Tổng thống Donald Trump hôm thứ Năm tìm cách ca ngợi chế độ thuế quan mới của mình và trấn an công chúng về khả năng điều hành kinh tế, trong bối cảnh một chương trình thương mại đang làm đảo lộn cả đảng Cộng hòa lẫn trật tự kinh tế toàn cầu chính thức có hiệu lực.
Trump nói rằng thuế quan sẽ mang về hàng tỷ USD cho ngân khố liên bang, trong khi Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent lập luận rằng các nhà sản xuất nước ngoài và các nhà bán lẻ lớn sẽ chịu phần lớn chi phí này.
“Tiền thuế quan đang chảy vào nước Mỹ ở mức chưa từng nghĩ là có thể,” Trump tuyên bố sáng thứ Năm.
Tuy nhiên, thị trường chứng khoán phản ứng kém hào hứng. Chỉ số Dow Jones giảm 0,5% (mất 224 điểm), S&P 500 giảm khoảng 0,1%, còn Nasdaq tăng 0,4% sau khi đã có lúc tăng 1% trong buổi sáng.
Cuối ngày, Trump bất ngờ tổ chức một thông báo kinh tế tại Tòa Bạch Ốc cùng nhà kinh tế bảo thủ Stephen Moore, bác bỏ báo cáo tuần trước của Cục Thống kê Lao động (BLS) cho thấy nền kinh tế tạo ra ít hơn khoảng 250.000 việc làm so với ước tính ban đầu trong vài tháng qua. Moore và Trump đưa ra biểu đồ cho rằng tăng trưởng việc làm dưới thời Trump mạnh hơn nhiều so với thời Tổng thống Biden, đồng thời Trump ám chỉ số liệu của BLS bị “thao túng”. Việc ông sa thải Ủy viên BLS — người chịu trách nhiệm báo cáo này — đã vấp phải chỉ trích từ cả phe Dân chủ lẫn Cộng hòa.
Một số nhà phân tích cho rằng động thái này cho thấy Trump lo ngại nền kinh tế không mạnh như vẻ bề ngoài. Dữ liệu tuần trước cũng gợi ý doanh nghiệp đang chần chừ tuyển dụng do bất định từ chính sách thuế quan.
Bessent khẳng định: “Nhà sản xuất nước ngoài và nhà bán lẻ đang hấp thụ một phần chi phí. Mục tiêu của chúng tôi là thúc đẩy tăng thu nhập thực cho tầng lớp lao động Mỹ.”
Từ sáng thứ Năm, thuế suất bình quân áp lên hàng nhập khẩu vào Mỹ đã ở mức khoảng 15%, so với khoảng 2% vào năm 2024. Mạng lưới lệnh thuế quan và thỏa thuận thương mại mới đã biến đảng Cộng hòa từ “thành trì tự do thương mại” thành lực lượng bảo hộ kinh tế, điều hành nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Tuy nhiên, các đối tác thương mại và doanh nghiệp Mỹ đang loay hoay tìm cách thích ứng với mức thuế luôn thay đổi và những yêu cầu đầu tư của Trump. Nhiều nhà kinh tế cảnh báo hệ quả sẽ là thu nhập thấp hơn cho người nghèo và chi phí cao hơn cho đa số doanh nghiệp — đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ vốn khó đàm phán lại hợp đồng và chuyển gánh nặng thuế sang người tiêu dùng.
Kế hoạch thuế quan, công bố ngày 2/4, ban đầu được gia hạn 90 ngày do áp lực từ Phố Wall và các đồng minh Cộng hòa, rồi tiếp tục lùi hạn cho tới ngày 7/8. Theo lệnh mới, tất cả hàng nhập sẽ chịu thuế tối thiểu 10%, nhưng một số nước bị áp mức cao hơn: Syria 41%, Indonesia và Thái Lan 19%, Hàn Quốc, Nhật Bản và EU 15%, Lào 40%, Thụy Sĩ 39%, Nicaragua 18%, Canada 35% và Brazil 50%.
Trump viện dẫn nhiều lý do chính trị cho các mức thuế này, ví dụ vụ truy tố cựu Tổng thống Brazil Jair Bolsonaro hay dòng fentanyl từ Canada vào Mỹ. Một số hàng hóa được miễn, như hàng đang trên tàu hoặc thuộc thỏa thuận USMCA 2020.
Ông đặt hạn chót thứ Sáu cho Nga đạt thỏa thuận ngừng bắn với Ukraine hoặc sẽ chịu thuế “nghiêm khắc”, đồng thời đe dọa áp thuế 100% lên các quốc gia giao thương với Moscow, kể cả mua dầu khí Nga, như Ấn Độ.
Đàm phán thương mại với Trung Quốc vẫn tiếp diễn và chính quyền Trump đang xem xét gia hạn thời hạn 12/8 cho mức thuế 30% lên hàng Trung Quốc. Ngoài ra, Trump đe dọa các mức thuế theo ngành, từ ô tô, đồng, thép, nhôm đến dược phẩm (lên tới 250%), và đặc biệt là 100% thuế lên tất cả chip bán dẫn nhập khẩu nhằm đưa chuỗi cung ứng điện tử về Mỹ.
Bessent khẳng định: “Chúng tôi muốn đưa trở lại các công việc sản xuất chính xác cao, loại bỏ các khoản thâm hụt lớn với những nước đã làm suy yếu nền sản xuất Mỹ và gây bất lợi cho người lao động Mỹ.”
Nguồn The Hill
