Một Quốc Hội chia rẽ có thể đạt được gì vào năm 2023?

Sau hai năm dưới sự kiểm soát tương đối thống nhất của đảng Dân chủ dù không hẳn đã thực sự đoàn kết trong những chương trình nghị sự của đảng, thì chính thức kể từ hôm nay trở đi, một Quốc hội chia rẽ bắt đầu lộ diện trên đồi Capitol, chắc chắn sẽ đem đến những chương trình nghị sự xấu xí và hỗn loạn, bất nhất trong một Quốc Hội dưới sự lãnh đạo của Kevin McCarthy nhưng quyền lực thực sự đều nằm trong tay nhóm House Freedom Caucus.

Mời xem video bài bình luận qua Youtube

Đầu năm 2023, Quốc Hội mới sẽ là một Thượng viện do Đảng Dân chủ kiểm soát và Hạ viện do Đảng Cộng hòa kiểm soát. Cả hai viện đều có những ưu tiên chính sách riêng và dự kiến ​​sẽ có những xung đột về một loạt dự luật phải thông qua về trần nợ, tài trợ của chính phủ và chính sách nông nghiệp.

Bởi vì chắc chắn có khả năng sẽ có rất ít sự đồng thuận lưỡng đảng trong hai năm tới, nên mỗi bên chiếm đa số đã báo hiệu rằng họ có kế hoạch tập trung vào những gì có thể được thực hiện đơn phương: các Đảng viên Đảng Dân chủ Thượng viện sẽ cam kết thăng tiến cho các thẩm phán, trong khi các Đảng viên Đảng Cộng hòa Hạ viện đã vạch ra một kế hoạch điều tra các thành viên chính quyền Biden và tấn công vấn đề trần nợ quốc gia.

Tôi xin mời quý vị cùng điểm qua một số điểm về những gì cả hai viện Quốc Hội có thể ưu tiên và sơ lược về một số lĩnh vực có tầm ảnh hưởng lâu dài hơn mà họ có thể hợp tác với những nhượng bộ có thể chấp nhận được.

Các đảng viên Đảng Cộng hòa tại Hạ viện đã nói rõ rằng các cuộc điều tra về các quan chức chính quyền Biden sẽ là trọng tâm trong nhiệm kỳ mới và họ nhắm vào các cá nhân cụ thể, bao gồm Bộ trưởng An ninh Nội địa Alejandro Mayorkas, người mà họ cho rằng đã làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng an ninh biên giới. Một số nhà lập pháp bảo thủ cực đoan cho biết họ quan tâm đến việc luận tội, cho rằng ông Mayorkas đã không ngăn chặn đủ người di cư ở biên giới.

Việc Đảng Cộng hòa nhắm mục tiêu vào Bộ trưởng Mayorkas sẽ là một chiến thuật mang tính biểu tượng và thông điệp nhiều hơn. Ngay cả khi họ luận tội ông Mayorkas, Thượng viện do đảng Dân chủ kiểm soát cũng sẽ không đời nào bỏ phiếu phế truất ông ta. Thay vào đó, bất kỳ cuộc điều tra hoặc phiên tòa luận tội nào sẽ hoạt động như một cách để thúc đẩy sự chú ý đến vấn đề an ninh biên giới nhiều hơn cho đến trước cuộc bầu cử năm 2024.

Các vấn đề khác mà các đảng viên Cộng hòa tại Hạ viện coi là mục tiêu điều tra chính bao gồm việc Hoa Kỳ rút quân khỏi Afghanistan, cách giải quyết của Bộ trưởng Tư pháp Merrick Garland đối với Bộ Tư pháp và các giao dịch kinh doanh của Hunter Biden, con trai của Tổng thống Biden.

Quốc hội bị hạn chế về cách thức tiến hành các cuộc điều tra vì các nhà lập pháp không thể đưa ra các cáo buộc hình sự, nhưng họ, cũng giống như các nhà lập pháp Đảng Dân chủ đã làm gần đây với cựu Tổng thống Donald Trump, họ chỉ có thể đề nghị Bộ Tư pháp đưa ra các cáo buộc hình sự. Các đảng viên Cộng Hòa sắp tới sẽ sử dụng cùng một chiến thuật như vậy để thu hút sự chú ý tiêu cực đến chính quyền, điều này có thể có lợi ích cho phía đảng Cộng Hòa trước cuộc bầu cử tổng thống năm 2024.

