CALITODAY (21/9/2025): Vào Chủ nhật 21/9, Vương quốc Anh, Úc và Canada chính thức công nhận nhà nước Palestine, dẫn đến phản ứng giận dữ từ Israel (Do Thái), nước đã khẳng định không bao giờ chấp nhận khả năng này.
Sáng kiến phối hợp từ ba quốc gia thuộc Khối Thịnh vượng chung và là đồng minh lâu năm này phản ánh sự phẫn nộ ngày càng tăng về cách Israel tiến hành chiến tranh ở Gaza và các bước mà chính phủ Israel thực hiện để ngăn chặn nỗ lực thành lập nhà nước Palestine, bao gồm việc tiếp tục mở rộng các khu định cư ở Bờ Tây.
Thủ tướng Anh Keir Starmer, người đã chịu áp lực phải có lập trường cứng rắn hơn với Israel trong nội bộ Đảng Lao động của mình trước tình hình xấu đi ở Gaza, cho biết động thái của Anh quốc nhằm “khôi phục hy vọng hòa bình cho người Palestine và Israel.” Ông nhấn mạnh đây không phải là phần thưởng cho Hamas, tổ chức đứng sau vụ tấn công ngày 7/10/2023 khiến khoảng 1.200 người thiệt mạng và bắt cóc 251 người.
“Hôm nay, để khôi phục hy vọng hòa bình và giải pháp hai nhà nước, tôi tuyên bố rõ ràng với tư cách Thủ tướng của quốc gia vĩ đại này rằng Vương quốc Anh chính thức công nhận nhà nước Palestine,” Starmer nói trong một thông điệp video. “Chúng tôi đã công nhận nhà nước Israel hơn 75 năm trước như quê hương của người Do Thái. Hôm nay, chúng tôi cùng hơn 150 quốc gia khác công nhận nhà nước Palestine.”
Động thái của ba quốc gia đã khiến Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu nói rằng việc thành lập nhà nước Palestine “sẽ không xảy ra,” trong khi Hamas kêu gọi cộng đồng quốc tế cô lập Israel.
Sau đó vào Chủ nhật, Bồ Đào Nha cũng thông báo công nhận nhà nước Palestine.
Thông báo không gây bất ngờ
Thông báo của Anh được dự đoán rộng rãi sau khi Starmer nói vào tháng 7 rằng Vương quốc Anh sẽ công nhận nhà nước Palestine nếu Israel không đồng ý ngừng bắn ở Gaza, cho phép Liên Hợp Quốc đưa viện trợ vào và thực hiện các bước hướng tới hòa bình lâu dài.
Dự kiến sẽ có nhiều quốc gia hơn tham gia công nhận nhà nước Palestine tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc tuần này, bao gồm Pháp, cũng như Anh, là một trong năm thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an.
Phản ứng của Palestine và Israel
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu chỉ trích ba quốc gia đã trao “phần thưởng” cho Hamas.
“Điều đó sẽ không xảy ra,” ông nói. “Một nhà nước Palestine sẽ không được thành lập phía tây sông Jordan.”
Netanyahu, người sẽ phát biểu tại Đại hội đồng Liên Hợp Quốc vào thứ Sáu trước khi gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Tòa Bạch Ốc, cho biết ông sẽ công bố phản ứng của Israel sau chuyến đi.
Ông đã đe dọa thực hiện các bước đơn phương, bao gồm khả năng sáp nhập một phần Bờ Tây, để đáp trả việc các nhà lãnh đạo thế giới công nhận nhà nước Palestine. Động thái này sẽ mở đường cho Israel kiểm soát sâu hơn khu vực này — và làm gia tăng căng thẳng với cộng đồng quốc tế.
Hamas hoan nghênh quyết định, gọi đây là “kết quả chính đáng từ cuộc đấu tranh, kiên cường và hy sinh của nhân dân chúng tôi trên con đường giải phóng và trở về.” Nhóm Hồi giáo vũ trang này, tuyên thệ phá hủy Israel, kêu gọi thế giới cô lập Israel.
Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas, người lãnh đạo Chính quyền Palestine với quyền tự trị hạn chế ở các thị trấn và thành phố Bờ Tây, cho rằng thông báo của Anh là bước quan trọng hướng tới “hòa bình công bằng và bền vững trong khu vực dựa trên giải pháp hai nhà nước,” theo cơ quan tin tức chính thức của Palestine, Wafa.
Bối cảnh lịch sử
Anh và Pháp đã có vai trò lịch sử trong chính trị Trung Đông trong 100 năm qua, sau khi chia cắt khu vực này sau thất bại của Đế chế Ottoman trong Thế chiến I.
Trong phần phân chia đó, Anh trở thành quyền lực cai trị khu vực khi đó là Palestine. Anh cũng là tác giả Tuyên bố Balfour 1917, ủng hộ việc thành lập “quê hương dân tộc cho người Do Thái.”
Tuy nhiên, phần thứ hai của tuyên bố này gần như bị bỏ qua trong nhiều thập kỷ. Nó nhấn mạnh “không được làm gì, không được làm bất cứ điều gì có thể gây tổn hại đến quyền dân sự và tôn giáo” của người Palestine.
“Việc Pháp và Anh công nhận Palestine là điều quan trọng do di sản liên quan đến sự can thiệp của hai nước này ở Trung Đông,” Burcu Ozcelik, nghiên cứu viên cấp cao về An ninh Trung Đông tại Viện Dịch vụ Hoàng gia Anh ở London, nhận xét. “Nhưng nếu Mỹ không tham gia ý tưởng về Palestine, tôi nghĩ rất ít sẽ thay đổi trên thực địa.”
Husam Zomlot, trưởng phái đoàn Palestine tại Anh, nói với BBC rằng việc công nhận sẽ sửa một sai lầm từ thời thuộc địa. “Vấn đề hiện nay là chấm dứt sự phủ nhận sự tồn tại của chúng tôi bắt đầu từ 108 năm trước, năm 1917,” ông nói. “Và tôi nghĩ hôm nay, người dân Anh nên ăn mừng một ngày khi lịch sử được sửa chữa.”
Chuyển biến ngoại giao
Anh trong nhiều thập kỷ ủng hộ một nhà nước Palestine độc lập bên cạnh Israel, nhưng khẳng định việc công nhận phải là một phần của kế hoạch hòa bình để đạt giải pháp hai nhà nước.
Tuy nhiên, chính phủ ngày càng lo ngại rằng giải pháp này gần như không thể thực hiện. Trong hai năm qua, cuộc tấn công của Israel vào Gaza đã khiến phần lớn dân cư nơi đây phải di dời, hơn 65.000 người thiệt mạng và gây ra khủng hoảng nhân đạo nghiêm trọng, bao gồm nạn đói ở thành phố Gaza.
Tuần trước, các chuyên gia độc lập do Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc ủy quyền kết luận rằng Israel đang tiến hành tội diệt chủng ở Gaza, cáo buộc mà Israel bác bỏ là “bóp méo và sai sự thật.”
Điều gây lo lắng cho Anh là chính phủ Israel đang mở rộng các khu định cư ở Bờ Tây, vùng đất mà người Palestine mong muốn cho nhà nước tương lai của họ. Phần lớn cộng đồng quốc tế coi việc chiếm đóng Bờ Tây của Israel, vốn được Chính quyền Palestine quản lý, là bất hợp pháp.
“Động thái này mang ý nghĩa biểu tượng và lịch sử, thể hiện rõ mối quan ngại của Anh về sự tồn tại của giải pháp hai nhà nước, và nhằm giữ mục tiêu đó luôn sống động,” Olivia O’Sullivan, Giám đốc Chương trình Vương quốc Anh trong Thế giới tại Chatham House, nhận định.
Việc thành lập nhà nước Palestine bên cạnh Israel được quốc tế coi là cách duy nhất thực tế để giải quyết xung đột lâu dài.
HẠNH DƯƠNG
Tổng hợp.
