Thứ Năm tuần trước, trong chuyến thăm New York chủ yếu để gây quỹ cho đảng Dân chủ, Tổng thống Biden đã ghé qua Trung tâm Rockefeller để thực hiện một cuộc phỏng vấn trực tiếp hiếm hoi dài 20 phút với Nicolle Wallace của MSNBC. Tổng thống Biden trông khá thoải mái, có lẽ vì ông ngồi ở chiếc bàn có mặt kính trong phòng thu TV thay vì giữa sự trang trọng của Phòng Bầu dục hoặc Phòng phía Đông trong Tòa Bạch Ốc.
Tại sao tôi lại nói rằng Tổng thống Biden đã khá thoải mái, bởi vì trên thực tế, ông đã ngẫu hứng chuyển sang một đề tài khá nhạy cảm khiến các trợ lý của Tòa Bạch Ốc phải sửng sốt: đề tài đó là nói đến sự giao tiếp của ông với giới truyền thông.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Đúng ra trong chương trình đã định trước sẽ không nói đến đề tài này.
Trên thực tế, thì đúng ra Tổng thống Biden cần cởi mở với báo chí, nhưng những sơ xuất bất chợt và những lời nói hớ hênh, sai sót của ông có thể xảy ra khiến những người trong Ban tham mưu của Tòa Bạch Ốc luôn e ngại và cố kéo ông ra khỏi những câu hỏi quái ác của đám truyền thông khó chịu.
Tổng thống Biden là một người đàn ông của thế kỷ 20 đang vất vả để tồn tại và thích nghi trong môi trường truyền thông và công nghệ phát triển của thế kỷ 21. Những vấn đề rắc rối của ông như làm sao để vượt qua xếp hạng thăm dò ý kiến, làm sao gầy dựng và củng cố uy tín cho cuộc đua năm 2024, làm sao thúc đẩy một nền kinh tế đang trì trệ và lạm phát chưa thực sự xuống thấp, làm sao ghìm cương được những con ngựa chứng trong Tòa án Tối cao đang ngày đêm đưa ra những phán quyết ngược lòng dân, làm sao để chiến đấu với những tên thảo khấu House Freedom Caucus luôn chận đường đòi tiền mãi lộ, và quan trọng nhất là làm sao thu phục nhân tâm những cử tri đảng Dân chủ và trung dung, để họ hiểu rằng cần gạt bỏ những sai sót không đáng và nên ủng hộ ông cho cuộc tổng tuyển cử 2024 vì đây là sự sống còn của một nền dân chủ có liên quan đến họ.
Những khó khăn này của Tổng thống Biden là những điều không dễ giải quyết nhất là trong tình thế tiến thoái lưỡng nan của ông. Ông Biden giờ như người đã ngồi trên lưng cọp, không thể phóng xuống được, “bút sa gà chết”, đã tuyên bố tái tranh cử nhiệm kỳ hai thì hầu hết những gì mà ông đã, đang và sẽ làm đều sẽ ảnh hưởng đến thành công hay thất bại của cuộc tổng tuyển cử chứ không chỉ là xong hết thời gian của một nhiệm kỳ duy nhất và về hưu.
Làm thế nào để một tổng thống không hiện đại, không là người của công nghệ và truyền thông, không phải là người đặc biệt lôi cuốn cũng không giao tiếp với công chúng và truyền thông nhiều như ông Biden có thể tiếp cận được số đông cử tri?
Câu hỏi thật khó.
Thành ngữ Việt Nam mình có câu: “Muốn ăn phải lăn vào bếp”, muốn tiếp cận với những cử tri thì phải đi gặp họ, nói chuyện, phải lên truyền hình, phải có những cuộc phỏng vấn, phải mở những cuộc họp báo để trao đổi thông tin, chính sách, để cử tri biết mà đền và ủng hộ ông, chứ đâu phải ngôi trong phòng Bầu dục, sau cánh cửa đóng kín, thâu vài phút video offline là xong và sẽ nhận được sự ủng hộ nồng nhiệt, đông đảo từ cử tri khắp nơi trên cả nước hay sao.
Hoàn toàn không, không chút nào cả. Những quan niệm sai lầm của ban tham mưu trong Tòa Bạch Ốc, sợ ông Biden gây nên những sai sót, lỡ lời, vấp té, quên trước quên sau, nói cương không theo kịch bản đã định trước, cứ sợ đủ thứ chuyện như thế và nhốt ông trong khuôn viên của Tòa Bạch Ốc, thế thì làm sao mà tiếp cận và thu phục cử tri đây?
Vào đầu tháng 6 vừa qua, Tổng thống Biden cuối cùng đã có một bài phát biểu vào thời điểm quan trọng về thỏa thuận trần nợ của lưỡng đảng. Và chưa đầy một tháng sau, hầu như không ai còn nhớ bài phát biểu đó và không nhớ ông đã nói những gì. Đó là vì lâu lâu người dân Mỹ mới nghe Tổng thống của họ phát biểu 5, 10 phút, nghe xong chừng vài tuần sau là ai cũng quên cả. Nhưng nếu ông nói nhiều đề tài khác nhau, mở truyền hình lên với channel nào cũng thấy mặt ông, cũng nghe lời ông nói về nhiều đề tài khác nhau, cách tiếp cận này sẽ trở nên gần gủi, và dĩ nhiên sẽ tạo nên nhiều sự ủng hộ hơn.
