Thổ Nhĩ Kỳ đã đồng ý ủng hộ nỗ lực của Thụy Điển gia nhập liên minh quân sự NATO sau một năm phản đối, Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg cho biết hôm thứ Hai. Ông gọi khoảnh khắc này là “bước đi lịch sử“.
Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdoğan đã đồng ý gửi văn bản gia nhập tới quốc hội Thổ Nhĩ Kỳ để phê chuẩn càng sớm càng tốt, ông Stoltenberg cho biết, đồng thời lưu ý rằng Erdoğan sẽ “bảo đảm việc phê chuẩn“.
“Thụy Điển sẽ trở thành một thành viên đầy đủ của liên minh,” ông Stoltenberg nói.
Stoltenberg đã tổ chức các cuộc hội đàm giữa Erdoğan và Thủ tướng Thụy Điển Ulf Kristersson vào buổi tối trước khi hội nghị thượng đỉnh NATO dự kiến bắt đầu tại Vilnius, Litva, vào thứ Ba.
Erdoğan và Tổng thống Joe Biden đã thảo luận về tư cách thành viên của Thụy Điển qua điện thoại vào thứ Hai. Jake Sullivan, cố vấn an ninh quốc gia của Biden, cho biết họ quyết định gặp mặt trực tiếp tại Vilnius vào thứ Ba.
Hầu hết các thành viên NATO đã ủng hộ những nỗ lực của Thụy Điển tham gia sau khi Nga xâm lược Ukraine. Tuy nhiên, Thổ Nhĩ Kỳ vẫn duy trì sự phản đối của mình, điều đã làm tiêu tan hy vọng trong hơn một năm.
Thụy Điển và Phần Lan đã xin gia nhập vào NATO vào tháng 5 năm 2022 sau nhiều năm tỏ ra trung lập trước căng thẳng gia tăng giữa Nga và phương Tây. Phần Lan cuối cùng đã gia nhập liên minh vào tháng 4 năm 2023, bổ sung thêm một biên giới đất liền dài 830 dặm giữa lãnh thổ NATO và Nga.
Thổ Nhĩ Kỳ đã duy trì sự phản đối đối với đơn xin gia nhập của Thụy Điển vì có quan điểm phổ biến ở Ankara rằng Thụy Điển hỗ trợ các nhóm người Kurd mà giới lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ coi là khủng bố. Người Kurd, một nhóm thiểu số Hồi giáo, chiếm khoảng 1/5 dân số Thổ Nhĩ Kỳ, và họ có mối quan hệ không ổn định và đôi khi là bạo lực với chính phủ.
Thụy Điển là một trong số các quốc gia châu Âu đã chào đón cộng đồng người Kurd, và Stockholm đã cho phép tổ chức một số cuộc biểu tình ủng hộ Đảng Công nhân người Kurd, hay PKK – mà Thụy Điển và Thổ Nhĩ Kỳ chính thức coi là một nhóm khủng bố.
Stoltenberg cho biết ông đã làm việc với Kristersson và Erdoğan “để giải quyết những lo ngại về an ninh chính đáng của Thổ Nhĩ Kỳ.”
“Thụy Điển đã sửa đổi hiến pháp, thay đổi đáng kể luật pháp, mở rộng hợp tác chống khủng bố với PKK và nối lại xuất khẩu vũ khí sang Thổ Nhĩ Kỳ,” ông Stoltenberg nói. “Sự hợp tác của Thụy Điển với Thổ Nhĩ Kỳ trong cuộc chiến chống khủng bố sẽ tiếp tục vượt ra ngoài việc gia nhập NATO và Thụy Điển hôm nay đã đồng ý thiết lập một hiệp ước an ninh song phương mới.”
Là một phần của thỏa thuận, NATO cũng sẽ tăng cường nỗ lực trong các lĩnh vực đó, ông Stoltenberg cho biết, và ông sẽ thành lập vị trí điều phối viên đặc biệt về chống khủng bố.
Hungary rồi sẽ đi theo sự dẫn dắt của Thổ Nhĩ Kỳ, cho phép Thụy Điển trở thành thành viên đầy đủ của NATO.
Các nhà phân tích cho rằng, mặc dù không có chung đường biên giới trên đất liền với Nga, nhưng Thụy Điển sẽ tiếp tục ảnh hưởng đến quyền lực của Nga nếu tư cách thành viên của nước này được chấp thuận. Sức mạnh hải quân và không quân của Stockholm trên Biển Baltic, cùng với tám quốc gia NATO giáp biển, có khả năng làm giảm sức mạnh của Điện Kremlin trong khu vực và khả năng đe dọa các thành viên NATO.
Việc kiểm soát tổng hợp toàn bộ khu vực sẽ giúp việc phòng thủ của Estonia, Latvia và Litva trở nên dễ dàng hơn, vì đặc biệt là lãnh thổ và không phận của Thụy Điển rất quan trọng đối với những nỗ lực như vậy. Điều này sẽ tăng cường khả năng răn đe và khiến xung đột ở đó ít xảy ra hơn. Nhưng có lẽ hệ quả quan trọng nhất của việc Phần Lan và Thụy Điển gia nhập NATO là tăng cường sức mạnh chính trị của liên minh với tư cách là trụ cột bảo vệ châu Âu và khu vực xuyên Đại Tây Dương.
Việt Linh (Theo Reuters)