(AP) — Tổng thống Donald Trump hôm thứ Năm đã ký một sắc lệnh hành pháp có thể tái phân loại cần sa vào nhóm chất ít nguy hiểm hơn, qua đó mở ra những hướng mới cho nghiên cứu y học — một bước chuyển đáng kể trong chính sách ma túy liên bang, tiến gần hơn với cách tiếp cận mà nhiều bang tại Mỹ đã áp dụng.
Theo thay đổi này, cần sa sẽ được đưa ra khỏi nhóm chất bị kiểm soát nghiêm ngặt nhất (Schedule I), vốn xếp chung với heroin và LSD, để chuyển sang nhóm Schedule III — cùng nhóm với ketamine và một số loại steroid đồng hóa.
Việc Cơ quan Phòng chống Ma túy Mỹ (DEA) tái phân loại sẽ không hợp pháp hóa việc sử dụng cần sa giải trí trên toàn quốc, nhưng có thể làm thay đổi cách thức quản lý và giảm gánh nặng thuế đáng kể đối với ngành công nghiệp cần sa.
Vị tổng thống thuộc đảng Cộng hòa cho biết ông nhận được “vô số” cuộc gọi ủng hộ động thái này, đặc biệt vì tiềm năng giúp đỡ bệnh nhân. “Có những người van nài tôi làm điều này — những người đang chịu đau đớn rất lớn,” ông nói.
Hiện nay, cần sa y tế đã được cho phép tại 40 bang và thủ đô Washington, D.C.; nhiều bang cũng đã hợp pháp hóa cần sa cho mục đích giải trí. Tuy nhiên, luật liên bang của Mỹ vẫn nghiêm ngặt hơn, khiến người sử dụng có nguy cơ bị truy tố theo luật liên bang.
Trước đó, Bộ Tư pháp dưới thời người tiền nhiệm Dân chủ của ông Trump — Tổng thống Joe Biden — từng đề xuất tái phân loại cần sa sang Schedule III. Khác với ông Biden, ông Trump không nhận được sự ủng hộ rộng rãi trong nội bộ đảng của mình. Một số nghị sĩ Cộng hòa đã công khai phản đối mọi thay đổi và kêu gọi ông duy trì các tiêu chuẩn hiện hành.
Thông thường, việc tái phân loại như vậy đòi hỏi một quy trình phức tạp và kéo dài, bao gồm giai đoạn lấy ý kiến công chúng — vốn đã thu hút hàng chục nghìn phản hồi trên khắp nước Mỹ. Khi ông Trump nhậm chức vào tháng Giêng, DEA vẫn đang trong quá trình xem xét. Ông đã chỉ đạo đẩy nhanh quy trình này “nhanh nhất có thể theo đúng pháp luật,” dù chưa có mốc thời gian cụ thể.
Các khảo sát của Gallup cho thấy đa số người Mỹ ủng hộ cách tiếp cận ít hạn chế hơn: tỷ lệ ủng hộ hợp pháp hóa cần sa đã tăng từ 36% năm 2005 lên 64% trong năm nay. Tuy nhiên, con số này giảm nhẹ so với vài năm trước, chủ yếu do mức ủng hộ trong hàng ngũ cử tri Cộng hòa suy giảm.
Sắc lệnh của ông Trump cũng kêu gọi mở rộng nghiên cứu và khả năng tiếp cận CBD — một sản phẩm hợp pháp có nguồn gốc từ cây gai dầu, ngày càng phổ biến, song lợi ích trong điều trị đau đớn, lo âu và rối loạn giấc ngủ vẫn còn gây tranh cãi trong giới chuyên gia.
Theo bác sĩ Mehmet Oz, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ Medicare và Medicaid, một chương trình thí điểm mới của Medicare sẽ cho phép người cao tuổi tiếp cận CBD hợp pháp có nguồn gốc từ gai dầu mà không mất chi phí, nếu được bác sĩ khuyến nghị.