Tôi vẫn còn nhớ có lần trong một bài bình luận trong năm ngoái tôi có nói đến vấn đề này thì có một vài thính giả cuồng Biden hạng nặng, lên tiếng đả kích tôi ngay, họ cho rằng, làm Tổng thống điều hành việc nước giỏi chỉ cần ngồi một chỗ, suy nghĩ, bàn tính, thảo luận và đưa ra những chính sách là đủ, không nhất thiết phải đến tận nơi có thiên tai để ủy lạo người dân, không cần đến những thành phố này, quốc gia kia để họp bàn, mấy chuyện đó nên giao cho Phó Tổng thống, cho các Bộ trưởng Ngoại giao, Quốc phòng thay mặt là đủ. Tôi không hiểu tại sao họ lại có được quan niệm quá đơn giản về cách thức làm việc của một Tổng thống Mỹ theo kiểu ngồi yên một chỗ và chỉ tay năm ngón để thu phục lòng dân và cử tri cho được.
Trong một thế giới phát triển nhanh như hiện nay, hơn một nửa số gia đình ở Mỹ không còn truyền hình cáp, họ chỉ sử dụng iPad, iPhone, smartphone để tiếp cận internet, đọc tin tức, như vậy sẽ không có cách nào để một tổng thống có thể trổ tài hùng biện qua những video được thâu sẵn và gửi đến các đài truyền hình lớn để hiải thích các chính sách và thu phục cữ tri qua ngã này được như thời kỳ của Ronald Reagan. Càng né tránh, càng sợ làm ra những điều sai sót thì sẽ càng cảm thấy tự ti và không đủ tự tin để bước ra ngoài, đến gần với công chúng và cử tri.
Nhưng vấn đề đặc biệt nghiêm trọng đối với ông Biden, là thiếu đi sự nổi bật, năng nổ cần có của người làm phó cho ông, bà Phó Tổng thống Kamala Harris.
Barack Obama nổi tiếng là người năng nổ, chịu đi và chịu giao tiếp. Đồng thời, xung quanh Obama là một dàn trợ lý đầy màu sắc, từ Rahm Emmanuel đến Larry Summers. Ông cũng đã đưa ra lựa chọn tuyệt vời về Hillary Clinton làm ngoại trưởng đầu tiên của mình. Hơn nữa, Obama may mắn có được một phó tổng thống có sự táo bạo và độc lập để ủng hộ ông trong các vấn đề như hôn nhân đồng tính.
Donald Trump là một nhân vật chính trị có thế giới quan được định hình bởi các tờ báo lá cải của thành phố New York và đế chế bất động sản giả tạo trên truyền hình thực tế, Donald Trump đã chứng tỏ mình được tạo ra để ra lệnh cho thời đại truyền thông mới của chúng ta, nơi ranh giới giữa giải trí và thực tế gần như bị xóa bỏ. Người Mỹ dù không thích Trump, thậm chí ghét Trump nhưng vẫn bị bắt buộc phải thấy Trump, nghe Trump nói, vì mở lên trang web nào, mở channel nào lên, mở Youtube, TikTok, Twitter, Facebook, đâu đâu cũng thấy cái bản mặt đểu giả, hống hách của Trump, cũng bị bắt buộc phải nghe những lời dối trá của Trump chạy tọt vào lỗ tai. Chả bù lại với Tổng thống Biden, kiếm một bài viết hay một video có giọng nói của ông thật khó, ngắn gọn, nói ít hiểu nhiều.
Ở một mức độ nào đó, mọi tổng thống mới nhậm chức đều là phản đề của người tiền nhiệm. Ông Biden nhậm chức với quyết tâm chấm dứt những cơn thịnh nộ và nóng nảy, lừa dối và phô trương trong những năm Trump. Chấm dứt bằng cách ông phải để người Mỹ thấy mặt ông thường xuyên hơn, nghe tiếng ông trên truyền hình nhiều hơn khuôn mặt và tiếng nói của một kẻ nói láo. Thế nhưng, những hoạt động nội bộ của chính quyền Biden êm đềm đến mức có lẽ nhiều người Mỹ cứ nghĩ Tổng thống Biden đang công du ngoại quốc, không có mặt trong nước, vì mở truyền hình lên, vô internet thì chỉ thấy mặt Trump với những vụ lùm xùm, cáo trạng khắp nơi, những cuộc biểu tình chính trị đó đây của Trump, những lời miệt thị, công kích người này kẻ khác.
Nhiều người Mỹ khó có thể nắm bắt được môi trường truyền thông đã thay đổi như thế nào kể từ khi ông Biden lần đầu tiên tranh cử tổng thống vào năm 1987. Đó vẫn là một thế giới do báo chí thống trị, trong đó Biden với tư cách là thượng nghị sĩ bang Delaware sống chết bởi tin tức không chỉ ở The New York Times và The Washington Post mà còn cả Philadelphia Inquirer và News Journal ở Wilmington.
