Đúng ra, việc truy tố cựu Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump về tội hình sự đã có thể xảy ra kể từ khi ông ta bắt đầu bước chân vào thương trường với biết bao vụ lừa đảo, nhưng cho đến nay, gần nữa thế kỷ trôi qua, những hậu quả tiềm ẩn của một chuỗi dài những vụ lừa đảo, gian lận, trốn thuế vẫn phát triển và ông ta thì dường như chưa hề phải đối mặt với một hậu quả nào, chưa phải ở tù ngày nào, hồ sơ lý lịch vẫn trắng như tờ giấy dù trải qua hàng ngàn vụ kiện tính đến hiện nay.
Mời xem video bài bình luận qua Youtube
Trump cũng phải đối mặt với một loạt các cuộc điều tra hình sự và các vụ kiện dân sự khác , một số trong số đó cũng có thể dẫn đến các cáo buộc của tiểu bang hoặc liên bang. Khi theo đuổi một cuộc tranh cử tổng thống khác, Trump có thể đồng thời phải giải quyết nhiều vụ án hình sự và tất cả các phiên tòa cũng như sự chú ý điên cuồng của giới truyền thông sẽ đi kèm với điều đó.
Những cuộc điều tra này và các cáo buộc có thể xảy ra sẽ không ngăn cản Trump tranh cử, hoặc thậm chí giữ chức tổng thống một lần nữa vì dường như mọi thứ trong hệ thống pháp luật Hoa Kỳ, vô cùng phức tạp và rất khó giải thích.
Nhưng hậu quả chính trị sẽ ra sao – bản cáo trạng sẽ làm tổn thương Trump hay giúp ích cho ông ta? Và sau cùng, bản cáo trạng có ý nghĩa gì đối với nền dân chủ Mỹ?
Trump có thể sống sót qua nhiều cuộc điều tra cùng một lúc không?
Có quá nhiều câu hỏi và cũng có quá nhiều giả thuyết về những “điều gì có thể xảy ra” ngay cả hậu quả của bản cáo trạng của Trump cũng không rõ ràng.
Nhưng có một điều chắc chắn là Trump sẽ thu được lợi ích chính trị từ truyền thông báo chí – ông ta có một lịch sử lâu dài về việc vũ khí hóa thành công các cuộc điều tra về các giao dịch của mình với chủ thuyết là “cuộc săn phù thủy“, khai thác hiệu quả nỗi ám ảnh của những người bảo thủ về “sự tiếp cận quá mức của chính phủ“.
Cũng có khả năng nhiều cuộc điều tra và cáo buộc cuối cùng sẽ gây tổn hại cho Trump, buộc ông ta phải rời khỏi chiến dịch tranh cử và rơi vào những tình huống nằm ngoài tầm kiểm soát của mình.
Các đảng viên Đảng Dân chủ và những người khác phản đối Trump và phong trào MAGA do ông ta lãnh đạo cũng bị chia rẽ về hậu quả và rủi ro của bản cáo trạng.
Một số chuyên gia pháp lý và chuyên gia chính trị đã bày tỏ lo ngại về trường hợp cụ thể dẫn đến bản cáo trạng của Trump.
Trường hợp của Stormy Daniels không rõ ràng và quá nhẹ, không xảy ra hậu quả nặng cho Trump cũng không thể ngăn cản được Trump tiếp tục tái tranh cử và giành được quyền lực một lần nữa.
Bất kể điều gì xảy ra với các cuộc điều tra này và phản ứng của Trump đối với chúng, thì rõ ràng những người ủng hộ ông ta sẽ lao vào cơn điên cuồng với thông tin sai lệch, cuồng loạn và thậm chí có thể là bạo lực, gây bất ổn hơn nữa cho bối cảnh chính trị.
Là tổng thống trên pháp luật?
Tuy nhiên, có một câu hỏi lớn hơn nhiều cần đặt ra: tất cả những điều này phù hợp ở đâu trong cuộc khủng hoảng sâu sắc đang diễn ra xung quanh nền dân chủ Mỹ và các thể chế của đất nước này?
Kể từ cuộc bầu cử năm 2016, các câu hỏi liệu một ứng cử viên có nên bị điều tra hình sự hay không và liệu một tổng thống đương nhiệm có thể bị buộc tội hay không đã gây khó khăn cho nền chính trị Hoa Kỳ.
Khi giám đốc FBI lúc bấy giờ là James Comey gửi một lá thư tới Quốc hội vào đêm trước cuộc bầu cử năm 2016 về máy chủ email cá nhân mà ứng cử viên tổng thống Hillary Clinton sử dụng khi còn làm làm ngoại trưởng, sự việc đó đã dẫn đến rất nhiều suy nghĩ sâu sắc về tác động của nhận thức – hợp lệ hay không – của “sự can thiệp” có động cơ chính trị vào quá trình bầu cử.
