Theo một cuộc khảo sát mới từ Kaiser Family Foundation, lo lắng và sợ hãi về bạo lực súng đạn đang lan rộng ở Hoa Kỳ, nơi hầu hết các gia đình đều bị ảnh hưởng bởi một vụ việc liên quan đến súng đạn. Báo cáo mới được đưa ra chưa đầy một ngày sau vụ xả súng cướp đi sinh mạng của ít nhất bốn người ở Louisville, Kentucky, Missouri. Các vụ xả súng hàng loạt đã leo thang trong những năm gần đây, đạt tốc độ kỷ lục vào năm 2023. Đã có ít nhất 146 vụ xả súng trong gần 4 tháng đầu năm nay, theo Cơ quan Lưu trữ Bạo lực Súng đạn, khiến hơn 200 người thiệt mạng và hàng trăm người khác bị thương.
Có lẽ, chính thức là tối ngày 13 tháng Tư vừa qua, tất cả những cái chuông cửa của những ngôi nhà trong nước Mỹ đã trở thành một vật nguy hiểm cho tính mạng của chính người mỹ, bất kể là ở lứa tuổi nào.
Một bài báo trên Daily Beast chạy hàng tựa: Bị bắn vì bấm nhầm chuông cửa: ‘Đây là điều mà 400 triệu khẩu súng làm được’
Nghe thật chua cay, với khoảng 400 triệu khẩu súng trong các gia đình Mỹ đều có thể làm một hành động chết người như ông già Andrew Lester, một ông già da trắng với nét mặt cau có, hận thù đã làm với một cậu bé Da Đen, Ralph Yalr mà không hỏi lấy một câu như cháu kiếm ai? Cháu cần gì? Không có một câu hỏi nào cả.
Vụ việc đã gây phẫn nộ trên khắp đất nước này có thể làm sáng tỏ một trong những chính sách tự vệ phổ biến nhất ở Hoa Kỳ – quyền tự bảo vệ mình khi đang trong nhà. Hầu hết các tiểu bang đều có một số phiên bản của “học thuyết lâu đài”, theo luật hoặc tiền lệ của tòa án, nói rằng cư dân không phải rút lui khi bị đe dọa trong nhà của họ mà thay vào đó có thể đáp trả bằng vũ lực. Và Missouri là một trong khoảng 30 tiểu bang có luật “giữ vững lập trường của bạn”, luật này cung cấp các quyền tự vệ thậm chí còn rộng hơn “học thuyết lâu đài”.
Luật Missouri năm 2007 cho phép mọi người sử dụng vũ lực chết người trong một số trường hợp nhất định, bao gồm cả việc chống lại người nào đó “cố gắng xâm nhập bất hợp pháp vào nhà ở, nơi cư trú hoặc phương tiện” đang có người ở. Đạo luật, được Hiệp hội Súng trường Quốc gia NRA ủng hộ, đã được Cơ quan lập pháp do Đảng Cộng hòa lãnh đạo thông qua với tỷ lệ áp đảo.
Giả thuyết của những người cánh hữu là càng có nhiều súng trong tay, chúng ta càng ít gặp nguy hiểm hơn là hoàn toàn sai lầm với sự chủ quan bệnh hoạn. Chính sự nhỏ giọt, nhỏ từng giọt của những kiểu xả súng này đã tạo nên một cơn lũ cuồng nộ nhấn chìm chúng ta trong biển máu. Nước Mỹ là một quốc gia hiện được đào tạo để bắn trước và đặt câu hỏi sau, niềm tin cốt lõi là nhiều người Mỹ luôn gặp nguy hiểm bất cứ lúc nào và vì bất cứ sự việc cỏn con nào.
Andrew Lester, đã không nhận tội trước tòa về các tội danh tấn công cấp độ một và hành động tội phạm có vũ trang. Ông ta là người có tiền, dễ dàng bỏ ra 200.000 đô la tiền thế chân, được tại ngoại với điều kiện gồm báo cáo với cảnh sát trong mỗi 24 giờ và trình diện mỗi tháng một lần. Ông ta không được sở hữu bất kỳ vũ khí nào, phải giao nộp passport và ở yên trong tiểu bang Missouri, đồng thời được lệnh không được có bất kỳ liên hệ nào với cậu bé Da Đen Ralph Yarl hoặc các thành viên gia đình của cậu bé. ông ta dự kiến sẽ trở lại tòa án vào ngày 1 tháng Sáu. Các câu hỏi vẫn là tại sao Andrew Lester được thả chỉ hai giờ sau khi bị giam giữ vào đêm xảy ra vụ nổ súng ngày 13 tháng 4. Thompson, công tố viên, cho biết Lester đã được thả vì cảnh sát nhận ra rằng cần phải thực hiện nhiều công việc điều tra hơn. Đúng là khó hiểu?
Vì có thể nói rằng, từ đây trở đi, nhiều người Mỹ sẽ không còn bị quấy nhiễu bởi những người đi bán dạo đến gõ cửa nhà làm phiền, những người của các tổ chức thăm dò về các chính trị gia, những người đến giới thiệu bán bảo hiểm, ngay cả các nhà truyền giáo đạo Cơ Đốc, chẳng còn ai dám đến quấy rầy những ngôi nhà ở Mỹ nữa, cũng chỉ vì cái chuông cửa nguy hiểm đó, một sự giải phóng cực kỳ hiệu quả cho những ngôi nhà có cái chuông cửa ở Mỹ.
