Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu phát biểu trước Đại hội đồng Liên Hợp Quốc hôm thứ Sáu rằng Israel đang “ở đỉnh cao” của một bước đột phá lịch sử dẫn đến một thỏa thuận hòa bình với Ả Rập Saudi, mà không vạch ra một lộ trình rõ ràng để vượt qua những trở ngại đáng kể mà chính phủ phải đối mặt.
Netanyahu thể hiện một giọng điệu lạc quan trong suốt bài phát biểu dài khoảng 25 phút của mình – và một lần nữa, sử dụng phương tiện hỗ trợ trực quan. Ông trưng bày các bản đồ tương phản cho thấy sự cô lập của Israel tại thời điểm thành lập nước này vào năm 1948 và sáu quốc gia đã bình thường hóa quan hệ với nước này, trong đó có bốn quốc gia đã làm như vậy vào năm 2020 trong cái gọi là Hiệp định Abraham.
“Không còn nghi ngờ gì nữa, Hiệp định Abraham đã báo trước buổi bình minh của một thời đại hòa bình mới. Nhưng tôi tin rằng chúng ta đang ở đỉnh cao của một bước đột phá thậm chí còn ấn tượng hơn, một nền hòa bình lịch sử giữa Israel và Ả Rập Saudi”, ông Netanyahu nói. “Hòa bình giữa Israel và Ả Rập Saudi sẽ thực sự tạo ra một Trung Đông mới.”
Có một số trở ngại cản trở việc đạt được một thỏa thuận như vậy, bao gồm cả yêu cầu của người Saudi về tiến bộ trong việc thành lập một nhà nước Palestine – một điều khó thuyết phục đối với chính phủ của Netanyahu, chính phủ tôn giáo và dân tộc chủ nghĩa nhất trong lịch sử Israel.
Saudi Arabia cũng đang tìm kiếm một hiệp ước quốc phòng với Mỹ và muốn được giúp đỡ xây dựng chương trình hạt nhân dân sự của riêng họ, điều này làm dấy lên lo ngại về một cuộc chạy đua vũ trang với Iran.
Thái tử Ả Rập Saudi Mohammed bin Salman cho biết trong một cuộc phỏng vấn với Fox News tuần này rằng hai bên đang tiến gần hơn đến một thỏa thuận mà không cung cấp nhiều chi tiết về các cuộc đàm phán do Mỹ dẫn đầu. Ông từ chối nêu rõ chính xác người Saudi đang tìm kiếm điều gì ở người Palestine.
Ông Netanyahu cho biết người Palestine “có thể được hưởng lợi rất nhiều từ một nền hòa bình rộng lớn hơn”, đồng thời nói: “Họ nên tham gia vào quá trình đó, nhưng họ không nên có quyền phủ quyết đối với quá trình này”.
Các cuộc đàm phán hòa bình giữa Israel và người Palestine đã đổ vỡ cách đây hơn một thập niên và bạo lực đã gia tăng trong một năm rưỡi qua, với việc Israel thực hiện các cuộc tấn công quân sự thường xuyên ở Bờ Tây bị chiếm đóng và người Palestine tấn công người Israel. Chính phủ của ông Netanyahu đã phê duyệt hàng nghìn ngôi nhà định cư mới ở Bờ Tây, nơi Israel chiếm được trong cuộc chiến năm 1967 và người Palestine muốn xây dựng phần chính cho nhà nước tương lai của họ.
Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas, người phát biểu tại Đại hội đồng hôm thứ Năm, không đề cập trực tiếp đến nỗ lực đạt được thỏa thuận bình thường hóa giữa Israel và Ả Rập Saudi. Nhưng ông nhắc lại tầm quan trọng của cuộc xung đột Israel-Palestine, vốn chỉ trở nên tồi tệ hơn kể từ khi Hiệp định Abraham được ký kết.
Ông Abbas nói: “Những người nghĩ rằng hòa bình có thể tồn tại ở Trung Đông mà người dân Palestine không được hưởng các quyền dân tộc đầy đủ và hợp pháp của họ là sai lầm”.
