Ngày 13 tháng 8 (Reuters) – Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm thứ Tư cho biết ông sẽ yêu cầu Quốc hội do Đảng Cộng hòa kiểm soát gia hạn quyền kiểm soát liên bang đối với lực lượng cảnh sát thành phố Washington vượt quá giới hạn 30 ngày, nhằm gia tăng chiến dịch khẳng định quyền lực của Tổng thống đối với thủ đô quốc gia.
Ông Trump cũng cho rằng bất kỳ hành động nào của Quốc hội trong vấn đề này có thể trở thành mô hình cho các thành phố khác ở Mỹ. Trước đó, ông từng đe dọa mở rộng nỗ lực này sang các thành phố do Đảng Dân chủ điều hành, như Chicago, mà ông cáo buộc không xử lý được tình trạng tội phạm.
Động thái bất thường ở Washington phản ánh cách ông Trump điều hành nhiệm kỳ thứ hai – phá vỡ các chuẩn mực chính trị và ranh giới pháp lý để thử thách giới hạn quyền lực của mình.
Hôm thứ Hai, ông Trump đã viện dẫn Đạo luật Home Rule của Đặc khu Columbia, cho phép Tổng thống tiếp quản lực lượng cảnh sát trong tình huống khẩn cấp tối đa 30 ngày, để giành quyền kiểm soát Sở Cảnh sát Thủ đô (MPD). Theo các chuyên gia pháp lý, không có cơ sở pháp lý để áp dụng mô hình này ở các thành phố khác, bởi Washington là một “trường hợp đặc thù”.
Cùng ngày, ông cũng triển khai 800 binh sĩ Vệ binh Quốc gia tới Washington – một chiến thuật từng áp dụng tại Los Angeles vào tháng 6, khi huy động hàng nghìn binh sĩ và Thủy quân Lục chiến Mỹ bất chấp phản đối của chính quyền bang và địa phương, nhằm đối phó với các cuộc biểu tình về chính sách nhập cư. Ngoài ra, hàng trăm nhân viên liên bang từ hơn một chục cơ quan đã được triển khai khắp thành phố trong những ngày gần đây.
Ông Trump mô tả thủ đô Mỹ như một nơi tràn ngập tội phạm và tình trạng vô gia cư, dù số liệu liên bang và thành phố cho thấy tội phạm bạo lực đã giảm mạnh kể từ đợt tăng vọt năm 2023. Hôm thứ Tư, ông cáo buộc – không đưa ra bằng chứng – rằng thống kê tội phạm của thành phố là “hoàn toàn gian dối” và hứa sẽ sớm có “sự thay đổi lớn” trong các con số này. Bộ trưởng Tư pháp Mỹ Pam Bondi cho biết đang xem xét liệu số liệu tội phạm của năm trước có bị thao túng hay không.
Văn phòng Thị trưởng Washington Muriel Bowser (Dân chủ) từ chối bình luận. Bà Bowser thời gian qua cố giữ lập trường hòa giải nhưng cũng nhấn mạnh tội phạm bạo lực của thành phố đã xuống mức thấp nhất trong 30 năm vào năm ngoái. Tuy nhiên, tính theo tỷ lệ giết người, Washington vẫn nguy hiểm hơn nhiều thành phố lớn khác, với khoảng 26 vụ/100.000 dân năm 2024 – cao hơn 32 thành phố, chỉ thấp hơn Baltimore, Detroit, Memphis và St. Louis.
Hiện chưa rõ việc liên bang hóa lực lượng cảnh sát sẽ được thực hiện ra sao. Cảnh sát trưởng Pamela Smith mô tả đây là “hợp tác” với lực lượng liên bang chứ không phải tiếp quản toàn diện, và bà vẫn báo cáo cho Thị trưởng Bowser.
Theo một quan chức Tòa Bạch Ốc, tối thứ Ba có hơn 1.450 nhân viên thực thi pháp luật tuần tra tại Washington, gồm 30 binh sĩ Vệ binh Quốc gia và 750 cảnh sát thành phố. Quan chức này cho biết sự hiện diện của Vệ binh Quốc gia sẽ “tăng đáng kể” vào tối thứ Tư. Chiến dịch này đã dẫn đến 103 vụ bắt giữ từ ngày 7/8, gồm 43 vụ trong ngày thứ Ba, với cáo buộc từ giết người, tàng trữ vũ khí đến vi phạm nhập cư; đồng thời thu giữ 24 khẩu súng.
Cùng kỳ năm 2024, Sở Cảnh sát Thủ đô bắt giữ tổng cộng 364 người, bao gồm cả vi phạm giao thông và luật rượu. Cả MPD và FBI hôm thứ Tư đều chuyển mọi câu hỏi liên quan đến số vụ bắt giữ sang Tòa Bạch Ốc – một việc hiếm thấy, cho thấy vai trò áp đảo của Tòa Bạch Ốc trong chiến dịch trấn áp tội phạm này.
Về khả năng Quốc hội thông qua gia hạn, các lãnh đạo Cộng hòa tại Hạ viện và Thượng viện đều bày tỏ ủng hộ ông Trump. Tuy nhiên, dự luật có thể bị chặn ở Thượng viện do Đảng Dân chủ nắm quyền phủ quyết thủ tục.
Ông Trump nói nếu Quốc hội không hành động, ông có thể ban bố “tình trạng khẩn cấp quốc gia” để vượt giới hạn 30 ngày – dù các chuyên gia pháp lý hoài nghi điều này. Giáo sư luật Claire Finkelstein (Đại học Pennsylvania) nhấn mạnh Đạo luật Home Rule không cho phép Tổng thống tự gia hạn quá 30 ngày.
Tổng thống Trump từng nhiều lần dùng tuyên bố khẩn cấp để thực hiện các hành động hành pháp chưa từng có tiền lệ, từ áp thuế nhập khẩu ở mức cao kỷ lục đến siết chặt nhập cư – nhiều trong số đó đã bị kiện ra tòa.