Tại Việt Nam, nhiều ngôi nhà với những cánh cửa sắt và hàng rào sắt từ dưới đất lên tuốt tầng trên, những nơi đó không nên gọi là nhà mà gọi là những lô cốt, pháo đài thì đúng hơn để ngăn ngừa trộm lẻn vào nhà, đục tường khoét vách, trộm cắp tài sản, vì đó là những chuyện thường xuyên xảy ra ở một đất nước có khá nhiều người hành nghề đạo chích, trộm dạo, cái gì cũng lấy.
Tại các quốc gia Châu Âu, khi bạn gõ cửa để hỏi đường sẽ nhận được những nụ cười thân thiện, chỉ dẫn tận tình, với người muốn truyền giáo, không thích thì họ vẫn có một nụ cười xã giao cùng với cái lắc đầu từ chối, chào tạm biệt.
Nhưng ngày nay, ở Mỹ, cái chuông cửa giờ đây đã trở thành một thực thể rất nguy hiểm có thể gây mất mạng một con người dễ dàng, sau khi một cậu bé Da Đen Ralph Yarl đã vô tình nhấn nhầm chuông cửa nhà của ông Andrew Lester, và không ngờ mình được chủ nhà đón chào bằng hai phát súng vào đầu.
Những ngôi nhà ở Mỹ có những cửa chính rất lớn, từng là niềm hãnh diện của những căn nhà nguy nga tráng lệ hay đối với những ngôi nhà bình thường thì cửa chính vẫn là biểu tượng cho giá trị của một căn nhà, một ngưỡng cửa để đi vào một thế giới riêng tư của họ. Cửa chính luôn được trang bị với loại khóa vững chắc và đắt tiền xứng đáng với trị giá của ngôi nhà, vừa tạo cho họ một cảm giác an toàn khi đang ở bên trong cùng với người thân trong gia đình, nghỉ ngơi sau một ngày làm việc. Cánh cửa chính của những ngôi nhà còn là dấu hiệu của sự thành công và một giai cấp.
Những năm đầu tiên, tôi đặt chân đến nước Mỹ, vào những dịp lễ như Halloween, hay trong dịp Giáng Sinh, những mùa lễ, họ trang điểm cửa chính của ngôi nhà với nhiều vật dụng trang trí khác nhau tùy theo mùa lễ hội.
Đối với người bình dân, thường là họ treo một cái nơ đỏ to bên trên, phía dưới là những trái thông khô, vài nhánh kim tuyến lóng lánh hay những vòng hoa xen kẽ những nhánh thông và những trái thông nho nhỏ để tô điểm cho mùa lễ lớn trong năm như lễ Giáng Sinh. Ngày lễ Halloween thì trước cửa nhà họ để một cái bàn nhỏ, trên đó là những túi xách được lót bằng giấy màu và bên trong đầy ấp các loại kẹo, nhiều nhất là kẹo chocolate.
Cánh cửa chính của những ngôi nhà là một sự mời mọc với những tấm biển trang trọng với hàng chữ Welcome. Ngay trước thềm cửa, nhiều chủ nhà cũng đã cẩn thận chọn cho mình một tấm thảm chùi chân với hàng chữ Welcome.
Những lần tôi được những người bạn Mỹ mở rộng cửa đón chào với những cái ôm, những cái bắt tay thật chặt, khiến tôi cảm thấy được trịnh trọng đón chào bằng sự nhiệt tình và tôi hằng mong có dịp tôi cũng sẽ đón chào họ như vậy.
Người Mỹ hay Tây phương không giả dối với những câu nói như “Hôm nay Rồng đến nhà Tôm” hay những câu nói tâng bốc khách sáo và giả dối, không, họ không tự hạ mình và họ cũng không nâng khách lên cao chín tầng mây, tất cả đều bình đẳng ngang hàng nhau, bất kể là chức vụ gì trong xã hội, đó là cách chào đón thanh lịch và thân thiện nhất mà tôi từng chứng kiến.
Vào những dịp lễ như Giáng Sinh, ngày xưa hay có những đứa trẻ trai gái ăn mặc thật tề chỉnh, rũ nhau đến trước nhà bạn và cùng nhau hát những ca khúc của nhà thờ gần đó như thay lời cho Chúa Hài đồng chúc mừng gia đình bạn được nhiều hồng ân của Thiên chúa, bạn chào đón những người họ thì mở cửa ra đứng yên để thưởng thức lời chúc tụng và nếu có thể bạn chỉ cấn tặng họ một ít tiền gửi lại cho nhà thờ, nếu không có tiền mặt sẵn, bạn chỉ hân hoan chúc mừng mấy cháu được nhiều ơn trên và phúc lành, đó là cái phong tục tôi luôn đón nhận một cách trịnh trọng vì tôi cho đó là một lời chào đón tôi đến từ một vùng đất xa lạ, nhưng họ không bao giờ quay chân đi khi thấy tôi không có cùng màu da với họ và đó là những cái khích lệ khiến tôi luôn khâm phục sự giáo dục và những cử chỉ văn minh của người Tây phương và tôi cũng tự nhủ rằng, tôi sẽ không làm điều gì để họ nghi ngờ hay đánh giá thấp con người như tôi đến từ một vùng đất mà vào những năm 1960s họ không hề nghe biết đến hai chữ Việt Nam.