Netanyahu dường như thường thích thú với việc sử dụng bục phát biểu của Đại hội đồng để chỉ trích kẻ thù của Israel.
Ông nổi tiếng với bức tranh hoạt hình về quả bom vào năm 2012 để minh họa quá trình làm giàu uranium của Iran. Vào năm 2020, ông tuyên bố Hezbollah đang tàng trữ chất nổ gần sân bay Beirut, khiến nhóm chiến binh đồng minh Iran phải tổ chức một chuyến thăm ngay lập tức cho các nhà báo, những người nhìn thấy máy móc hạng nặng nhưng không có vũ khí.
Bản đồ mà ông giơ lên năm nay không đề cập đến Bờ Tây, Gaza hay Đông Jerusalem, những vùng lãnh thổ mà Israel chiếm được vào năm 1967 mà người Palestine muốn có cho nhà nước tương lai của họ. Bản đồ dường như cho thấy Israel bao gồm cả ba nơi này.
Căn phòng hầu như trống rỗng trong bài phát biểu của ông, mặc dù có một nhóm người ủng hộ ông Netanyahu đã vỗ tay nhiều lần trong bài phát biểu của ông. Những người biểu tình và ủng hộ ông Netanyahu đã biểu tình bên kia đường đối diện trụ sở Liên Hợp Quốc.
Ông Netanyahu đề cập đến quả bom hoạt hình khi ông giơ các bản đồ lên, rút ra một điểm đánh dấu màu đỏ và vẽ một đường thể hiện một hành lang thương mại theo kế hoạch trải dài từ Ấn Độ qua Trung Đông đến châu Âu. Dự án đầy tham vọng này được công bố tại Hội nghị thượng đỉnh G20 vào tháng này, sẽ nối Saudi Arabia với Israel.
Ông cũng nhắc lại những lời chỉ trích lâu nay của mình đối với Iran, quốc gia mà Israel coi là mối đe dọa lớn nhất của mình. Ông Netanyahu đề cập đến việc Iran đàn áp các cuộc biểu tình, việc nước này cung cấp máy bay không người lái tấn công cho Nga để sử dụng ở Ukraine và các hoạt động quân sự của nước này trên khắp Trung Đông.
Ông Netanyahu kêu gọi tăng cường các biện pháp trừng phạt đối với chương trình hạt nhân của Iran, vốn đã tiến bộ đều đặn kể từ khi Mỹ rút khỏi một thỏa thuận mang tính bước ngoặt với Iran và các cường quốc thế giới mà Israel kiên quyết phản đối.
Tổng thống Iran Ebrahim Raisi, người cũng tham dự Đại hội đồng, kêu gọi Mỹ dỡ bỏ lệnh trừng phạt để quay trở lại thỏa thuận hạt nhân. Iran luôn khẳng định chương trình hạt nhân của họ hoàn toàn vì mục đích hòa bình nhưng Mỹ và các nước khác tin rằng nước này đã có chương trình vũ khí bí mật.
Raisi cũng phủ nhận việc Iran đã gửi máy bay không người lái tới Nga sau cuộc xâm lược Ukraine. Các quan chức Mỹ và châu Âu cho biết số lượng máy bay không người lái của Iran đang được Nga sử dụng cho thấy dòng vũ khí như vậy đã tăng cường sau khi chiến sự bắt đầu.
Trong một cách diễn đạt mơ hồ trong bài phát biểu của mình, ông Netanyahu nói rằng “trên hết, Iran phải đối mặt với một mối đe dọa hạt nhân đáng tin cậy”. Văn phòng thủ tướng sau đó đã đưa ra giải thích rõ ràng, nói rằng ông muốn nói “mối đe dọa quân sự đáng tin cậy”.
Israel, quốc gia được nhiều người tin là có vũ khí hạt nhân nhưng chưa bao giờ công khai thừa nhận, đã nhiều lần nói rằng tất cả các phương án đều được cân nhắc để ngăn chặn Iran có được vũ khí hạt nhân.
Việt Linh (Theo Al Jazeera)