Ngoài những cuộc điều tra này, Kevin McCarthy đã vạch ra một chương trình lập pháp có tên là “Cam kết với nước Mỹ”, trong đó họ thiết lập bốn trụ cột mà đảng Cộng Hòa sẽ tập trung vào, bao gồm nền kinh tế, an toàn, tự do cá nhân và trách nhiệm giải trình của chính phủ.

Các chính sách là một phần của đề xuất này bao gồm mọi thứ từ việc tuyển dụng cho việc thực thi pháp luật cho đến dự luật về quyền của phụ huynh hỗ trợ phản hồi về chương trình giảng dạy của trường.

Trong số các đề xuất này, các đảng viên Cộng hòa đã nói rằng một số đề xuất sớm nhất mà họ nhắm đến bao gồm các dự luật tăng cường các nguồn lực an ninh biên giới như các rào cản vật lý ở biên giới phía nam và đưa ra dự luật cố gắng thu hồi 80 tỷ đô la tài trợ cho IRS mà đảng Dân chủ đã thông qua trong Đạo luật Giảm lạm phát. Đảng Cộng hòa đã lập luận rằng những khoản tiền này, vốn sẽ thuê thêm hàng chục nghìn nhân viên IRS, sẽ được sử dụng để nhắm mục tiêu không công bằng vào mọi người.

Kevin McCarthy đã từng nói rằng: “Dự luật đầu tiên của chúng tôi sẽ là bãi bỏ 87.000 đại lý IRS.”

Nhiều dự luật trong số này có thể sẽ bị cản trở tại Thượng viện và Kevin McCarthy cũng có thể gặp một số khó khăn trong việc thông qua các kế hoạch này tại Hạ viện. Thế Đa số hẹp của McCarthy có thể khiến GOP khó gắn kết với nhau hơn tùy thuộc vào việc liệu ông ta có thể thu hút được những thành phần bảo thủ và ôn hòa nhất trong cuộc họp kín hay không. Dù vậy, Kevin McCarthy còn có thể gặp nhiều khó khăn hơn với các chiến lược gây tranh cãi, chẳng hạn như chủ đề luận tội các quan chức đương nhiệm khác nhau trong chính quyền Biden.

Một trong những điều có tác động mạnh nhất mà Thượng viện do đảng Dân chủ kiểm soát có thể tự mình làm là tiếp tục sắp xếp các tòa án với các thẩm phán nghiêng về đảng Dân chủ, sau khi đảng Cộng hòa đã làm điều tương tự trong nhiều năm dưới thời chính quyền Trump.

Tính đến cuối tháng 12.2022, còn 69 vị trí tư pháp chưa có người được đề cử và 44 người được đề cử đang chờ xác nhận.

Cho đến nay, Tổng thống Biden đã chứng kiến ​​số lượng thẩm phán được xác nhận cao nhất so với bất kỳ tổng thống nào gần đây vào thời điểm này trong nhiệm kỳ của họ, bao gồm một thẩm phán Tòa án Tối cao, 28 thẩm phán tòa lưu động và 68 thẩm phán tòa án quận. Con số đó vượt qua hơn 80 thẩm phán được xác nhận trong hai năm đầu tiên của Trump.

Các đề cử của Tổng thống Biden cũng bao gồm một nhóm ứng cử viên đa dạng hơn, với tỷ lệ tập trung cao hơn là phụ nữ da màu và những người bảo vệ công chúng. Đảng Dân chủ có cơ hội tiếp tục xu hướng này trong nhiệm kỳ mới và xúc tiến một số xác nhận này.

Trong khi Thượng nghị sĩ Kyrsten Sinema (I-AZ) đã thay đổi đảng phái của mình thành độc lập, bà nói rằng bà không có ý định họp kín với các đảng viên Cộng hòa, nghĩa là đảng viên Dân chủ có thể sẽ nắm giữ đa số ủy ban trong nhiệm kỳ mới. Việc chiếm đa số này có thể giúp đảng Dân chủ nhanh chóng điều động các thẩm phán hơn ngay cả trong trường hợp các ủy ban có số phiếu ngang nhau. Sự phân chia 50-50 hiện tại của Thượng viện có nghĩa là các phiếu bầu ngang nhau đã yêu cầu một thủ tục đặc biệt, tốn nhiều thời gian hơn để tiến lên sàn Thượng viện. Bây giờ, ngay cả khi Kyrsten Sinema không họp kín với Đảng Dân chủ, thì đảng này vẫn chiếm thế đa số với một ghế, khiến đảng này có nhiều ảnh hưởng hơn đối với thủ tục của các ủy ban.

