Các nhóm nhân quyền nói rằng ba người này đã bị tra tấn, bị buộc phải thú tội trên truyền hình và bị từ chối thủ tục tố tụng.
Iran hôm thứ Sáu đã hành quyết ba người đàn ông bị cáo buộc bạo lực chết người trong các cuộc biểu tình chống chính phủ năm ngoái bất chấp sự phản đối của các nhóm nhân quyền.
Mizan, trang web của cơ quan tư pháp, đã công bố các vụ hành quyết Majid Kazemi, Saleh Mirhashemi và Saeed Yaghoubi, nhưng không cho biết chúng được thực hiện như thế nào. Nhà chức trách cho biết họ đã giết chết một sĩ quan cảnh sát và hai thành viên của nhóm bán quân sự Basij ở Isfahan vào tháng Mười Một trong các cuộc biểu tình trên toàn quốc.
Các cuộc biểu tình nổ ra vào tháng Chín năm ngoái sau cái chết của một phụ nữ 22 tuổi, Mahsa Amini, người đã bị cảnh sát đạo đức của đất nước giam giữ vì bị cáo buộc vi phạm quy định nghiêm ngặt về trang phục Hồi giáo. Các cuộc biểu tình nhanh chóng leo thang thành những lời kêu gọi lật đổ chế độ thần quyền đã cai trị Iran kể từ Cách mạng Hồi giáo năm 1979.
Các cuộc biểu tình phần lớn đã lắng xuống trong những tháng gần đây, mặc dù vẫn còn những hành động thách thức lẻ tẻ, bao gồm cả việc ngày càng nhiều phụ nữ từ chối đeo khăn trùm đầu Hồi giáo bắt buộc, được gọi là hijab.
Iran đã hành quyết tổng cộng bảy người liên quan đến các cuộc biểu tình. Các nhóm nhân quyền nói rằng họ và một số người khác đã bị kết án tử hình đã bị các tòa án an ninh nhà nước bí mật kết án và từ chối quyền tự bào chữa.
“Việc truy tố dựa trên những lời thú tội cưỡng bức, và bản cáo trạng đầy rẫy những bất thường cho thấy đây là một vụ án có động cơ chính trị“, Hadi Ghaemi, giám đốc điều hành của Trung tâm Nhân quyền có trụ sở tại New York ở Iran, nói về ba người bị hành quyết hôm thứ Sáu.
Nhóm này cho biết Kazemi đã gọi cho một người họ hàng và cáo buộc chính quyền tra tấn anh ta bằng cách đánh vào chân anh ta, sử dụng súng gây choáng và đe dọa tấn công tình dục anh ta.
Tổ chức Ân xá Quốc tế có trụ sở tại London cũng chỉ trích các trường hợp này.
“Cách thức gây sốc trong đó việc xét xử và kết án những người biểu tình này được theo dõi nhanh chóng thông qua hệ thống tư pháp của Iran trong bối cảnh sử dụng ‘lời thú tội’ bị tra tấn, sai sót nghiêm trọng về thủ tục và thiếu bằng chứng là một ví dụ khác về sự coi thường trơ trẽn của chính quyền Iran đối với quyền sống và xét xử công bằng“, Diana Eltahawy, phó giám đốc của Tổ chức Ân xá Quốc tế tại Trung Đông và Bắc Phi cho biết.
Iran đã phát động một cuộc đàn áp nặng nề đối với các cuộc biểu tình, miêu tả chúng – không có bằng chứng – như một âm mưu được nước ngoài hậu thuẫn. Những người biểu tình cho biết họ đã chán ngấy sau nhiều thập kỷ bị đàn áp và quản trị kém. Nền kinh tế Iran đã rơi vào tình trạng khó khăn kể từ khi Mỹ đơn phương rút khỏi thỏa thuận hạt nhân năm 2015 và khôi phục các lệnh trừng phạt làm tê liệt.
Robert Malley, đặc sứ Mỹ tại Iran, đã lên tiếng phản đối việc hành quyết ba người đàn ông sắp xảy ra, gọi đó là “một sự sỉ nhục đối với nhân quyền và phẩm giá cơ bản của tất cả người dân Iran” cho thấy chính phủ “không học được gì từ các cuộc biểu tình“.
“Mỹ sẽ tiếp tục sát cánh với người dân Iran. Chúng tôi đang phối hợp chặt chẽ với các đồng minh và đối tác của mình để phơi bày và đối đầu với những vi phạm nhân quyền không ngừng của chế độ Iran“, ông Malley viết trên Twitter hôm thứ Năm.
Hơn 500 người đã thiệt mạng trong nhiều tháng biểu tình, trong đó có hàng chục thành viên của lực lượng an ninh. Khoảng 19.000 người đã bị bắt, mặc dù nhiều người đã được thả.
Iran là một trong những đao phủ hàng đầu thế giới. Ít nhất 582 người đã bị hành quyết trong năm 2022, tăng so với 333 người của năm trước. Sự gia tăng các vụ hành quyết, bao gồm cả vi phạm ma túy và các cáo buộc mơ hồ về “thù hằn chống lại Chúa” và “truyền bá tham nhũng trên trái đất“, đã thu hút sự chỉ trích từ các quan chức Liên Hợp Quốc và các nhà hoạt động nhân quyền.
Việt Linh (Theo Aljaazera)