Nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đã đến Việt Nam hôm thứ Ba để tìm cách tăng cường hơn nữa mối quan hệ với quốc gia Đông Nam Á này, vài tuần sau khi nước này nâng cao quan hệ ngoại giao với các nước liên kết với phương Tây.
Bộ Ngoại giao Việt Nam cho biết, trong chuyến thăm đầu tiên kể từ năm 2017, ông Tập sẽ gặp Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Nguyễn Phú Trọng, Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng và Thủ tướng Phạm Minh Chính.
Nguyễn Khắc Giang, thành viên thỉnh giảng của Viện ISEAS–Yusof Ishak ở Singapore, cho biết: “Điều này phản ánh mối lo ngại của Bắc Kinh về những tiến bộ của Hà Nội với phương Tây”. “Lo ngại Việt Nam có thể tham gia liên minh chống Trung Quốc và tập hợp chống lại Trung Quốc.”
Nhà lãnh đạo Trung Quốc được trải thảm đỏ chào đón khi Thủ tướng Phạm Minh Chính chào đón ông trên đường băng. Hàng chục người Trung Quốc và Việt Nam tập trung tại sân bay, vẫy cờ Trung Quốc và Việt Nam để chào đón ông Tập và phu nhân Bành Lệ Viện đi cùng ông trong chuyến thăm.
Chuyến thăm của ông Tập đánh dấu 15 năm Trung Quốc là “đối tác chiến lược toàn diện” của Việt Nam, danh hiệu chính thức cao nhất cho mối quan hệ ngoại giao.
Việt Nam đóng vai trò chiến lược ngày càng quan trọng về an ninh và kinh tế ở Đông Nam Á.
Về mặt ý thức hệ, Việt Nam gần gũi hơn với Bắc Kinh. Nó được điều hành bởi một Đảng Cộng sản có quan hệ chặt chẽ với Trung Quốc. Nhưng trong những tháng gần đây, Việt Nam đã phát đi tín hiệu quan hệ chặt chẽ hơn với các nước phương Tây.
Hồi tháng 9, Tổng thống Mỹ Joe Biden tới thăm Việt Nam nhân dịp Mỹ được nâng vị thế ngoại giao ngang hàng với Trung Quốc. Biden khẳng định rằng mối quan hệ bền chặt hơn không phải nhằm chống lại Trung Quốc, mặc dù chính sách ngoại giao của Mỹ trên khắp châu Á và Thái Bình Dương đã tập trung vào việc cải thiện quan hệ quốc phòng với các nước để thực hiện điều đó.
Vào tháng 11, Nhật Bản và Việt Nam đã tăng cường quan hệ kinh tế và an ninh với lý do “Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương tự do và rộng mở”, với việc Nhật Bản được trao quy chế ngoại giao tương tự như Trung Quốc và Mỹ. Nhật Bản đang nhanh chóng phát triển mối quan hệ chặt chẽ hơn với Việt Nam và là nhà đầu tư nước ngoài lớn thứ ba tại Việt Nam.
Các chuyên gia cho rằng Việt Nam đang phòng ngừa trước người hàng xóm lớn và các yêu sách về địa lý của mình.
Nguyễn Thành Trung, giáo sư nghiên cứu Việt Nam tại Đại học Fulbright Việt Nam, cho biết: “Bạn có thể thấy rằng họ linh hoạt và cân bằng được các cường quốc lớn.”
Việt Nam là một trong nhiều quốc gia xung đột với Trung Quốc trong tranh chấp Biển Đông, đặc biệt là trên hai quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa. Trước đây, tàu này đã từng đối đầu với lực lượng bảo vệ bờ biển của Trung Quốc ở vùng biển tranh chấp. Việt Nam thường không công khai các cuộc đối đầu.
Vào tháng 10, ông Tập nói với Chủ tịch nước Việt Nam rằng trong bối cảnh “tình hình quốc tế đang thay đổi”, hai nước nên tiếp tục phát triển “tình hữu nghị truyền thống”.
Hai người đã nói chuyện sau khi tham dự Diễn đàn Vành đai và Con đường của Trung Quốc. Việt Nam có thể sẽ ký một số thỏa thuận cơ sở hạ tầng với Bắc Kinh vì nước này rất chú ý đến việc phát triển tuyến đường sắt cao tốc do Trung Quốc xây dựng ở Lào, hoàn thành vào năm 2021.
Giáo sư Nguyễn cho biết: “Thủ tướng Việt Nam muốn tập trung vào cơ sở hạ tầng nhiều hơn. Ông ấy nghĩ đó là chìa khóa cho tăng trưởng kinh tế.”
Trung Quốc là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam trong nhiều năm, với kim ngạch thương mại song phương là 175,6 tỷ USD vào năm 2022. Nhập khẩu từ Trung Quốc, bao gồm cả đầu vào quan trọng cho lĩnh vực sản xuất của Việt Nam, chiếm 67%, theo dữ liệu hải quan Việt Nam được truyền thông nhà nước Việt Nam trích dẫn.
Tuy nhiên, thương mại đang ở mức thâm hụt có lợi cho Trung Quốc.
Trung Quốc có hơn 26 tỷ USD đầu tư vào Việt Nam, với hơn 4.000 dự án đang hoạt động.
Chuyến thăm Việt Nam năm 2017 của Tập Cận Bình là để tham dự hội nghị thượng đỉnh kinh tế châu Á-Thái Bình Dương tại thành phố biển Đà Nẵng.
Việt Linh (Theo Asia Times)