Nếu không có sự tồn tại của internet và tin tức truyền hình cáp thì một nền văn hóa truyền thông đã không được chia sẻ rộng rãi và nhanh chóng. Mọi người dân đều theo dõi tin tức để biết những chuyện lớn nhò, quan trọng xảy ra trong nước, để biết về chính sách của Tổng thống, về chương trình nghị sự, về các dự luật từ Quốc Hội, về các cuộc tranh cử, về mọi chuyện và dẫn dắt họ đến với lá phiếu khi đất nước tiến đến một cuộc tổng tuyển cử. Phương tiện này đối với Tổng thống Biden là hoàn toàn FREE thế tại sao không tận dụng nó, không dùng nó để đẩy đi xa và nhanh hơn khắp đất nước để thu phục tình cảm và nhận thức của người dân. Đối với bất cứ ai cho rằng làm Tổng thống Mỹ chỉ cần ngồi xem truyền hình và ký tên là đủ trách nhiệm và nhiệm vụ, toàn bộ những công việc từ hoạch định chính sách, giao tiếp, đón tiếp, thăm viếng, ủy lạo đều có những cấp dưới quyền lo liệu thì tôi cho đây là một ý tưởng tiêu cực, tự thu mình vào một góc và cố gắng đưa cả thế giới vào trong màn ảnh truyền hình.
Tôi không nghĩ rằng Tổng thống Biden là người không xem trọng công nghệ và truyền thông là những loại vũ khí chiến lược không tốn tiền, nhưng có lẽ những người trong Ban tham mưu của Tòa Bạch Ốc đã nghĩ như vậy, họ chỉ muốn ông Biden sẽ không để lộ ra những điểm yếu, những sơ xuất, sai sót khiến ông dễ bị truyền thông cánh hữu và đối lập tấn công, nhưng ngăn cản đến với công chúng và cử tri qua truyền thông, báo chí cũng không phải là một sách lược tốt cho người lãnh đạo quốc gia.
Một câu hỏi nghiêm túc, từ đây đến trước cuộc bầu cử năm 2024, hầu hết cử tri sẽ nhận được tin tức về Tổng thống Biden của họ ở đâu nếu không có những buổi họp báo tại Tòa Bạch Ốc, không có những buổi phỏng vấn, không có những buổi phát sóng truyền hình trực tiếp, như vậy thì làm sao tiếp cận công chúng, cử tri mà nhận được sự ủng hộ cho cuộc tái tranh cử đây.
Những người tham mưu trong Tòa Bạch Ốc nên tìm cách để tổng thống xuất hiện trên truyền hình nhiều hơn và trả lời phỏng vấn báo in nhiều hơn. Vâng, luôn có nguy cơ là một câu nói sai hoặc một nhận định khó hiểu nào đó sẽ lan truyền nhanh chóng trên mạng xã hội, nhưng hãy xem đó là chuyện nhỏ, chuyện bình thường của một ông già 80 tuổi. Nhưng việc những người trong ban tham mưu của Tòa Bạch Ốc chỉ chăm chút xây một pháo đài cho ông trú ẩn ngay cả khi không còn đại dịch Covid, không có virus trong khi cuộc đua tổng thống sắp tới ngày càng thu ngắn dần sẽ chỉ thúc đẩy thêm các thuyết âm mưu về sức khỏe không được tốt của ông Biden.
Lời kết:
Cuối cùng, theo quan niệm của riêng tôi, nếu bản thân Tổng thống Biden, cảm thấy sức khỏe của ông thực sự sẽ không kham nổi chuyện chính sự, không thể xông xáo đi đây đó mà không vấp té, không thể nói trơn tru, lưu loát khi công khai tiếp xúc với truyền thông thì tốt nhất ông nên nghĩ đến vận mệnh của nền dân chủ và nền Cộng hòa nhiều hơn, những điều đó quan trọng hơn rất nhiều sức khỏe và sự nghiệp cá nhân của một con người.
Thời gian không còn nhiều, những người trong ban tham mưu của Tòa Bạch Ốc cần nghiêm chỉnh nhận ra vấn đề, ông Biden sẽ không thể chiến thắng nếu chỉ ngồi trong phòng Bầu dục để điều hành việc nước bằng việc ký tên và theo dõi diễn biến trong nước qua truyền hình. Đó là sự thực.
Cần có một sự nhìn nhận nghiêm chỉnh, một nghị lực phi thường để thay đổi, để đưa ra một quyết định đúng đắn, kịp thời nhằm đáp ứng tiến trình tranh cử tổng thống của đảng Dân chủ. Nếu ông cảm thấy không đủ sức gánh vác và theo đuổi tham vọng cho một nhiệm kỳ 2, hãy nhường cơ hội cho lớp người trẻ hơn để tiếp nối công việc dở dang từ nhiệm kỳ 1 của ông, để cứu lấy nền dân chủ, cứu lấy nền Cộng hòa của đất nước này.
Việt Linh, 06.07.2023