Khi một ông già người Mỹ trắng, Andrew Lester 84 tuổi không cần biết người vừa bấm chuông cửa là ai, có chuyện gì đã vội vàng dùng cây súng ngắn bắn xuyên qua khung cửa kính chỉ để muốn giết một người đã đến nhấn chuông cửa nhà ông ta hay Kevin Monahan 65 tuổi cũng có nước da trắng, từ trong nhà thấy một chiếc xe chạy nhầm vào sân nhà, đang quay đầu xe nhưng hắn ta lại chạy theo cố bắn chết người lái xe đã vô tình xâm phạm cái biên cương riêng tư của hắn hay một thanh niên da trắng chỉ mới 24 tuổi tên Robert Louis Singletary đã xách súng bắn một bé gái đang lui cui lượm trái banh vô tình lăn vào sân nhà của anh ta. Tất cả những chuyện này xảy ra chẳng hề đem đến bất cứ sự đe hoạ nào đến những người đàn ông da trắng kia cả.
Câu hỏi cho chúng ta bây giờ để cùng đi tìm một giải đáp, đó là từ bao giờ cái truyền thống văn minh cao đẹp, sự lịch lãm đón khách của người Mỹ, cái hãnh diện, tô điểm cho những cánh cửa chính với hàng chữ Welcome đã bỗng nhiên biến mất và thay thế bằng một thuật ngữ khác, đó là biên giới cuối cùng, có mấy ai có gan để đi đến biên giới cuối cùng này.
Tự bao giờ, người Mỹ đã đánh mất cái thiêng liêng cao đẹp với hình ảnh những đứa trẻ đẹp như thiên thần hồn nhiên hát những bài hát chứa đựng những lời chúc mừng trước những cánh cửa với chữ Welcome, giờ đây những đứa trẻ sẽ không bao giờ dám xuất hiện trước những cánh cửa nào trên khắp nước Mỹ nữa.
Những đứa trẻ như những thiên thần đã bay xa không bao giờ trở lại, cái tập quán cao đẹp đầy tình người ngày nào không còn nữa, những người chủ nhà không còn có được nụ cười thân thiện để hỏi han và chỉ dẫn cho khách lỡ đường nữa, vì họ đang mải mê dán mắt vào màn ảnh truyền hình để chăm chú nghe những thuyết âm mưu xuyên tạc, hận thù, bạo lực và bên cạnh đã để sẵn những khẩu súng ngắn dài đủ cỡ, sẵn sàng chờ nghe một tiếng chuông cửa, hay một tiếng máy xe hơi, một trái banh vô tình lăn vào trong sân nhà, họ chỉ chờ những thứ đó để được thực thi cái quyền tự vệ, cái quyền được sử dụng súng.
Từ khi nào và vì một quan niệm nào đã khiến người Mỹ nghĩ rằng một trái banh cũng có thể giết chết họ, một tiếng chuông cửa, hay một tiếng máy xe ở đầu ngõ cũng rất có thể lấy đi mạng sống của họ.
Và từ đây về sau, những người đi bán dạo, những người đưa thư, người giao những gói đồ từ Amazon, người giao thức ăn nhanh đem đến tận nhà, chẳng ai còn muốn làm những công việc nguy hiểm đó nữa, những công việc còn đáng sợ hơn cả những người lính Mỹ đang ngày đêm đối diện với bọn khủng bố. Những đứa trẻ sẽ không còn dám đụng đến trái banh chơi giỡn trước sân nhà, không còn dám đến hát trước những cánh cửa vào những mùa lễ hội.
Tất cả những điều tốt đẹp đã và đang biến mất trên đất Mỹ, sự thân tình chào đón trong vui vẻ sẽ vĩnh viễn biến mất.
Thời gian chỉ có 4 năm dưới thời Trump đã làm thay đổi nước Mỹ quá nhiều, đã tạo nên những người Mỹ với nét mặt cau có, giận dữ, ánh mắt đầy vẻ hận thù và tay luôn đặt trên cò súng để sẵn sàng nhả đạn vì bất cứ tiếng động nào như tiếng nhấn chuông cửa, hay tiếng một chiếc xe của người khách lạ đi lầm đường, hay khi thấy một trái banh lăn vào sân cỏ trước nhà. Tất cả tiếng động và sự chuyển động của bất cứ một con người nào, dù lớn hay nhỏ, già hay trẻ, trai hay gái, không quan trọng, bắn trước tính sau.
Nước Mỹ đang quay về với một tương lai của thế kỷ 19 và vì sao, tại ai? Hỡi những người Mỹ, xin hãy cho tôi một câu trả lời chân thật nhất.
ST