Dẫu vậy, các thay đổi liên quan đến cần sa không nhận được sự đồng thuận tuyệt đối. Hơn 20 thượng nghị sĩ Cộng hòa — trong đó có nhiều đồng minh thân cận của ông Trump — đã ký thư trong năm nay kêu gọi Tổng thống giữ cần sa ở nhóm Schedule I.
Nhóm này, do Thượng nghị sĩ Ted Budd (bang North Carolina) dẫn đầu, lập luận rằng cần sa vẫn tiềm ẩn nhiều nguy cơ và việc thay đổi sẽ “làm suy yếu những nỗ lực mạnh mẽ của ông nhằm Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại.” Họ cho rằng cần sa gây tác động tiêu cực đến sức khỏe thể chất, tinh thần của người sử dụng, cũng như an toàn giao thông và nơi làm việc.
“Những kẻ hưởng lợi duy nhất từ việc tái phân loại sẽ là các thế lực xấu như Trung Quốc cộng sản, còn người Mỹ sẽ phải trả giá,” bức thư viết, ám chỉ vai trò của Trung Quốc trong thị trường cần sa.
Trong những ngày đầu của nhiệm kỳ Trump thứ hai, Bộ Tư pháp tỏ ra không mấy mặn mà với việc thảo luận về tái phân loại cần sa — vấn đề từng vấp phải sự phản kháng mạnh mẽ trong nội bộ DEA dưới thời Biden — theo lời một cựu quan chức Mỹ phát biểu với điều kiện giấu tên để tránh bị trả đũa.
Ông Trump đã biến chiến dịch chống các loại ma túy khác, đặc biệt là fentanyl, thành trọng tâm trong nhiệm kỳ hai, bao gồm cả việc ra lệnh tấn công quân sự vào các tàu thuyền Venezuela và những nước khác mà chính quyền cho rằng đang vận chuyển ma túy. Ông cũng ký một sắc lệnh khác tuyên bố fentanyl là “vũ khí hủy diệt hàng loạt”.
Ông Jack Riley, cựu phó giám đốc DEA, ủng hộ việc coi cuộc chiến chống ma túy là ưu tiên an ninh quốc gia, nhưng cho rằng việc tái phân loại cần sa gửi đi một thông điệp mâu thuẫn.
“Ông ấy cho nổ tung các con tàu ở Mỹ Latinh mà ông nói là chở đầy fentanyl và cocaine, nhưng đồng thời lại nới lỏng các hạn chế để cho phép một loại ‘ma túy cửa ngõ’ tiếp cận rộng rãi hơn,” Riley — người từng được cân nhắc cho vị trí lãnh đạo DEA khi ông Trump trở lại Tòa Bạch Ốc — nhận xét. “Rõ ràng đây là một mâu thuẫn.”
Các nhóm phản đối như Smart Approaches to Marijuana tuyên bố sẽ khởi kiện nếu việc tái phân loại được thực hiện. Ở chiều ngược lại, một số tổ chức ủng hộ cần sa muốn chính phủ đi xa hơn, đối xử với cần sa tương tự như rượu.
Ông Trump chưa cam kết những bước tiến lớn hơn như phi hình sự hóa cần sa, và cho biết hôm thứ Năm rằng ông khuyên chính các con mình tránh xa ma túy.
Tuy vậy, ông nói “những dữ kiện thực tế buộc” chính phủ phải thừa nhận cần sa có thể có những ứng dụng y học hợp pháp, và rằng loại chất này đã trở thành một phần của môi trường chăm sóc sức khỏe tại nhiều bang.
Theo Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ, hiện có khoảng 30.000 nhân viên y tế được cấp phép khuyến nghị sử dụng cần sa cho hơn 6 triệu bệnh nhân, để điều trị ít nhất 15 tình trạng y khoa khác nhau.
Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) cho biết đã có bằng chứng khoa học đáng tin cậy về hiệu quả của cần sa trong điều trị các tình trạng liên quan đến chán ăn, buồn nôn, nôn mửa và đau đớn. Đặc biệt, người cao tuổi — trong đó cứ ba người thì có một người bị đau mạn tính — ngày càng sử dụng cần sa cho mục đích này.