Ngoài các ứng cử viên tư pháp, có rất nhiều chính sách mà đảng Dân chủ không thể thông qua vào cuối năm mà họ có thể cố gắng tiếp tục thực hiện trong nhiệm kỳ mới. Một trong những đề xuất như vậy là dự luật cho phép các ngân hàng làm việc với các nhà bán lẻ cần sa ở các tiểu bang nơi cần sa đã được hợp pháp hóa. Luật đó nằm trong số những luật mà các nhà lập pháp đã cố gắng đưa vào luật chi tiêu cuối năm, mặc dù nó đã bị các nhà lãnh đạo Đảng Cộng hòa ngăn cản.

Lãnh đạo Đa số Thượng viện Chuck Schumer cho biết trong một cuộc họp báo vào tháng 12 rằng, Dự luật này cũng đã nhận được sự ủng hộ của lưỡng đảng trong Hạ viện, một yếu tố có thể khiến nó trở nên khả thi hơn.

Cải cách nhập cư là một vấn đề khác đã bị bỏ qua vào cuối năm, mà các nhà lập pháp cho biết họ hy vọng sẽ xem xét lại. Một sự thỏa hiệp về vấn đề này từ lâu đã tỏ ra khó nắm bắt đối với Quốc hội, và cơ hội của nó vẫn còn mong manh trước việc các đảng viên Cộng hòa tại Hạ viện tập trung vào việc biến chủ đề này thành một mũi nhọn chính trị. Tuy nhiên, Kyrsten Sinema là một trong số các thượng nghị sĩ cho biết rằng bà có dự định thử lại vào năm 2023.

Vào tháng 12, hai Thượng nghị sĩ, bà Kyrsten Sinema thuộc đảng độc lập và ông Thom Tillis thuộc đảng Cộng Hòa đã công bố một khuôn khổ thỏa hiệp bao gồm lộ trình trở thành công dân cho những người nhận DACA, cũng như nhiều nguồn lực an ninh biên giới hơn.

Tòa Bạch Ốc cũng đã đưa ra một số dấu hiệu ban đầu về chương trình nghị sự kinh tế mà họ hy vọng sẽ thúc đẩy vào năm 2023, phần lớn trong số đó cũng sẽ gặp phải những thách thức lớn trong một Quốc hội bị chia rẽ. Các yếu tố của chương trình nghị sự đó có thể tập trung vào việc giảm chi phí chăm sóc trẻ em và chăm sóc người già cho các gia đình, cả hai chủ đề mà chính quyền trước đây đã thất bại khi cố gắng giải quyết các dự luật hòa giải và cả hai đều nhằm mục đích thúc đẩy sự tham gia của lực lượng lao động.

Giám đốc Hội đồng Kinh tế Quốc gia Brian Deese cho biết rằng: “Khi chúng tôi xem xét các lĩnh vực mà chúng tôi có thể đạt được tiến bộ, một là giúp đỡ các bậc cha mẹ đang đi làm. Việc cung cấp dịch vụ chăm sóc trẻ em có chất lượng, giá cả phải chăng thực sự sẽ giúp giảm bớt gánh nặng chi phí cho các gia đình và giúp nhiều người có việc làm hơn.”

Các chính sách khác mà các đảng viên Đảng Dân chủ đã không thể thông qua trong nhiệm kỳ của họ, bao gồm cả việc mở rộng tín dụng thuế dành cho trẻ em, có thể được đưa ra trở lại, mặc dù hầu hết sẽ gặp khó khăn trong việc đạt được nhiều tiến bộ hơn do sự phản đối của Đảng Cộng hòa tại Hạ viện.

Có một số dự luật khác nhau phải thông qua chắc chắn sẽ có những xung đột giữa Hạ viện và Thượng viện.

Dân biểu Jim Jordan của đảng Cộng Hòa đã đưa ra các vấn đề như trần nợ quốc gia, tài trợ của chính phủ và dự luật trang trại, tất cả các dự luật phải được thông qua để duy trì hoạt động của chính phủ Hoa Kỳ, khiến mỗi dự luật đều có thể trở thành cơ hội cho Đảng Cộng hòa Hạ viện kèn cựa giữ luật để đưa ra các yêu cầu nhượng bộ khác.

