Hơn một năm sau khi Algeria khai triển chương trình thí điểm dạy tiếng Anh ở các trường tiểu học, nước này đang ca ngợi chương trình này là một thành công và mở rộng chương trình này trong một hành động phản ảnh sự thay đổi ngôn ngữ ngày càng mở rộng đang diễn ra ở các thuộc địa cũ của Pháp trên khắp thế giới.
Học sinh quay trở lại lớp học lớp ba và lớp bốn vào mùa thu này sẽ tham gia hai lớp học tiếng Anh 45 phút mỗi tuần khi đất nước xây dựng các chương trình đào tạo giáo viên mới tại các trường đại học và hướng tới nhiều thay đổi mang tính chuyển đổi hơn trong những năm tới. Ngoài ra, nước này đang tăng cường thực thi luật hiện hành đối với các trường tư thục hoạt động chủ yếu bằng tiếng Pháp.
Bộ trưởng Giáo dục Abdelkrim Belabed cho biết vào tuần trước: “Dạy tiếng Anh là một lựa chọn chiến lược trong chính sách giáo dục mới của đất nước”, đồng thời ca ngợi hành động này là một thành công to lớn.
Tiếng Anh là ngôn ngữ được sử dụng rộng rãi nhất trên thế giới, chiếm phần lớn nội dung trên internet và vẫn là ngôn ngữ chung trong kinh doanh và khoa học. Và khi ảnh hưởng kinh tế và chính trị của Pháp suy yếu trên khắp châu Phi, Algeria nằm trong danh sách dài hơn các quốc gia đang dần chuyển đổi sang tiếng Anh làm ngoại ngữ chính.
Năm nay, nước láng giềng Mali đã thay đổi hiến pháp để loại bỏ tiếng Pháp khỏi danh sách ngôn ngữ chính thức và Maroc đã bắt buộc các lớp học tiếng Anh ở trường trung học.
Algeria có nhiều người nói tiếng Pháp hơn tất cả ngoại trừ hai quốc gia – chính Pháp và Cộng hòa Dân chủ Congo. Theo Tổ chức Ngôn ngữ Pháp, gần 15 triệu trong số 44 triệu người của đất nước nói tiếng Pháp. Các quan chức của nước này coi các lớp học tiếng Anh là một sự thay đổi thực tế hơn là chính trị, lưu ý tầm quan trọng của ngôn ngữ trong các lĩnh vực khoa học và kỹ thuật.
Nhưng các câu hỏi về vị trí của tiếng Pháp trong xã hội Algeria từ lâu đã bị phân cực, như các giáo viên và cựu quan chức chính sách giáo dục thừa nhận.
Hiệu trưởng trường trung học đã nghỉ hưu Mohamed Arezki Ferdi tin rằng Algeria đáng lẽ phải bắt đầu chuyển sang tiếng Anh từ nhiều thập niên trước. Sáng kiến hiện tại được đưa ra bởi Tổng thống Algeria Abdelmadjid Tebboune, người lên nắm quyền vào năm 2019. Các nhà lãnh đạo trước đây cũng cố gắng mở rộng tiếng Anh nhưng không vượt qua được giới tinh hoa học ở Pháp, những người đã nắm quyền lực từ lâu ở nước này.
Ferdi nói: “Chúng tôi đã mất rất nhiều thời gian. “Lẽ ra chúng ta nên đưa tiếng Anh vào các trường tiểu học khi Tổng thống Abdelaziz Bouteflika đề ra cải cách sau khi lên nắm quyền vào năm 1991. Nhưng vào thời điểm đó, các phe phái nói tiếng Pháp ở Algeria có nhiều quyền ra quyết định trong các thể chế.”
Việc mở rộng học tiếng Anh diễn ra khi căng thẳng ngày càng bùng phát giữa Pháp và Algeria. Cả hai chia sẻ lợi ích an ninh trước những biến động chính trị đang định hình Tây Phi đương đại. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, họ đã nhiều lần tranh cãi về vấn đề nhập cư, dẫn độ và cách mỗi quốc gia tưởng niệm chủ nghĩa thực dân và cuộc chiến tranh tàn khốc dẫn đến nền độc lập của Algeria vào năm 1962.
Algeria có kế hoạch mở rộng chương trình hiện tại lên lớp năm vào năm tới. Trường sẽ tiếp tục dạy học sinh bằng tiếng Pháp ba giờ mỗi tuần ở các trường tiểu học.
Khi việc học bằng tiếng Anh được áp dụng vào năm ngoái, các quan chức Algeria đã tái khẳng định cam kết của họ đối với tiếng Pháp và cho biết tiếng Pháp sẽ tiếp tục được giảng dạy rộng rãi. Nhưng trong bài phát biểu đầu năm học vào đầu tuần này, Kamal Bedari, Bộ trưởng Bộ Giáo dục Đại học Algeria, cho biết việc mở rộng chương trình này là để cho phép học sinh tiểu học tham gia các khóa học kỹ thuật sau này bằng tiếng Anh chứ không phải tiếng Pháp.
Mặc dù ít người tranh cãi rằng tiếng Anh là quan trọng nhưng một số lo ngại về cách Algeria thực hiện sự thay đổi như vậy và thận trọng trước việc tuyên bố chiến thắng quá sớm. Ahmed Tessa, cựu cố vấn của Bộ Giáo dục Algeria, tin rằng việc giúp học sinh thành thạo tiếng Anh chỉ có thể diễn ra dần dần và có thể sẽ đòi hỏi nhiều thứ hơn là chỉ thêm lớp học.
Ông nói: “Chúng ta cần quay lại vấn đề cơ bản. Đây là nhiệm vụ không hề nhỏ.”
Bất kể các trường chuyển sang tiếng Anh nhanh đến mức nào, ở những nơi khác, dấu hiệu phản đối tiếng Pháp vẫn rất rõ ràng.
Các nhà chức trách đã dần dần thay thế tiếng Pháp bằng tiếng Anh trong các chức danh chính thức của nhiều bộ trong chính phủ. Và trong chuyến đi năm ngoái tới Algiers, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã phát biểu trên bục giảng ghi rõ chức danh và ngày tháng của ông bằng tiếng Anh và tiếng Ả Rập, một trong hai ngôn ngữ chính thức của Algeria cùng với tiếng Tamazight bản địa.
Việt Linh (Theo Al Jazeera)