào các yếu tố khác trong chương trình hạt nhân quân sự của Iran, đã “làm chậm khả năng phát triển vũ khí hạt nhân của Iran nhiều năm”.
Ngoài ra, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran Esmail Baghaei nói với Al Jazeera rằng đã có thiệt hại đáng kể do máy bay ném bom của Hoa Kỳ gây ra.
“Các cơ sở hạt nhân của chúng tôi chắc chắn đã bị hư hại nghiêm trọng”, ông nói.
Một câu hỏi quan trọng là liệu uranium làm giàu, có thể được phát triển thành nhiên liệu cho bom hạt nhân, có được chuyển ra khỏi các cơ sở trước khi Hoa Kỳ tấn công hay không.
“Tôi tin rằng họ không có cơ hội để đưa bất cứ thứ gì ra ngoài, vì chúng tôi đã hành động nhanh chóng”, Trump nói. Ông nói thêm rằng “rất khó để di chuyển loại vật liệu đó và rất nguy hiểm”.
Theo một quan chức cấp cao của Tòa Bạch Ốc, sau vụ rò rỉ, Tòa Bạch Ốc dự định sẽ cố gắng hạn chế việc chia sẻ các tài liệu mật với Quốc hội.
Vị quan chức này, người không được phép bình luận công khai về vấn đề này và yêu cầu giấu tên, đã không cung cấp thông tin chi tiết về cách chính quyền sẽ hạn chế luồng thông tin mật cho các nhà lập pháp.
Động thái này, được Axios đưa tin đầu tiên, chắc chắn sẽ bị các thành viên Quốc hội phản đối.
Cuộc họp báo mật dành cho các nhà lập pháp, ban đầu dự kiến diễn ra vào thứ Ba , hiện dự kiến sẽ diễn ra vào thứ Năm và thứ Sáu.
Ny (Theo AP)