Trong năm 2023, các nhà lập pháp sẽ phải tăng trần nợ quốc gia, số tiền mà chính phủ Hoa Kỳ có thể vay, với khả năng sụp đổ kinh tế nếu họ không làm được như vậy. Trong lịch sử, các đảng viên Cộng hòa sẵn sàng mạo hiểm hơn khi không đạt được mức trần nợ, sử dụng nỗi sợ hãi về thảm họa tài chính của đảng Dân chủ để rút ra các khoản cắt giảm chi tiêu. Đảng Cộng hòa đã báo hiệu họ sẽ sẵn sàng sử dụng lại chiến lược này, với việc Kevin McCarthy lưu ý trước cuộc bầu cử giữa kỳ rằng sẽ có một số yêu cầu được đưa ra để đổi lấy sự ủng hộ của Đảng Cộng hòa.

Một số đảng viên Cộng hòa bảo thủ tại Hạ viện đã báo hiệu rằng họ quan tâm đến những yêu cầu mạnh mẽ hơn bao gồm cả việc cắt giảm An sinh xã hội và Medicare. Nhân nói đến vấn đề này thì thực tình, tôi không sống ở Mỹ, nhưng nếu tôi tự đặt mình đứng trên quan điểm của một công dân Mỹ bình thường trung lập, không đảng phái, dĩ nhiên tôi sẽ ủng hộ đảng nào đem đến những dự luật, chính sách ích nước lợi dân, và chống đảng nào muốn tước đoạt những quyền và lợi ích hợp pháp của người dân Mỹ, và ngay cả đối với những cử tri Cộng Hòa, họ ủng hộ đảng chính trị mà họ thích, đó là quyền tự do lựa chọn của họ, nhưng có phải là nhắm mắt ủng hộ một cách mù quáng hay không, khi họ biết rằng đảng chính trị mà họ ủng hộ sẽ tước đoạt những quyền hợp pháp và hiến định của họ, cắt bỏ những lợi ích thiết thực trong đời sống của họ, gia đình, người thân và những đứa trẻ của họ, thế tại sao những người Mỹ này vẫn tiếp tục ủng hộ và bỏ phiếu cho các nhà lập pháp đảng Cộng Hòa?

Các dự luật tài trợ của chính phủ có thể là một điểm bất đồng khác giữa lưỡng viện, với việc đảng Cộng hòa mong muốn cắt giảm chi tiêu cho các chương trình xã hội. Nếu Quốc hội không thông qua các dự luật chi tiêu trước ngày 1 tháng 10, chính phủ sẽ có nguy cơ đóng cửa khiến người lao động bị sa thải và trì hoãn các dịch vụ công của chính phủ.

Khả năng thông qua các đạo luật tham vọng hơn, như Kế hoạch Giải cứu Hoa Kỳ hoặc Đạo luật Giảm Lạm phát, sẽ gặp khó nhiều hơn trong một Quốc hội bị chia rẽ.

Chính sách đối ngoại là một lĩnh vực khác có thể có sự hợp tác lưỡng đảng nhiều hơn: Năm ngoái, Đạo luật CHIPS, được thiết kế để đầu tư vào chuỗi cung ứng của Hoa Kỳ để quốc gia này có thể cạnh tranh hiệu quả hơn với những tiến bộ đang đạt được ở những nơi khác, như Trung Quốc, nằm trong số các gói lưỡng đảng đã vượt qua được. Các đảng viên Đảng Cộng hòa tại Hạ viện đã chỉ ra rằng họ sẽ tập trung vào việc xem xét kỹ lưỡng chính phủ Trung Quốc, điều này cũng có thể thu hút một số sự ủng hộ của Đảng Dân chủ.

Việc ủng hộ Ukraine khi cuộc xâm lược của Nga tiếp tục cũng đã nhận được sự ủng hộ của lưỡng đảng cho đến nay và có thể tiếp tục chứng kiến ​​điều đó, mặc dù một bộ phận đảng viên Cộng hòa bảo thủ trong nhóm “Taliban 20” đã bắt đầu lên tiếng phản đối.

Lời kết:

Bất chấp những thách thức mới trong năm 2023, Lãnh đạo Đa số Thượng viện Chuck Schumer đã đưa ra một nhận định đầy hy vọng rằng: “Đây là hy vọng và dự đoán của tôi: không phải tất cả các đảng viên Cộng hòa đều là MAGA. Tôi dự định tiếp cận cả ở Thượng viện và thậm chí ở Hạ viện với một số đảng viên Cộng hòa chính thống hơn, và tôi nói rằng, chúng ta hãy cùng nhau làm việc vì đất nước này.”

Việt Linh 08.01.2023