Iran cho biết họ đã hành quyết hai người đàn ông hôm thứ Bảy bị kết tội giết một tình nguyện viên bán quân sự trong một cuộc biểu tình, vụ hành quyết mới nhất nhằm ngăn chặn các cuộc biểu tình trên toàn quốc hiện đang thách thức chế độ thần quyền của đất nước.
Cơ quan tư pháp Iran xác định những người bị hành quyết là Mohammad Mehdi Karami và Mohammad Hosseini, chính quyền độc tài Iran cho biết đã có bốn người đàn ông bị hành quyết kể từ khi các cuộc biểu tình bắt đầu vào tháng 9 vì cái chết của Mahsa Amini. Tất cả đều phải đối mặt với các phiên tòa kín, nhanh chóng, bị quốc tế chỉ trích.
Hãng thông tấn Mizan của cơ quan tư pháp cho biết những người đàn ông đã bị kết tội giết Ruhollah Ajamian, một thành viên của lực lượng Basij tình nguyện của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Iran, tại thành phố Karaj bên ngoài Tehran vào ngày 3 tháng 11. Basij đã khai triển tại các thành phố lớn, tấn công và giam giữ những người biểu tình.
Theo tuyên bố của các công tố viên, đoạn phim được chỉnh sửa kỹ lưỡng được phát sóng trên truyền hình nhà nước cho thấy Karami phát biểu trước Tòa án Cách mạng về vụ tấn công, đồng thời cũng cho thấy cảnh tái hiện vụ tấn công. Tòa án Cách mạng của Iran đã tuyên hai bản án tử hình.
Các tòa án Iran không cho phép những người bị xét xử chọn luật sư của riêng họ hoặc thậm chí xem bằng chứng chống lại họ. Tổ chức Ân xá Quốc tế cho biết các phiên tòa “không giống với một thủ tục tư pháp có ý nghĩa.”
Truyền hình nhà nước cũng phát sóng đoạn phim Karami và Hosseini nói về vụ tấn công, mặc dù đài truyền hình này trong nhiều năm đã luôn phát sóng những gì các nhà hoạt động mô tả là những lời thú tội bị ép buộc.
Các nhà hoạt động cho biết ít nhất 16 người đã bị kết án tử hình trong các phiên điều trần kín về các cáo buộc liên quan đến các cuộc biểu tình. Án tử hình ở Iran thường được thực hiện bằng cách treo cổ.
Ít nhất 517 người biểu tình đã thiệt mạng và hơn 19.200 người đã bị bắt, theo các Nhà hoạt động Nhân quyền ở Iran, một nhóm theo dõi chặt chẽ tình trạng bất ổn. Chính quyền Iran chưa cung cấp số liệu chính thức về những người bị giết hoặc bị giam giữ.
Các cuộc biểu tình bắt đầu vào giữa tháng 9, khi Amini, 22 tuổi, qua đời sau khi bị cảnh sát đạo đức của Iran bắt giữ vì cáo buộc vi phạm quy định nghiêm ngặt về trang phục của Cộng hòa Hồi giáo. Phụ nữ đã đóng một vai trò hàng đầu trong các cuộc biểu tình, với nhiều người công khai cởi bỏ khăn trùm đầu bắt buộc của đạo Hồi, được gọi là hijab.
Các cuộc biểu tình đánh dấu một trong những thách thức lớn nhất đối với chế độ thần quyền của Iran kể từ cuộc cách mạng năm 1979. Lực lượng an ninh đã sử dụng đạn thật, súng bắn chim, hơi cay và dùi cui để giải tán người biểu tình, theo các nhóm nhân quyền.
Cũng trong ngày thứ Bảy, nhà lãnh đạo tối cao của Iran Ayatollah Ali Khamenei đã bổ nhiệm một cảnh sát trưởng theo đường lối cứng rắn mới, hãng thông tấn chính thức IRNA đưa tin. Tướng Ahmad Reza Radan đã thay thế Tướng sắp mãn nhiệm Hossein Ashtari sau khi nhiệm kỳ 8 năm của Ashtari kết thúc.
Radan, người từng là quyền chỉ huy cảnh sát từ năm 2008-2014, được biết đến với cách xử lý thô bạo những người biểu tình trong thời kỳ hỗn loạn sau bầu cử năm 2009. Ông cũng áp đặt các biện pháp đối với phụ nữ đeo mạng che mặt kiểu Hồi giáo và nam thanh niên để tóc dài.
Hoa Kỳ và Châu Âu đã áp đặt lệnh trừng phạt đối với Radan vì vi phạm nhân quyền trong năm 2009 và 2010.
Việt Linh (theo Al Jazeera)