Sự miễn cưỡng từ lâu của các cơ quan liên bang trong việc tham gia vào “sự can thiệp” như vậy, cùng với sự đồng thuận đã được thiết lập rằng một tổng thống không nên bị buộc tội khi đang tại vị, vẫn tồn tại cho đến gần cuối chính quyền Trump.
Cái gọi là “cuộc điều tra về Nga ”, do Công tố viên Đặc biệt Robert Mueller đứng đầu, đã từ chối đề xuất các cáo buộc cụ thể chống lại Trump, mặc dù có nhiều bằng chứng cho thấy ông ta đã cản trở công lý. Và lời biện minh cho quyết định này là: Robert Mueller cho biết chính sách của Bộ Tư pháp ngăn cản ông buộc tội một tổng thống đương nhiệm. (Nếu suy diễn rộng hơn, đơn giản là Trump có tội, và có thể bị buộc tội nhưng vì Trump đang là Tổng thống và chính sách của Bộ Tư pháp không truy tố một Tổng thống đương nhiệm nên Robert Mueller đã không thể đề xuất và Robert Mueller cũng nhấn mạnh ông không hề nói rằng Trump không có tội).
Nhưng giữa việc công bố báo cáo của Robert Mueller và việc Trump kích động cuộc nổi dậy ở Điện Capitol Hoa Kỳ vào ngày 6 tháng 1 năm 2021, thái độ đối với việc buộc tội một tổng thống hoặc cựu tổng thống dường như đã thay đổi đáng kể. Bản cáo trạng của Trump trong tuần này cho thấy điều đó rất rõ ràng.
Sự hiểu biết chung đã bảo vệ Trump (và những người tiền nhiệm như Richard Nixon) cho đến nay đã bị đảo ngược.
Giờ đây, nhiều đảng viên Đảng Dân chủ và một số đảng viên Cộng hòa chống Trump có niềm tin rằng việc không theo đuổi các cuộc điều tra này đến các mục đích hợp lý của chúng – nghĩa là bắt giữ, xét xử và có khả năng bỏ tù – sẽ gây ra mối đe dọa lớn hơn nhiều đối với sự toàn vẹn của nền dân chủ và các thể chế dân chủ Hoa Kỳ hơn là nguy cơ bỏ qua, phớt lờ để giữ ổn định và đoàn kết.
Logic của lập luận này khá rõ ràng, đặc biệt là khi nền dân chủ Hoa Kỳ đang gặp khủng hoảng, thì ngay cả các tổng thống đương nhiệm và cựu tổng thống cũng không thể được xem là đứng trên luật pháp.
Nếu nhận thức này lan rộng, có bao nhiêu người Mỹ sẽ hoàn toàn mất niềm tin vào một hệ thống chính trị mà họ đã không hoàn toàn tin tưởng?
Quan trọng hơn nữa, những kẻ phạm tội – và những người ủng hộ chúng – sẽ phản ứng thế nào nếu chúng tin rằng chúng có thể vi phạm pháp luật mà không phải chịu hậu quả?
Nếu như vụ bạo loạn trong ngày 6 tháng 1 năm 2021 là một cuộc chạy thử, thì hậu quả của việc những người âm mưu, dàn dựng nó không có hậu quả sẽ là gì?
Một thời gian nguy hiểm và không ổn định
Chúng ta có thể khá chắc chắn về câu trả lời cho câu hỏi đó. Phản ứng của Trump đối với bản cáo trạng đã gợi nhớ một cách kỳ lạ về việc ông ta kích động bạo loạn ở Điện Capitol: “Biểu tình, giành lại đất nước của chúng ta!”
Khả năng xảy ra bạo lực hơn nữa – không phải lỗi của bất cứ ai, vì điều này vốn là một đặc điểm của chính trị Mỹ, rất thực tế.
Lời kết:
Mặc dù logic của lập luận về việc truy đuổi hình sự cựu tổng thống là hoàn toàn hợp lý – và cần thiết cho sự liêm chính đang diễn ra của các thể chế dân chủ Hoa Kỳ – nhưng điều đó không nhất thiết có nghĩa là sự tồn tại của các thể chế đó được bảo đảm khi chúng buộc phải đáp trả các cuộc tấn công đang diễn ra.
Bản cáo trạng của Trump, và sự điên cuồng mà nó đã tạo ra, cho thấy đây là thời điểm nguy hiểm và bất ổn như thế nào đối với nền dân chủ Hoa Kỳ. Những con đường bằng phẳng, yên bình trước đây giờ trở nên lồi lõm, gồ ghề hơn.
Việt Linh 04.04.2023